Thấy gì qua Thỏa thuận Bắc Cực giữa Ấn Độ - Nga?

10 giờ trướcBài gốc

Trong chuyến thăm New Delhi ngày 4-5/12 của ông Vladimir Putin, Thủ tướng Narendra Modi và Tổng thống Nga Putin đã chính thức thiết lập quan hệ đối tác về Bắc Cực. (Ảnh: YouTube)

Trong chuyến thăm New Delhi ngày 4-5/12 của ông Vladimir Putin, Thủ tướng Narendra Modi và Tổng thống Nga Putin đã chính thức thiết lập quan hệ đối tác về Bắc Cực, đánh dấu sự điều chỉnh trong vị thế chiến lược của Ấn Độ. Đây là dấu hiệu cho thấy Ấn Độ và Nga muốn cùng nhau vươn vào những không gian mới của thương mại toàn cầu và ảnh hưởng chiến lược.

Bắc Cực, vùng đất lâu nay bị xem là xa xôi và ngoại vi, đang trở thành tâm điểm của thương mại và an ninh năng lượng thế kỷ 21. Khi băng tan, các tuyến hàng hải mới mở ra, quốc gia nào đi trước sẽ có lợi thế định hình mạng lưới logistics toàn cầu trong nhiều thập kỷ. Thủ tướng Modi hiểu rõ điều đó - và ông Putin cũng vậy. Thỏa thuận mà họ ký kết cho thấy cả hai đều thống nhất rằng Bắc Cực sẽ không chờ đợi sự chấp thuận của phương Tây để phát triển.

Địa chính trị chiến lược của thương mại vùng cực

Tuyến Biển Bắc là tuyến hàng hải có ý nghĩa lớn bậc nhất trong lịch sử hiện đại. Hành trình từ Murmansk đến Yokohama mất 22 ngày nếu qua kênh đào Suez, nhưng chỉ khoảng 10 ngày nếu đi qua Bắc Cực. Khoảng cách có thể giảm tới 40% so với tuyến truyền thống, đồng nghĩa tiết kiệm nhiên liệu và rút ngắn đáng kể thời gian giao hàng.

Với Ấn Độ, điều này mang ý nghĩa sống còn. Hiện nước này phụ thuộc vào kênh đào Suez và eo biển Malacca - những điểm nghẽn do các cường quốc bên ngoài kiểm soát, dễ bị gián đoạn bởi căng thẳng địa chính trị và thường xuyên tắc nghẽn khiến chi phí vận tải tăng cao. Tuyến Biển Bắc mở ra cho Ấn Độ một hướng tiếp cận mới tới thị trường châu Âu và Trung Á, giảm bớt những rủi ro vốn có.

Tại hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin đã chính thức thúc đẩy ba hành lang thương mại chiến lược: Hành lang Vận tải Quốc tế Bắc - Nam, tuyến hàng hải Chennai - Vladivostok và Tuyến Biển Bắc. Kết hợp lại, những tuyến này có thể rút ngắn thời gian di chuyển tới 40 ngày và giảm hơn 16.000 km so với các tuyến tiêu chuẩn. Thủ tướng Modi khẳng định: “Chúng ta sẽ sớm đạt tiến triển theo hướng này. Điều đó giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí và mở ra thị trường mới cho doanh nghiệp”.

Ý nghĩa của thỏa thuận không chỉ nằm ở khoảng cách. Ấn Độ còn có thêm cơ hội tiếp cận LNG, dầu thô và khoáng sản quý hiếm từ Bắc Cực của Nga - những nguồn tài nguyên thiết yếu cho an ninh năng lượng và phát triển công nghiệp. Nga dự báo lượng hàng hóa qua Tuyến Biển Bắc có thể đạt 200 triệu tấn mỗi năm vào năm 2030, và Ấn Độ muốn góp phần trong quá trình mở rộng đó.

Đóng tàu mẫu hạng phá băng

Một trong những điểm nổi bật nhất trong quan hệ đối tác Bắc Cực giữa hai nước là kế hoạch hợp tác đóng các loại tàu chuyên dụng cho vùng băng giá. Phó Thủ tướng thứ nhất Nga Denis Manturov đã chính thức đề xuất Ấn Độ và Nga cùng sản xuất tàu mẫu hạng phá băng có khả năng hoạt động trên vùng biển Bắc Cực.

