Thay đổi cục diện điện ảnh Việt

4 giờ trướcBài gốc

Bức tranh 5 năm qua

Từ cột mốc bộ phim trăm tỷ đầu tiên của Việt Nam - Để Mai tính 2 (2014) đến khi Hai Phượng (2019) thu 200 tỷ đồng, lượng phim Việt trăm tỷ chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đến khi Trấn Thành đưa Bố già ra rạpvà thu 421 tỷ đồng, lật đổ kỷ lục phim Việt doanh thu cao nhất mọi thời của Hai Phượng, điện ảnh Việt Nam bước vào giai đoạn bùng nổ.

Năm 2021, hai đạo diễn tay ngang Trấn Thành và Lý Hải độc tôn thành tích đạo diễn có phim Việt vượt 100 tỷ đồng giữa dịch COVID-19. Lật mặt: 48h của Lý Hải thu 156,7 tỷ đồng. Trấn Thành khiến nhiều đạo diễn dè chừng khi phim đầu tay vượt ngưỡng 400 tỷ đồng.

Bố già của Trấn Thành thu 421 tỷ đồng, lật đổ kỷ lục phim Việt doanh thu cao nhất mọi thời của Hai Phượng, đưa điện ảnh Việt Nam bước vào giai đoạn bùng nổ.

Tuy nhiên, thị trường điện ảnh năm 2022 chững lại giữa lúc Trấn Thành và Lý Hải không đưa phim ra rạp. Em và Trịnh của Phan Gia Nhật Linh là bộ phim duy nhất trong năm đạt 100 tỷ đồng. Loạt tác phẩm top đầu doanh thu năm 2022 như Bẫy ngọt ngào (83 tỷ đồng), Nghề siêu dễ (70 tỷ đồng) và Chìa khóa trăm tỷ (68 tỷ đồng) chưa tạo được cú hích. Tổng doanh thu phim trăm tỷ giảm hơn 70% so với năm 2021.

Đến năm 2023, thị trường sôi động trở lại khi có đến 6 bộ phim vượt mốc trăm tỷ. Đứng đầu và tạo thế cách biệt vẫn là Trấn Thành với Nhà bà Nữ (475 tỷ đồng). Lý Hải đứng thứ hai với Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh (273 tỷ đồng).

Thành tích của Đất rừng phương Nam (140 tỷ đồng), Siêu lừa gặp siêu lầy (122 tỷ đồng), Chị chị em em 2 (121 tỷ đồng) và Người vợ cuối cùng (hơn 100 tỷ đồng)... cùng phim trăm tỷ của Trấn Thành, Lý Hải tạo chỗ đứng mới cho phim Việt.

Câu chuyện của điện ảnh Việt Nam năm 2024 tiếp tục xoay quanh thế độc tôn của Trấn Thành với Mai (551 tỷ đồng) từ mùa phim Tết Nguyên đán và Lý Hải với Lật mặt 7: Một điều ước (482 tỷ đồng) từ dịp nghỉ lễ 30/4-1/5.

Trấn Thành, Lý Hải là những đạo diễn nghìn tỷ đồng đầu tiên của Việt Nam.

Với những thành tích trên, Trấn Thành và Lý Hải trở thành đạo diễn nghìn tỷ đồng đầu tiên của Việt Nam. Giới làm phim xem đây là case-study điển hình của việc nắm bắt thị hiếu khán giả, liên tục có phim trăm tỷ đồng dù xuất phát điểm là đạo diễn tay ngang.

Kết thúc năm 2024, tổng doanh thu phim Việt đạt 1.900 tỷ đồng (tăng 500 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái), cho thấy tiềm năng điện ảnh nội địa tăng mạnh qua từng năm. Ba bộ phim có yếu tố kinh dị Làm giàu với ma (doanh thu 128 tỷ đồng), Ma da (doanh thu 127 tỷ đồng) và Quỷ cẩu (doanh thu 108,4 tỷ đồng), đóng góp cho thị trường hơn 360 tỷ đồng. Gần chục phim còn lại trong năm 2024 chỉ thu về vài chục tỷ đồng, có phim không thu nổi 100 triệu đồng.

Miếng bánh doanh thu tuy lớn nhưng phân chia không đều, chia thành hai nhóm rõ rệt: hoặc thắng lớn trên trăm tỷ đồng, hoặc rời rạp với doanh thu thảm hại. Điển hình là Đóa hoa mong manh (doanh thu 430 triệu đồng), Biệt đội hot girl (doanh thu 68 triệu đồng)…

Nhà phê bình Nguyễn Phong Việt từng nhận định bức tranh phòng vé năm 2024 thiếu cân xứng, tạo cục diện Trấn Thành - Lý Hải và phần còn lại khó đuổi kịp. Dù có thêm những đạo diễn trăm tỷ, thúc đẩy tăng trưởng thêm hơn 30% doanh thu nội địa, thị trường tựu trung lại vẫn xoay quanh hai cái tên Trấn Thành và Lý Hải.

