Thầy giáo Ngô Xuân Quỳnh, giáo viên trường THPT Phan Đình Phùng (Hà Nội) (đứng giữa) bên các học sinh của mình. Ảnh: NVCC
Năm 2025 đánh dấu một cột mốc đặc biệt trong kỳ thi tốt nghiệp THPT: lần đầu tiên môn Hóa học được đưa vào đánh giá theo chương trình Giáo dục Phổ thông mới (GDPT 2018).
Sự thay đổi này không chỉ đến từ nội dung kiến thức, mà còn nằm ở cấu trúc đề thi và cách chấm điểm – tất cả đều đòi hỏi thí sinh phải có tư duy hệ thống, kỹ năng xử lý linh hoạt và sự cẩn trọng đến từng chi tiết nhỏ.
Thầy giáo Ngô Xuân Quỳnh, giáo viên trường THPT Phan Đình Phùng (Hà Nội) chia sẻ cách ôn bài trong thời điểm nước rút này.
Ghi nhớ bằng lỗi sai – Sử dụng “Sổ tay lỗi” cá nhân
Thầy giáo Ngô Xuân Quỳnh cho rằng, ở tuần cuối cùng trước kỳ thi này, thời gian không còn đủ để học thêm thật nhiều kiến thức mới. Khi trí óc tỉnh táo, chúng ta học ít nhưng sâu và đó là lúc để bắt đầu chiến lược học tập thông minh với việc lập “sổ tay lỗi”. Đây lại là thời điểm vàng để sửa những lỗi sai cũ – những lỗi mà nếu không để ý, các em có thể lặp lại ngay trong phòng thi.
Thầy khuyên các em hãy dành ra một quyển sổ nhỏ, gọi là “Sổ tay lỗi” – nơi ghi lại tất cả những câu hỏi mình từng làm sai trong quá trình luyện đề hoặc ôn tập. Mỗi lần sai một câu, đừng chỉ gạch đáp án đúng rồi bỏ qua. Hãy:
Ghi rõ đề bài, đáp án sai mà mình chọn, đáp án đúng, và quan trọng nhất là lý do sai: sai công thức, nhầm lẫn khái niệm, không đọc kỹ đơn vị, vội vàng suy luận thiếu bước...
Nếu là một dạng câu hỏi có thể gặp lại (ví dụ: điện phân, ester, ăn mòn, dãy chuyển hóa...), hãy viết thêm cách làm đúng và rút ra mẹo xử lý nhanh.
“Sổ tay lỗi” giống như bản đồ vùng nguy hiểm của riêng mỗi học sinh. Nhìn vào đó, các em biết mình hay bị hẫng ở đâu, dễ nhầm lẫn điều gì. Mỗi tối trước khi đi ngủ, chỉ cần đọc lại một lượt quyển sổ nhỏ ấy cũng đã bằng vài tiếng học dàn trải, vô định.
Không cần phải ghi hàng trăm lỗi, chỉ cần 30–50 lỗi phổ biến nhất của chính mình, nhưng hiểu rõ và không bao giờ lặp lại – các em đã tăng đáng kể khả năng đạt điểm cao. Bởi ở đề thi trắc nghiệm, khả năng “không mắc lỗi” quan trọng không kém khả năng “làm đúng”.
Trong một đề thi thật, đôi khi một câu 0,25 điểm bị mất chỉ vì sai đơn vị, tô nhầm đáp án, quên cân bằng phương trình, đọc thiếu từ ngữ, hay nhầm lẫn tên chất. Những lỗi này thường không nằm ở kiến thức, mà nằm ở sự chủ quan và lặp lại vô thức. “Sổ tay lỗi” chính là chiếc gương phản chiếu để giúp em nhận ra, chỉnh sửa và vượt qua chính mình.
Nhớ rằng đề thi không đánh rớt các em vì câu khó, mà đánh rớt vì những lỗi ngớ ngẩn mà các em từng chủ quan.
Hệ thống hóa kiến thức theo chuyên đề – Học ít mà trúng đích
Với thời gian không còn nhiều, việc học tràn lan sẽ khiến các em bị quá tải. Thay vì học lan man từng chương SGK, các em nên chia kiến thức theo hệ thống chuyên đề trọng tâm.
Chẳng hạn:
Đại cương – Vô cơ: Cấu hình electron của các nguyên tố nhóm d, các nguyên tố kim loại chuyển tiếp, tốc độ phản ứng, các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ phản ứng, Phản ứng oxi hóa – khử, năng lượng hóa học, điện phân, ăn mòn kim loại, tính acid, base, tính lưỡng tính của các ion và phân tử và các câu hỏi hóa học về đời sống liên quan đến N, S như hiện tượng phú dưỡng, phân bón, mưa acid. Bài tập liên quan đến quá trình chuẩn độ, pH và đặc biệt là chú ý tới mối tương quan giữa các phần và vấn đề đổi đơn vị giữa các phần lượng chất khác nhau, ….
