Sau 8 năm chờ đợi, người dân cả nước sẽ được hưởng những quyền lợi BHYT mở rộng chưa từng có khi Bộ Y tế đề xuất bổ sung 76 thuốc mới cùng hàng trăm loại thuốc khác vào danh mục được Quỹ BHYT thanh toán.
Các thuốc điều trị ung thư, thuốc điều hòa miễn dịch cho đến danh mục thuốc sử dụng tại trạm y tế xã đều được cập nhật, đáp ứng nhu cầu điều trị ngày càng tăng trong bối cảnh mô hình bệnh tật thay đổi nhanh. Đây là bước tiến quan trọng của ngành y tế, nhưng đồng thời cũng đặt ra câu hỏi lớn về khả năng cân đối quỹ và liệu mức đóng BHYT sau này có tăng hay không.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết, thuốc luôn là cấu phần quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí khám chữa bệnh BHYT.
Vì vậy, việc cập nhật lần này được tiến hành dựa trên rà soát hồ sơ đề xuất của các cơ sở y tế, chuyên gia lâm sàng và chuyên gia kinh tế y tế, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn theo Thông tư số 37 ngày 16/11/2024. Bộ Y tế bổ sung thuốc mới, sửa đổi điều kiện hoặc tỷ lệ thanh toán cho nhiều thuốc, đồng thời loại bỏ 130 thuốc không còn lưu hành hoặc không đáp ứng yêu cầu an toàn, hiệu quả.
Điểm mới đáng chú ý là việc mở rộng danh mục thuốc cho tuyến y tế cơ sở, nhất là trạm y tế xã, nhằm thực hiện các chủ trương tại Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chỉ thị 52-CT/TW của Ban Bí thư. Thay vì giới hạn theo hạng bệnh viện, danh mục sử dụng tại trạm y tế xã được nâng lên hơn 600 thuốc, gồm thuốc giảm đau, hạ sốt, giải độc, ký sinh trùng chống nhiễm khuẩn, tim mạch, da liễu, tiêu hóa… giúp điều trị bệnh không lây nhiễm ngay từ tuyến cơ bản.
Việc mở rộng này đặc biệt phù hợp trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp đang được kiện toàn, trạm y tế xã được đầu tư mạnh về cơ sở vật chất và năng lực để trở thành đầu mối chăm sóc sức khỏe ban đầu của người dân. Với các thuốc đắt tiền, Bộ y tế đã xem xét kỹ tỷ lệ thanh toán nhằm đảm bảo cân đối quỹ; đến nay đã có 14 doanh nghiệp dược cam kết giảm giá thuốc chi phí lớn để đưa vào danh mục BHYT, giảm đồng chi trả cho người bệnh.
Theo kế hoạch, từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần/năm theo nhóm ưu tiên; việc này sẽ được phối hợp với khám sức khỏe học sinh, sinh viên, khám bệnh nghề nghiệp và khám chữa bệnh BHYT để xây dựng sổ sức khỏe điện tử toàn dân. Nhóm ưu tiên gồm hộ cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được thanh toán 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi BHYT.
Đến giai đoạn 2028-2030, mục tiêu là giảm chi tiền túi xuống dưới 30%, tiếp tục mở rộng chi trả BHYT đối với thuốc, thiết bị y tế và dịch vụ kỹ thuật; thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả và thanh toán từ Quỹ BHYT cho dịch vụ phòng bệnh; tăng tỷ lệ bao phủ BHYT lên trên 95%; điều chỉnh mức đóng BHYT từ năm 2030 lên 5,4%; thí điểm BHYT bổ sung và đa dạng hóa các gói bảo hiểm, bao gồm chăm sóc dài hạn. Đến năm 2030, mục tiêu cuối cùng là BHYT bao phủ toàn dân, miễn viện phí cơ bản, giảm gánh nặng chi phí y tế và hướng tới chăm sóc sức khỏe toàn diện, bình đẳng, chất lượng cho mọi người dân.
Tuy nhiên, sự mở rộng lớn này cũng đặt ra băn khoăn về cân đối quỹ BHYT và khả năng tăng mức đóng. Theo Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế, bà Trần Thị Trang, việc bổ sung thuốc mới ước tính mỗi năm làm tăng chi phí thêm khoảng 2.700 tỷ đồng. Hiện quỹ dự phòng vẫn còn nhưng chỉ đủ cho khoảng 2 năm tới, vì vậy từ năm 2027 Việt Nam sẽ phải tính đến việc điều chỉnh mức đóng BHYT theo lộ trình.
Trong quá trình đó, Nhà nước vẫn sẽ hỗ trợ người nghèo, cận nghèo, người thu nhập thấp và các nhóm chính sách xã hội. Bộ Y tế cũng xây dựng thêm các giải pháp như BHYT bổ sung, bảo hiểm thương mại hoặc đề xuất Quốc hội sử dụng nguồn thu từ thuế thuốc lá cho quỹ phòng bệnh để tăng nguồn lực cho BHYT.
Song song với mở rộng danh mục thuốc, Bộ Y tế đang xây dựng gói dịch vụ y tế cơ bản miễn phí, trong đó xác định rõ danh mục dịch vụ, bệnh, thuốc, thiết bị y tế và mức chi phí tối đa cho một lần khám chữa bệnh. Trước mắt, gói dịch vụ này sẽ áp dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh ban đầu, cơ sở công lập và tư nhân; các dịch vụ theo yêu cầu sẽ do người bệnh chi trả để hạn chế lạm dụng.
Mộc An