Nhạc sĩ, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha
Trong giới văn nghệ, những câu chuyện “đồn thổi” truyền miệng thường là vui, hài, hóm trong lúc “trà dư tửu hậu” khá phổ biến. Câu lục bát “Anh Hai nói với anh Ba/ Văn nghệ không có Tạo, Kha cũng buồn” có lúc bị thêm thắt, suy diễn lại hóa ra phiền phức. Rồi câu chuyện, Nguyễn Thụy Kha bảo “tao dạy thằng Tạo làm nhạc” và Nguyễn Trọng Tạo bảo “tao dạy thằng Kha làm thơ” thì chỉ có vui và vui.
Điều lạ là, tính cách của “bộ ba” Tạo - Kha - Hoa xuất thân từ lính này lại rất khác nhau. Tạo, Kha ồn ào, lãng tử… Nguyễn Hoa hiền lành, ít nói mà thân thiết, mà gắn bó với nhau thật lâu bền. Vui và rất vui, cả “bộ ba” này một thời đều là cộng tác viên thân thiết của báo Hải Dương. Mỗi người một vẻ. Mỗi người một đóng góp cho tờ báo Hải Dương. Không chỉ có viết bài, gửi bài qua đường thư bưu điện, sau là qua email và cả bằng góp ý chân tình.
Riêng Nguyễn Thụy Kha chỉ gửi bài viết tay. Nét chữ đẹp, nghiêng nghiêng bay bướm. Anh từng nói: Tớ kỵ máy, chỉ viết tay và viết tay. Nhớ lần họp cộng tác viên, anh nói về báo chí bằng giọng say sưa, rất nghề. Anh bảo, ngoài nội dung bài báo thì “giật tít” chứ không phải “rút tít” là rất quan trọng. Nó hấp dẫn, nó thu hút, nó chi phối người đọc ngay ở cái tít của bài…
Lại nhớ lần Nguyễn Thụy Kha cùng Giám đốc Nhà Xuất bản Đà Nẵng đến thăm tôi. Nói là thăm chứ thực ra, giới văn nghệ thường đến đâu bỗng nhớ ra bạn bè là “đột kích” đến luôn. Không cần hẹn hò. Cùng lắm là rút máy a lô trước đó vài phút. Ngày ấy, Nhà Xuất bản Đà Nẵng ra được nhiều đầu sách có giá trị và nổi như cồn, nhưng cũng vướng vào một vài đầu sách “nhạy cảm” nên sinh ra rắc rối. Như để giải tỏa tâm lý cho bạn, Nguyễn Thụy Kha kéo giám đốc ra Hà Nội và ghé qua tôi. Hôm ấy, chỉ có ba thằng mà chuyện như pháo.
Tập thơ & tiểu luận Biệt trăm năm được nhạc sĩ, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha ký tặng tác giả
Vẫn Nguyễn Thụy Kha là chủ sự. Gần trưa, bà xã tôi trịnh trọng bưng mâm cơm lên mời ba thực khách. Ngồi bệt trên sàn nhà. Rượu vào, lời ra. Lúc cao hứng, Nguyễn Thụy Kha “văng ra” ầm ầm. Tôi vội đứng dậy đóng kín cửa, kẻo sợ dưới nhà tưởng mấy ông cãi nhau. Tính Nguyễn Thụy Kha là thế, vừa chỉn chu, nghiêm chỉnh, vừa phóng túng, xô bồ. Ấy vậy mà trong lao động sáng tạo, Nguyễn Thụy Kha đã để lại nhiều dấu ấn trong lòng bạn đọc ở các lĩnh vực: thơ, nhạc, nghiên cứu phê bình âm nhạc, rồi báo chí, truyền hình.
Hôm dự buổi ra mắt bộ sách mới của nhà văn Trung Trung Đỉnh tại Hà Nội, có rất đông các nhà văn bè bạn và độc giả hâm mộ. Hàng ghế đầu là các nhà văn quen biết: Nguyên Ngọc, Ngô Thảo, Đoàn Tử Huyến, Phạm Xuân Nguyên… Ngó nghiêng một lúc, Nguyễn Thụy Kha đến chỗ tôi, ghé tai nói nhỏ, Nguyễn Trọng Tạo đi bệnh viện, phát hiện dính K rồi! Tôi lặng người. Nguyễn Thụy Kha mặt rầu rầu, ngơ ngác.
Và bây giờ, không ngờ Nguyễn Thụy Kha lại mắc bệnh trọng. Và người báo tin cho tôi, Nguyễn Thụy Kha ra đi lại chính là Nguyễn Hoa. Giọng khàn khàn, thảng thốt, Nguyễn Hoa bảo: Kha “đi” rồi. Hôm 13 tháng 3, lúc hơn 10 giờ. Kha vừa 77 tuổi.
Viết mấy dòng này, chợt nhìn lên giá sách, gặp những tập sách Nguyễn Thụy Kha tặng tôi. Lấy ra cuốn “Biệt trăm năm” tôi mở đúng bài thơ mang tên cho cả tập và bắt gặp câu: “Chắp tay lạy cả mười phương/ Nơi nào cũng có bạn thương, người chờ”.
Vâng! Mong cho nhà thơ thanh thản về thế giới bên kia vẫn luôn có bao người đợi chờ, thương mến.
Nguyễn Thụy Kha sinh năm 1949, tại TP Hải Phòng. Ông từng phục vụ trong quân đội với vai trò là kỹ sư thông tin thuộc Binh chủng Thông tin, trực tiếp tham gia chiến đấu tại nhiều chiến trường ác liệt. Ông hoạt động sôi nổi, để lại dấu ấn trong nhiều lĩnh vực văn học, nghệ thuật, báo chí, trong đó nổi bật nhất là thi ca và âm nhạc.
Nhà thơ, nhạc sĩ Thụy Kha nhận nhiều giải thưởng về văn học như Giải nhì cuộc thi thơ báo Văn nghệ năm 1982, Giải thưởng Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật toàn quốc năm 2004 với tập thơ ''Biệt trăm năm'', Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2014 với tập Trường ca ngắn và Kịch thơ. Ông đã xuất bản gần 20 tập thơ, 13 trường ca đều viết về chiến tranh.
Nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha đã để lại hàng trăm ca khúc và nhiều bản hợp xướng. Ông cũng là nhà nghiên cứu phê bình âm nhạc hàng đầu với nhiều công trình lớn. Ông được nhiều người coi là “cuốn từ điển sống” về tân nhạc Việt Nam. Ngoài thi ca và âm nhạc, Nguyễn Thụy Kha còn đóng góp cho điện ảnh 12 bộ phim chân dung văn nghệ sĩ.
HÀ CỪ