Thấy gì từ vụ Ngân 98 và những đường dây thực phẩm chức năng giả?

8 giờ trướcBài gốc

"Ngân 98" bán sản phẩm giả là thực phẩm.

Lỗ hổng trong hậu kiểm

Vừa qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM đã khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với Võ Thị Ngọc Ngân (biệt danh “Ngân 98”), người điều hành Công ty TNHH TM-DV ZuBu và Hộ kinh doanh ZuBu Shop, để điều tra về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Theo kết quả giám định, các sản phẩm do Ngân sản xuất và kinh doanh không đạt chỉ tiêu chất lượng theo công bố, được xác định là hàng giả. Một số mẫu sản phẩm chứa các hoạt chất sibutramin và phenolphthalein, là các chất cấm sử dụng trong thực phẩm do có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Trước đó, tại Hà Nội và một số tỉnh thành, cơ quan chức năng đã phát hiện hàng loạt vụ việc sản xuất buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, như vụ thu giữ hơn 100 tấn thực phẩm chức năng, thiết bị y tế giả do Phạm Ngọc Tiến và vợ là Đoàn Thị Nguyệt (cùng SN 1988, trú tại Phúc La, Hà Đông, Hà Nội) cầm đầu; Công an tỉnh Phú Thọ khám phá vụ sản xuất, tiêu thụ hàng chục triệu viên dược phẩm, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả, thu lời bất chính hàng nghìn tỷ đồng...

Hậu quả khi sản phẩm giả tràn lan trên thị trường không chỉ là thiệt hại về kinh tế mà còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Qua các những vụ thực phẩm chức năng giả, "mua bán" 10.000 hồ sơ công bố sản phẩm thực phẩm chức năng liên quan đến loạt cán bộ Cục An toàn thực - Bộ Y tế, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng các cơ quan chức năng không thể chần chừ, cần "bịt" ngay lỗ hổng trong công tác giám sát, kiểm tra công bố chất lượng sản phẩm. Thậm chí, thiết lập cơ chế giám sát độc lập và minh bạch, chẳng hạn qua bên thứ ba là các tổ chức chuyên môn hoặc cơ chế thanh tra định kỳ do Quốc hội hoặc Mặt trận Tổ quốc giám sát.

Đồng quan điểm, Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho rằng, theo Nghị định 15/2018, các sản phẩm thực phẩm chức năng, sữa có bổ sung vi chất được quản lý theo cơ chế “tự công bố”. Có nghĩa, doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm lập hồ sơ, kiểm nghiệm, công bố sản phẩm và chịu trách nhiệm về chất lượng cũng như tính pháp lý của hồ sơ công bố, còn cơ quan chức năng chỉ chịu trách nhiệm hậu kiểm. "Việc hậu kiểm giúp các thủ tục hành chính thông thoáng hơn, nhưng đó cũng là "lỗ hổng" để doanh nghiệp làm ăn bất lương lợi dụng" - Luật sư Hùng nói, không thể tiếp tục để doanh nghiệp tự công bố và tự chịu trách nhiệm mà thiếu đi một cơ chế hậu kiểm thực chất.

Luật gia Trần Quốc Tuấn (Chi hội Luật gia, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho rằng hậu kiểm hiện nay mới dừng ở mức hình thức. Bởi lẽ, cơ quan hậu kiểm hiện gần như chỉ làm theo kế hoạch định kỳ, không kiểm tra đột xuất, cũng không có cơ chế phối hợp dữ liệu hiệu quả giữa các bộ ngành. Bên cạnh đó, luật hiện hành trao quyền cho quá nhiều Bộ, ngành nhưng, khi xảy ra sự cố thì các bên đẩy trách nhiệm cho nhau, còn người dân thì... cứ phải bỏ tiền mua hàng giả.

Đồng quan điểm, luật gia Trần Nhật Minh (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội), việc các sản phẩm thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng có thể tồn tại công khai mà không bị phát hiện suốt nhiều năm cho thấy, công tác quản lý đang bị "bỏ ngỏ". "Luật pháp không thể tiếp tục để tồn tại những khoảng trống đến mức khi xảy ra hậu quả thì không cơ quan nào chịu trách nhiệm”, luật gia Trần Nhật Minh nói.