Cán cân mới của bức tranh công nghiệp điện ảnh

Bước sang năm 2025, cục diện điện ảnh diễn biến khó đoán. Trấn Thành, Lý Hải vẫn có phim thu trăm tỷ đồng, lần lượt là Bộ tứ báo thủ (thu 332 tỷ đồng) và Lật mặt 8: Vòng tay nắng (232 tỷ đồng). Song, đây là lần đầu cả hai không tự phá kỷ lục của chính mình.

Sau 8 tháng, thị trường có thêm 7 bộ phim vượt mốc trăm tỷ, bao gồm Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu (Victor Vũ, 249 tỷ đồng), Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối (Bùi Thạc Chuyên, 173 tỷ đồng), Quỷ nhập tràng (nhà sản xuất Nhất Trung, 150 tỷ đồng).

Bất ngờ hơn là trường hợp của Huỳnh Lập với Nhà gia tiên (243 tỷ đồng), Thu Trang với Nụ hôn bạc tỷ (212 tỷ đồng) và Hoàng Nam với Đèn âm hồn (100 tỷ đồng). Lần đầu làm phim điện ảnh, cả ba đạo diễn mạo hiểm nhảy vào đường đua phim Tết và có phim trăm tỷ.

Năm 2025, hàng loạt phim ra rạp thu về hơn 100 tỷ đồng.

Cuối tháng 8, Mang mẹ đi bỏ - dự án Việt - Hàn do Mo Hong Jin làm đạo diễn, với sự tham gia của Tuấn Trần, Hồng Đào tiếp tục gia nhập câu lạc bộ phim trăm tỷ khi thu về 169 tỷ đồng.

Bước vào điểm nóng mùa lễ 2/9 - được giới làm phim gọi là mùa phim Tết thứ ba, Mưa đỏ tạo "cơn địa chấn" đúng nghĩa với doanh thu gần 714 tỷ đồng sau một tháng. Tác phẩm soán ngôi phim Việt ăn khách nhất mọi thời của Mai (2024), doanh số vượt 29,5%.

Tiếp nối Mưa đỏ, doanh thu ổn định của Tử chiến trên không tạo nên thành tíchđáng nểcho phim Nhà nước. Đến nay, tác phẩm thu hơn 238 tỷ đồng sau gần một tháng trụ rạp, mang đến tín hiệu đáng mừng cho dòng phim hành động “thất sủng” nhiều năm.

Tổng doanh thu của các tác phẩm vượt mốc trăm tỷ góp 2.574 tỷ đồng cho thị trường, gấp đôi so với năm 2024, gấp 18 lần tổng doanh thu phim Việt trăm tỷ của năm 2022 - năm bết bát nhất của điện ảnh trong 5 năm qua.

Mưa đỏ và Tử chiến trên không ra rạp, tạo nên thành tích đáng nể cho dòng phim Nhà nước.

Trong ba tháng cuối năm, 20 bộ phim ồ ạt ra rạp. Tuy khó đuổi kịp thị trường 30/4 và mùa phim 2/9, khả năng cao Cục vàng của ngoại (Khương Ngọc đạo diễn, Việt Hương và Hồng Đào cân diễn xuất) sẽ là phim Việt tiếp theo đạt trăm tỷ. Sự bùng nổ của loạt phim trăm tỷ trong năm 2025 nói riêng và giai đoạn 2021-2025 phản ánh tiềm năng của điện ảnh trong tổng thể công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Sự đa dạng thể loại từ hài - tình cảm quen thuộc, cho đến phim gia đình, xã hội, làn sóng phim kinh dị đổ bộ trong năm qua cho đến cú hích của dòng phim lịch sử ra rạp theo mô hình Nhà nước phối hợp tư nhân, gần nhất là dự án thuần hành động do Điện ảnh Công an nhân dân sản xuất cho thấy bức tranh phòng vé đa dạng, đủ sức phục vụ nhu cầu ra rạp của khán giả.

Ngoài yếu tố chất lượng, nhà phát hành ngày càng chú trọng chiến lược marketing/phát hành (P&A) ngày càng được chú trọng. Theo ông Cao Tùng - nhà sản xuất của Galaxy Cinema, cách vận hành tích hợp nhà rạp đồng thời là nhà phát hành khiến mọi thứ trở nên bài bản, chuyên nghiệp hơn và kéo được chân khán giả ra rạp. Ngay cả tác phẩm do Điện ảnh Quân đội sản xuất, nhà phát hành cũng mạnh tay chi khoảng 10 tỷ đồng cho khâu P&A.