Chương trình dự kiến xây dựng các loại tàu hạng băng, tàu chở dầu, tàu hàng rời, tàu container và tàu chở LNG, với khả năng di chuyển an toàn trong điều kiện biển phủ băng. Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Nhà nước Rosatom - lực lượng nòng cốt trong chiến lược phát triển Bắc Cực của Nga - sẽ phối hợp với Bộ Cảng, Vận tải và Đường thủy Ấn Độ triển khai sáng kiến này. Khung hợp tác ở cấp nhà nước cho thấy mức độ cam kết nghiêm túc, vượt khỏi phạm vi một thỏa thuận thương mại đơn thuần.

Ấn Độ được hưởng lợi lớn từ dự án. Khoản đầu tư hơn 750 triệu USD sẽ mang lại nguồn thu đáng kể cho các nhà máy đóng tàu trong nước, đồng thời tạo ra hàng nghìn việc làm hàng hải có tay nghề. Quan trọng hơn, công nghệ chuyển giao sẽ đưa vào Ấn Độ những kỹ thuật tiên tiến nhất trong lĩnh vực hàng hải vùng cực. Các kỹ sư và nhà thiết kế Ấn Độ sẽ học cách chế tạo tàu có thể hoạt động trong những điều kiện khắc nghiệt nhất - năng lực giúp nâng vị thế của họ trong ngành đóng tàu toàn cầu.

Về phía Nga, nước này có thêm năng lực đóng tàu ổn định nằm ngoài phạm vi trừng phạt của phương Tây. Hợp tác với Ấn Độ cho phép Nga tránh được những hạn chế đối với phát triển Bắc Cực bằng cách thiết lập một cơ sở khai thác thay thế ở quốc gia không chịu trừng phạt.

Đây là một bước ngoặt đối với cả hai nước. Nga có được các tàu cần thiết để khai thác tài nguyên Bắc Cực và thiết lập tuyến vận tải thường xuyên trên Tuyến Biển Bắc. Ấn Độ thì sở hữu năng lực công nghệ để tự tin hoạt động ở vùng cực và tham gia cạnh tranh trong thị trường đóng tàu chuyên dụng. Hai bên không phụ thuộc vào nhau để hoàn thành dự án, mà cùng hưởng lợi nhờ thế mạnh bổ trợ lẫn nhau.

Sự tham gia tích cực của Ấn Độ trong Hội đồng Bắc Cực

Việc Ấn Độ tham dự Diễn đàn Bắc Cực Quốc tế lần thứ 6 tại Murmansk vào tháng 3/2025 là một dấu mốc quan trọng khác. Nga ghi nhận và đánh giá cao sự hiện diện của đoàn Ấn Độ tại sự kiện, trong khi New Delhi tái khẳng định mong muốn tiếp tục giữ vai trò tích cực với tư cách quốc gia quan sát viên của Hội đồng Bắc Cực.

Ấn Độ được trao quy chế quan sát viên tại Hội đồng Bắc Cực năm 2013 và được tái công nhận vào năm 2019. Quy chế này mang lại cho nước này tính chính danh và quyền tiếp cận các nguồn thông tin quan trọng. Ấn Độ có thể tận dụng vị thế của mình trong các nhóm công tác của Hội đồng Bắc Cực, đóng góp chuyên môn về khí hậu và hải dương học, đồng thời ảnh hưởng đến thảo luận về phát triển tài nguyên bền vững. Năng lực khoa học mạnh giúp Ấn Độ tạo ảnh hưởng nhất định trong các cuộc thảo luận về Bắc Cực. Trung tâm Nghiên cứu Cực và Đại dương Quốc gia ở Goa đã giúp khẳng định vị thế của Ấn Độ như một quốc gia nghiên cứu vùng cực đáng tin cậy. Nước này hiện vận hành trạm Himadri ở Svalbard (Na Uy), một trong số ít cơ sở nghiên cứu Bắc Cực do quốc gia đang phát triển duy trì.

