Thêm kỳ thi, siết kiến thức pháp luật bán hàng đa cấp

2 ngày trướcBài gốc

Tiếp tục kiểm tra kiến thức pháp luật bán hàng đa cấp

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia vừa thông báo dự kiến tổ chức đợt kiểm tra kiến thức pháp luật bán hàng đa cấp và kiến thức cho đầu mối tại địa phương đợt 2 năm 2025 tại TP. Hồ Chí Minh trong tháng 6. Đây là hoạt động thường niên nhằm nâng cao hiểu biết pháp lý, siết chặt quản lý đối với lĩnh vực kinh doanh đa cấp, lĩnh vực vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người tiêu dùng nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Đợt kiểm tra lần này được tổ chức căn cứ theo Nghị định số 40/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp (Nghị định 40); Nghị định số 18/2023/NĐ-CP ngày 28/4/2023 (Nghị định 18) của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 40. Thông tư số 10/2018/TT-BCT ngày 24/5/2018 (Thông tư 10) của Bộ Công Thương quy định chi tiết một số điều của Nghị định 40; Thông tư số 12/2023/TT-BCT ngày 5/6/2023 của Bộ trưởng Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 10.

Theo đó, người tham gia sẽ thực hiện bài kiểm tra dưới hình thức tự luận, thời gian làm bài tối thiểu 60 phút, thang điểm 100. Mức điểm tối thiểu để đạt yêu cầu được quy định rõ: Người tham gia phải đạt từ 65 điểm trở lên trong bài kiểm tra kiến thức pháp luật bán hàng đa cấp, hoặc từ 50 điểm trở lên với nhóm đầu mối tại địa phương.

Việc có đến hơn 90 - 100% người tham gia không vượt qua kỳ kiểm tra là tín hiệu đáng báo động. Ảnh: Thanh Huyền

"Con số biết nói" về lỗ hổng kiến thức pháp lý

Nhìn lại quá trình thực hiện công tác này từ năm 2020 đến nay cho thấy, nhiều con số đáng suy ngẫm.

Giai đoạn 2020 - 2022, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (nay là Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia) đã liên tục tổ chức các đợt kiểm tra. Năm 2020, chỉ 18 cá nhân thuộc 10 doanh nghiệp được cấp xác nhận kiến thức pháp luật sau kỳ thi. Năm 2021, tổ chức một đợt kiểm tra với 55 người tham dự nhưng chỉ có 5 cá nhân được cấp xác nhận. Năm 2022, tổ chức 3 đợt kiểm tra, cấp xác nhận cho 26 cá nhân và công nhận chương trình đào tạo của một đơn vị.

Sang năm 2023, tình hình có phần khởi sắc với ba đợt kiểm tra. Qua đó, cấp 14 xác nhận kiến thức pháp luật bán hàng đa cấp và 23 xác nhận kiến thức cho đầu mối tại địa phương theo đề nghị của doanh nghiệp. Tuy vậy, bức tranh toàn cảnh vẫn còn nhiều khoảng tối.

Năm 2024 đánh dấu sự mở rộng quy mô kiểm tra với bốn đợt được triển khai. Tuy nhiên, kết quả ghi nhận từ các đợt thi này lại không hề khả quan, trái lại còn phản ánh thực trạng đáng lo ngại về chất lượng hiểu biết pháp luật trong cộng đồng người tham gia bán hàng đa cấp.

Trong tổng số 135 lượt kiểm tra kiến thức pháp luật bán hàng đa cấp được tổ chức trong năm, chỉ có vỏn vẹn 8 trường hợp vượt qua yêu cầu và được cấp xác nhận, tương đương tỷ lệ đạt chưa tới 6%. Con số này cho thấy, phần lớn người tham gia chưa nắm được các quy định cơ bản về pháp luật trong lĩnh vực họ đang hoạt động. Với nhóm đầu mối tại địa phương, những người được coi là có vai trò trung gian, định hướng và hỗ trợ doanh nghiệp đa cấp hoạt động tình hình cũng không khả quan hơn. Chỉ có 72 trường hợp trong tổng số 253 lượt kiểm tra được cấp xác nhận, chiếm khoảng 28,5%.

Một chuyên gia trong lĩnh vực bán hàng đa cấp thẳng thắn nhìn nhận, việc có đến hơn 90 - 100% người tham gia không vượt qua kỳ kiểm tra là tín hiệu đáng báo động. Tình trạng này không chỉ cho thấy lỗ hổng trong đào tạo và phổ biến pháp luật, mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy trong thực tiễn. Khi người tham gia không hiểu đúng và đầy đủ về pháp luật, nguy cơ vi phạm, gây thiệt hại cho người tiêu dùng, thậm chí tạo ra những mô hình biến tướng, lừa đảo là hoàn toàn có thể xảy ra.

Sự yếu kém trong nhận thức pháp lý cũng đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý nhà nước. Dù hành lang pháp lý đã được siết chặt qua các văn bản quy phạm như Nghị định 40, Nghị định 18 hay Thông tư 10 và 12 của Bộ Công Thương, nhưng nếu việc thực thi không đi cùng với nâng cao chất lượng đào tạo và kiểm tra, hiệu quả vẫn sẽ hạn chế.

Kết quả từ các kỳ kiểm tra không chỉ là thước đo kỹ thuật mà còn là chỉ dấu phản ánh trực tiếp chất lượng nhân sự và mức độ chuyên nghiệp hóa của lĩnh vực bán hàng đa cấp tại Việt Nam. Đợt kiểm tra sắp tới do Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh vì thế đang nhận được sự quan tâm của cả doanh nghiệp, giới quản lý và người tiêu dùng. Đây là phép thử để đánh giá mức độ cải thiện sau hàng loạt cảnh báo.

Việc tiếp tục duy trì kiểm tra nghiêm túc, chuẩn hóa quy trình và nâng cao yêu cầu là cần thiết. Đồng thời, công tác đào tạo, phổ biến kiến thức pháp luật cần được chú trọng hơn, không chỉ để tránh vi phạm mà còn để củng cố niềm tin của xã hội đối với mô hình kinh doanh đa cấp, mô hình vẫn còn nhiều tranh cãi và định kiến trong dư luận.

Theo thống kê của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, trong năm 2024, tổng số lượng người tham gia bán hàng đa cấp đạt gần 700.000 người, giảm khoảng 400.000 người so với năm 2019. Dù số lượng người tham gia bán hàng đa cấp giảm nhưng tổng doanh thu bán hàng đa cấp của các doanh nghiệp vẫn tăng.

Năm 2024, doanh thu bán hàng đa cấp đạt 16.206 tỷ đồng, tăng 28,9% so với năm 2019 (12.575 tỷ đồng). Mức hoa hồng, tiền thưởng bình quân khoảng 951.000 đồng/tháng, tương đương 12% mức thu nhập bình quân đầu người của cả nước trong năm 2024.

Đến nay, trên cả nước chỉ còn 16 doanh nghiệp có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp (giảm 4 doanh nghiệp so với đầu năm 2024).

Ngân Thương

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/them-ky-thi-siet-kien-thuc-phap-luat-ban-hang-da-cap-390269.html