Sau cùng, thói quen ra rạp xem phim của khán giả quyết định thị trường. Từ 2 bộ phim trăm tỷ năm 2021 đến 10 tác phẩm bùng nổ doanh thu năm nay (chưa tính 3 tháng cuối năm) là minh chứng rõ nhất. Rạp chiếu cũng ngày càng xuất hiện nhiều ở các tỉnh, thành, thúc đẩy tăng trưởng bên cạnh việc kiếm tiền từ các thị trường lớn như TPHCM, Hà Nội…

Đòn bẩy tăng trưởng kinh tế

Sự bùng nổ doanh thu của Mưa đỏ và hàng loạt bộ phim trăm tỷ đồng không chỉ thay đổi cách nhìn của khán giả về dòng phim Nhà nước, mà còn mở ra mô hình vận hành điện ảnh như một ngành công nghiệp văn hóa.

Ngay khi ra mắt, phim tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ: tiểu thuyết gốc của nhà văn Chu Lai “cháy hàng”, các nhà sách phải phát hành bổ sung 50.000 bản nhưng vẫn “cung không đủ cầu”. Nhạc phim Còn gì đẹp hơn oanh tạc các bảng xếp hạng, còn dàn diễn viên bất ngờ tổ chức fanmeeting với hàng nghìn khán giả. Đây là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của kinh tế tài sản trí tuệ (IP), khi sách, phim, âm nhạc, sự kiện cùng tạo nên một chuỗi giá trị liên ngành.

Nhạc phim Mưa đỏ - Còn gì đẹp hơn vang lên tại nhiều sân khấu âm nhạc, concert quy mô lớn. Ảnh: Việt Hùng.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương - Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam - khẳng định: “Chỉ sau 17 ngày công chiếu, phim đã đạt khoảng 552 tỷ đồng, vượt mọi kỷ lục trước đó. Điều này chứng minh thị trường nội địa hơn 100 triệu dân hoàn toàn đủ sức nuôi dưỡng những dự án điện ảnh lớn, nếu sản phẩm được đầu tư nghiêm túc và có chiến lược truyền thông đồng bộ”.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội - đánh giá: “Mưa đỏ là dấu mốc quan trọng, lần đầu tiên một phim lịch sử - chiến tranh cân bằng được giữa giá trị nghệ thuật, chính trị - xã hội và thương mại. Nó chứng minh rằng điện ảnh Việt hoàn toàn có thể trở thành chất xúc tác cho nhiều ngành khác cùng phát triển, tương tự như Harry Potter của Anh, Hậu duệ mặt trời của Hàn Quốc hay Parasite trên trường quốc tế”.

Theo nhận định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, công nghiệp văn hóa là lĩnh vực trọng điểm, mang tính bền vững và đóng góp vào sự tăng trưởng của đất nước trong kỷ nguyên mới. Điện ảnh - vốn là một phần không thể tách rời với văn hóa - được vận hành đúng nghĩa, thành công không chỉ dừng lại ở doanh thu phòng vé, mà còn tạo ra giá trị kinh tế, văn hóa, giáo dục và bản sắc.

Từ cú hích Mưa đỏ, hoàn toàn có thể kỳ vọng điện ảnh Việt Nam sắp tới có những “bom tấn nghìn tỷ”, tạo tiếng vang với điện ảnh khu vực nói riêng, tương lai xa là điện ảnh Hollywood, quốc tế nói chung.

Bùng nổ du lịch

Ông Bùi Văn Mạnh - Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình - cho biết tỉnh đã khai thác hiệu quả điện ảnh để thúc đẩy du lịch, đặc biệt sau khi trở thành bối cảnh của nhiều bộ phim nổi tiếng như Kong: Skull Island (2017), The Quiet American (Mỹ)…

“Số liệu thống kê cho thấy du lịch Ninh Bình có thay đổi lớn sau khi những bộ phim điện ảnh quốc tế ra mắt và thu hút lượng khách du lịch quốc tế tăng đều qua các năm”, ông Bùi Văn Mạnh nêu.

Nhờ hiệu ứng điện ảnh, hình thức du lịch theo dấu phim (tour phim trường Kong, trải nghiệm hóa trang, đi thuyền theo cảnh quay) đã tạo sức hút lớn, gia tăng mạnh lượng khách Âu - Mỹ và nâng cao doanh thu cũng như vị thế du lịch của tỉnh.

Trần Huyền - Trọng Huy - Gia Linh

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/thay-doi-cuc-dien-dien-anh-viet-post1787441.tpo