Hóa học hữu cơ: xem lại các khái niệm, tính chất vật lí, tính chất hóa học của các chất hydrocarbon, alcohol, ketone, aldehyde, carboxylic acid…..., ester, chất béo, cacbohydrate, amine, polymer. Số lượng sản phẩm thế vào alkane mono X ( X là halogen). Tỉ lệ % thế Halogen vào H của C bậc I, II, III. So sánh tính acid, nhiệt độ sôi của các chất hữu cơ. Quy tắc thế vào nhân thơm.
Thay vì lướt vội cả chương, các em hãy tập trung luyện theo nhóm dạng bài, và làm từ ví dụ cơ bản đến câu phân loại cao trong từng dạng. Việc hệ thống này nên kết hợp với luyện đề theo chuyên đề, vừa đảm bảo ôn tập lý thuyết, vừa rèn kỹ năng giải đề thực tế.
Khi làm xong mỗi chuyên đề, hãy đánh dấu lại những phần mình chưa vững, kết hợp đưa các lỗi sai vào "Sổ tay lỗi", và luyện lại vào ngày hôm sau để đảm bảo không quên.
Và hãy nhớ: đề thi năm nay sẽ không chỉ là bài kiểm tra kiến thức, mà còn là bài đánh giá về sự chính xác và kỹ năng làm bài. Một lỗi sai nhỏ, một bước nhầm trong tính toán hoặc một thao tác tô nhầm đáp án – đều có thể khiến các em mất điểm đáng tiếc. Với cách chấm điểm theo từng câu độc lập, sự cẩu thả sẽ không có chỗ dung thân.
Đừng quên dành thời gian luyện đề – nhưng không phải làm đề để lấy số lượng, mà làm để phân tích, để rút kinh nghiệm. Mỗi câu hỏi sai là một cơ hội để học lại kiến thức, hiểu rõ bản chất và tránh lặp lại lỗi trong phòng thi.
Thay đổi nhịp sinh học – luyện trí não tỉnh táo vào giờ thi thực
Cần khẳng định: đây không phải là thời điểm để học nhồi nhét. Cũng không phải là lúc chạy theo những mẹo mốc hay dạng bài “trúng tủ” may rủi. Đây là thời gian để hệ thống hóa, củng cố vững chắc nền tảng đã có, cho tới kỹ năng phân tích câu hỏi trắc nghiệm.
Chỉ còn một tuần ngắn ngủi nữa là bước vào phòng thi. Đây không phải là lúc để "vét" kiến thức, không còn thời gian để “cày” đêm trong tuyệt vọng.
Nếu suốt mấy tháng qua, nhiều bạn quen với việc học khuya, thức đến 1–2 giờ sáng rồi ngủ bù vào sáng hôm sau, thì ngay hôm nay, hãy dừng lại. Hãy điều chỉnh lại nhịp sinh học của mình. Hãy đi ngủ trước 23h, thức dậy vào khung giờ gần giống giờ thi (6h30–7h30), và làm quen với việc vận hành trí tuệ cao nhất vào khung 7h30–10h30 – chính là khoảng thời gian làm bài thi thật.
Bởi lẽ, nếu các em tiếp tục thức khuya – trí não sẽ mệt mỏi, khả năng tập trung giảm sút, phản xạ chậm, và thậm chí đến ngày thi, khi cả phòng thi đang căng mình suy nghĩ thì chính các em lại... buồn ngủ. Sự đầu tư hàng tháng trời sẽ đánh đổi bằng một cơn “đơ não” chỉ vì đồng hồ sinh học bị lệch pha.
Ngưng học muộn, đổi lại bằng luyện đề vào giờ thi – chính là chiến lược đơn giản mà hiệu quả. Hãy luyện tập cơ thể và trí óc của mình tỉnh táo nhất vào giờ thi. Hãy để mỗi sáng dậy sớm là một buổi thi giả định – từ cách ăn uống, chuẩn bị tâm lý đến cách đọc đề trong đầu.
Các em cần hiểu: đề thi không đòi hỏi học sinh phải biết tất cả, mà yêu cầu biết những gì cốt lõi nhất và làm đúng, làm chắc. Với cách chấm điểm hiện nay, chỉ cần sai một câu – dù vì tính toán, đọc nhầm hay chọn nhầm đáp án – là điểm sẽ mất vĩnh viễn. Vì thế, tinh thần tỉnh táo không chỉ giúp làm bài nhanh hơn mà còn giảm thiểu lỗi sai không đáng có.
“Học thông minh, luyện đúng giờ, và ngủ đủ giấc – đó chính là ba “vũ khí” giúp các em làm chủ bài thi”- thầy Quỳnh nhấn mạnh.
Đỗ Hợp