Thấy gì về doanh nghiệp 'sân sau' từ lùm xùm Ngân hàng SCB?

5 giờ trướcBài gốc

Quy định mới có ngăn được sở hữu chéo ngân hàng?

Theo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), từ ngày 1/7/2024, các ngân hàng phải công bố thông tin về cổ đông nắm từ 1% vốn điều lệ trở lên. Quy định mới kỳ vọng giúp thị trường và cơ quan quản lý có cái nhìn rõ ràng hơn về cơ cấu sở hữu tại các ngân hàng, từ đó đánh giá chính xác rủi ro và tiềm năng của từng nhà băng.

Tại Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2, Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương triển khai quyết liệt các giải pháp giảm mặt bằng lãi suất cho vay theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Chủ động thực hiện điều chỉnh giảm lãi suất điều hành bằng các công cụ thuộc thẩm quyền. Theo dõi, giám sát chặt chẽ hoạt động của các tổ chức tín dụng, việc công bố lãi suất tiền gửi và cho vay; nghiêm cấm, xử lý nghiêm theo pháp luật các ngân hàng thương mại cạnh tranh lãi suất không lành mạnh.

"Đẩy mạnh hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra các ngân hàng thương mại cổ phần có "sân sau" là các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản", Chính phủ yêu cầu.

Bên cạnh đó, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) cũng mở rộng khái niệm người có liên quan nắm cổ phần ngân hàng cần công bố công khai, bao gồm cả ông, bà nội; ông, bà ngoại; cô, dì, chú, bác, các cháu, tức là 5 thế hệ.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho biết, sở hữu chéo trong ngành ngân hàng là hiện tượng kéo dài hàng chục năm nay, với mối quan hệ chằng chịt dưới nhiều hình thức khác nhau. Trong nhiều trường hợp, một nhóm cổ đông là những bên liên quan cấu kết với nhau để sở hữu trên 51% cổ phần, từ đó tạo ra quyền lực mềm để thao túng hoạt động ngân hàng. Đến nay, chúng ta đã nhìn thấy những hậu quả tai hại, không những với hệ thống ngân hàng mà còn với cả nền kinh tế.

Ông Hiếu ví dụ, trong đại án Vạn Thịnh Phát gần đây, nhiều người bất ngờ khi trên 90% vốn cổ phần của ngân hàng SCB thuộc sở hữu của nhóm bà Trương Mỹ Lan - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng trước đây, bà Lan không thể sở hữu quá 5% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng khi là cổ đông cá nhân. Quy định cũng nêu rõ cổ đông và người có liên quan không được sở hữu cổ phần vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, để giật dây và biến SCB thành công cụ tài chính, bà Lan nhờ những bên liên quan như nhân viên trong công ty, những người bà con, người quen biết đứng tên hộ. Từ đó, ngân hàng này bị chi phối bởi một nhóm cổ đông có mối quan hệ mật thiết với nhau, đây là điều kiện để người phụ nữ này có thể lũng đoạn và thao túng hoạt động ngân hàng.

Siết chặt tình trạng ngân hàng cho vay doanh nghiệp bất động sản "sân sau" là cần thiết.

Ông Hiếu cho rằng, thực tế cho thấy đằng sau chủ sở hữu ngân hàng thường là một hệ sinh thái các doanh nghiệp mà phần lớn đều kinh doanh bất động sản. Nhóm cổ đông này có thế lực, tiền bạc và tài sản, thông qua việc sở hữu chéo tạo ra một mạng lưới quyền lực mềm để thao túng ngân hàng.

"Chúng ta chỉ biết rằng rất nhiều ngân hàng đổ tiền vào sân sau nhưng không thể biết trong 13 triệu tỷ đồng dư nợ tín dụng, bao nhiêu vốn tín dụng đổ vào sân sau, do đó, không cân đong được rủi ro, thiệt hại và nợ xấu do hệ lụy của sở hữu chéo đem lại", ông Hiếu nói.

Vị chuyên gia cho rằng, việc siết chặt giới hạn tỷ lệ sở hữu cổ phần, giới hạn cấp tín dụng chỉ là kiểm soát về kỹ thuật, điều quan trọng là giám sát, tuân thủ quy định. Ngoài ra, cần nâng cao hiệu quả hoạt động của hội đồng quản trị, ban kiểm soát.

"Tại Mỹ, biên bản của hội đồng quản trị rất chi tiết về việc ai đề xuất, ai đồng ý, ai chống đối, còn biên bản họp hội đồng quản trị của ngân hàng tại Việt Nam rất đơn giản và phần lớn quyết định đều đồng thuận 100%, ai đứng sau những quyết định này đều bị che giấu", ông Hiếu phân tích.

Lý do cần siết cho vay bất động sản "sân sau"

Trao đổi với PV Tiền Phong, chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Quang Huy đến từ Đại học Nguyễn Trãi cho biết, trong Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2, Chính phủ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường giám sát hệ thống ngân hàng, đặc biệt với các ngân hàng thương mại cổ phần có quan hệ tín dụng mật thiết với doanh nghiệp, nhằm đảm bảo tài chính minh bạch, kiểm soát rủi ro và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Đây là một chủ trương đúng đắn, góp phần ổn định nền kinh tế, nâng cao tính minh bạch của hệ thống tài chính và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển theo hướng bền vững.

Theo ông Huy, việc tăng cường thanh tra, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực bất động sản không nhằm hạn chế dòng vốn, mà hướng đến một hệ thống tài chính minh bạch, lành mạnh, phục vụ đúng nhu cầu thực tế của nền kinh tế.

“Chính sách điều tiết phù hợp sẽ giúp ngăn ngừa rủi ro bong bóng tài sản, bảo vệ sự ổn định tài chính quốc gia; thúc đẩy phát triển bất động sản theo hướng bền vững, đáp ứng nhu cầu thực của thị trường; tạo nền tảng vững chắc cho các ngân hàng thương mại, giúp hệ thống tài chính phát triển mạnh mẽ và ổn định hơn trong dài hạn”, ông Huy nói.

Ngọc Mai

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/thay-gi-ve-doanh-nghiep-san-sau-tu-lum-xum-ngan-hang-scb-post1723734.tpo