Bằng cách tận dụng quy chế quan sát viên và mở rộng hợp tác với Nga trong phát triển Bắc Cực, Ấn Độ có tiếng nói trong việc định hình cách khai thác tài nguyên Bắc Cực, quản lý các tuyến vận tải biển vùng cực và thiết lập những biện pháp bảo vệ môi trường cho quá trình phát triển khu vực này.

An ninh năng lượng và tiếp cận tài nguyên Bắc Cực

Mục tiêu chiến lược của Ấn Độ ở Bắc Cực đã quá rõ: Đa dạng hóa nguồn cung năng lượng. Hiện nước này vẫn phụ thuộc nhiều vào dầu thô Trung Đông và khí đốt từ Úc, nên Bắc Cực trở thành một lựa chọn thay thế đáng chú ý. Nga nắm 53% đường bờ biển Bắc Cực và sở hữu tới 80% trữ lượng dầu khí của khu vực.

Ấn Độ đã rót hơn 15 tỷ USD vào các dự án dầu khí của Nga, bao gồm cả những dự án ở Bắc Cực như Yamal LNG. Hội nghị thượng đỉnh Modi - Putin tiếp tục thúc đẩy tiến trình này. Nhờ hợp tác ở Bắc Cực, Ấn Độ có thể đảm bảo nguồn cung LNG và dầu thô lâu dài từ Nga, được vận chuyển qua Tuyến Hàng hải Phương Bắc. Điều này đặc biệt quan trọng khi nhu cầu năng lượng của Ấn Độ tăng mạnh và dự kiến phải mở rộng nhập khẩu để duy trì đà tăng trưởng kinh tế.

Không chỉ có năng lượng, Bắc Cực còn sở hữu trữ lượng khoáng sản khổng lồ như đồng, phốt-pho, niobi, đất hiếm và kim loại nhóm bạch kim. Khi ngành công nghệ của Ấn Độ phát triển và tham vọng tự chủ khai thác tăng lên, việc tiếp cận ổn định các nguồn khoáng sản này càng trở nên cấp thiết. Những liên doanh khai thác khoáng sản với Nga tại Bắc Cực giúp Ấn Độ có được chuỗi cung ứng trực tiếp cho các nguyên liệu, mà hiện nước này vẫn phải nhập chủ yếu từ Trung Quốc, hoặc các đối thủ chiến lược khác.

Sau năm 2030

Thỏa thuận Bắc Cực giữa ông Modi và ông Putin đã thiết lập khung hợp tác kéo dài đến năm 2029 và hơn thế nữa. Chương trình Hợp tác Ấn Độ - Nga về Thương mại, Kinh tế và Đầu tư tại vùng Viễn Đông không chỉ gói gọn trong các dự án ở Bắc Cực mà còn mở rộng sang nông nghiệp, khai khoáng, kim cương, dược phẩm và vận tải biển. Đây là một quan hệ đối tác toàn diện, dựa trên nền tảng hợp tác bền vững giữa hai nước trong nhiều lĩnh vực.

Khi Bắc Cực ngày càng dễ tiếp cận và giá trị kinh tế tăng lên, khi Tuyến Hàng hải Phương Bắc chuyển từ một tuyến vận tải mới mẻ thành hành lang thương mại thường xuyên, và khi tài nguyên Bắc Cực dần trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, những quốc gia đầu tư sớm vào năng lực hoạt động ở vùng cực sẽ là bên góp phần định hình các quy tắc phát triển nơi đây.

Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin đã đưa Ấn Độ và Nga vào vị thế đó. Từ đóng tàu chung, đào tạo thủy thủ, thương mại năng lượng đến hợp tác khoa học, cả hai nhà lãnh đạo đều khẳng định Bắc Cực sẽ không bị bỏ trống hay để phương Tây tự quyết.

Vì thế, Thỏa ước Bắc Cực mang ý nghĩa của một sự liên kết chiến lược. Nó khẳng định rằng trong thế kỷ 21, vùng địa cực sẽ góp phần định hình cán cân quyền lực toàn cầu. Và Ấn Độ, dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Modi, hướng tới trở thành một trong những bên kiến tạo trật tự địa cực mới đó.

Nh.Thạch

AFP

Nguồn PetroTimes : https://nangluongquocte.petrotimes.vn/thay-gi-qua-thoa-thuan-bac-cuc-giua-an-do-nga-735753.html