Tiền kiểm là 'lá chắn' để bảo vệ người tiêu dùng

Trước những vấn đề tồn tại nêu trên, một số chuyên gia cho rằng những thứ đưa vào cơ thể con người là phải tiền kiểm. Bởi tiền kiểm không chỉ là khâu kỹ thuật trong quản lý, mà là lá chắn đầu tiên bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giữ vững kỷ cương thị trường.

Lý giải rõ hơn, luật sư Trần Tuấn Anh - Công ty luật Minh Bạch nói: về bản chất, tiền kiểm là biện pháp phòng ngừa từ gốc, nhằm bảo đảm mọi sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng đều đạt tiêu chuẩn an toàn, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Việc kiểm tra này giúp cơ quan quản lý ngăn chặn kịp thời các sản phẩm không đạt chuẩn, hạn chế rủi ro gây ngộ độc, bệnh tật hoặc nguy cơ ung thư do hóa chất và phụ gia độc hại.

Luật sư Tuấn Anh cho rằng, tiền kiểm không chỉ có ý nghĩa về mặt y tế, mà còn là biện pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, củng cố niềm tin xã hội vào cơ chế quản lý nhà nước và uy tín của các doanh nghiệp sản xuất chân chính.

"Nếu công tác này bị buông lỏng, hậu quả không chỉ dừng lại ở thiệt hại về sức khỏe mà còn gây xáo trộn trật tự thị trường, tạo kẽ hở cho hàng hóa kém chất lượng tràn lan, khó kiểm soát" - luật sư Tuấn Anh nhấn mạnh.

Luật sư Trần Tuấn Anh.

Vẫn theo luật sư Tuấn Anh, đối với những sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sinh lý con người hoặc dành cho các đối tượng nhạy cảm như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt hay sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ đến 36 tháng tuổi, thì yêu cầu kiểm soát càng nghiêm ngặt.

Theo Điều 6 Nghị định 15/2018/NĐ-CP, đây là những nhóm thực phẩm bắt buộc phải đăng ký bản công bố sản phẩm tại Bộ Y tế trước khi lưu hành. Việc này bảo đảm rằng mọi thành phần, hàm lượng và công dụng đều được kiểm nghiệm, chứng minh an toàn, không gây tác động tiêu cực đến người sử dụng.

Về mặt trách nhiệm, theo luật sư Tuấn Anh, Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và Nghị định 15/2018/NĐ-CP đã quy định rõ thẩm quyền quản lý đối với thực phẩm chức năng và các sản phẩm đặc biệt, trong đó Bộ Y tế là cơ quan chịu trách nhiệm chính. Bộ Y tế có nghĩa vụ thẩm định hồ sơ công bố, kiểm nghiệm chất lượng, cấp phép lưu hành và tổ chức kiểm tra, giám sát định kỳ.

Do đó, việc để những loại thực phẩm không bảo đảm chất lượng, tràn lan trên thị trường không chỉ thể hiện sự thiếu trách nhiệm trong quản lý, mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng vào hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm quốc gia.

Cán bộ cấu kết với doanh nghiệp cấp khống hồ sơ

Tháng 7/2025, Văn phòng Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã khởi tố vụ án hình sự về các tội “Đưa hối lộ” và “Nhận hối lộ” xảy ra tại Cục An toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế và một số doanh nghiệp có liên quan tại Hà Nội cùng nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

Kết quả điều tra cho thấy, từ năm 2015 đến 2024, một đường dây gồm cán bộ tại Cục An toàn thực phẩm đã câu kết với doanh nghiệp để cấp khống hơn 10.000 hồ sơ công bố sản phẩm thực phẩm chức năng.

Nhiều sản phẩm được hợp thức hóa bằng con dấu và giấy tờ của cơ quan quản lý nhà nước, trong khi nguyên liệu thực chất mua trôi nổi, phần lớn có xuất xứ từ Trung Quốc, chất lượng không đảm bảo, hàm lượng hoạt chất chỉ đạt dưới 30% so với công bố.

Thanh Hà - Thanh Hiếu

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/thay-gi-tu-vu-ngan-98-va-nhung-duong-day-thuc-pham-chuc-nang-gia-post1787026.tpo