Theo ông Hoàng Đức Minh, Vụ trưởng Vụ Học sinh - Sinh viên (Bộ GD&ĐT), khi người học được quan tâm đúng cách trong môi trường an toàn, thân thiện, sẽ hạn chế đáng kể những hành vi vi phạm kỷ luật trong nhà trường.
Tư vấn tâm lý trường học chưa hiệu quả
Theo ông Hoàng Đức Minh, thời gian qua, hoạt động tư vấn, hỗ trợ cho người học trong các trường phổ thông đã được thực hiện và hình thành một mạng lưới trợ giúp người học trước những nguy cơ gặp khó khăn tâm lý - xã hội trong học tập, rèn luyện. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy còn nhiều khó khăn, hạn chế.
Cụ thể, đó là việc nhiều cơ sở giáo dục chưa bố trí được nhân sự chuyên trách, hoạt động tư vấn còn mang tính kiêm nhiệm, thiếu kinh phí, cơ sở vật chất chưa bảo đảm; một số nơi chưa có phòng tư vấn riêng biệt hoặc hoạt động còn mang tính hình thức. Việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội chưa đồng bộ; công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ còn hạn chế.
Ông Hoàng Đức Minh, Vụ trưởng Vụ Học sinh - Sinh viên (Bộ GD&ĐT).
Trước thực tiễn đó, Bộ GD&ĐT vừa ban hành Thông tư 18 quy định về tư vấn tâm lý với nhiều điểm mới nhằm mục tiêu đẩy mạnh khâu phòng ngừa, can thiệp, hỗ trợ đối với các vấn đề khó khăn về học tập, sức khỏe, tâm lý của học sinh. Thông tư có nhiều điểm mới, sự khác biệt so với trước, trong đó xác định, người học là trung tâm, được bảo đảm quyền lợi hợp pháp, an toàn và bảo mật thông tin, quyền được tham gia, tự nguyện, tự quyết định.
Hoạt động tư vấn được tiến hành khách quan, bình đẳng, không phân biệt đối xử; tôn trọng đặc điểm cá nhân, tận dụng điểm mạnh và nguồn lực sẵn có của người học, gia đình và xã hội; phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội, văn hóa vùng miền; và đặc biệt phải kịp thời, hiệu quả khi người học gặp khó khăn.
Thông tư quy định cụ thể nội dung tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học gồm nhiều lĩnh vực quan trọng, gắn liền với nhu cầu thiết thực của người học. Đó là tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về học tập; về giới, quan hệ xã hội; về tâm lý; kỹ năng sống; kỹ năng làm chủ cảm xúc...
Các cơ sở giáo dục có trách nhiệm thiết lập hệ thống tiếp nhận, trao đổi thông tin; phối hợp với gia đình, xã hội, các cơ quan liên quan để kịp thời tiếp nhận thông tin về các tình huống, nguy cơ gặp khó khăn về học tập, tâm lí, mối quan hệ xã hội hoặc các khó khăn khác của người học.
Quy trách nhiệm cho người đứng đầu
Vụ trưởng Vụ Học sinh - Sinh viên cho rằng, Bộ GD&ĐT cũng đã quy định về việc phối hợp giữa gia đình – nhà trường – xã hội trong thực hiện công tác tư vấn học đường, công tác xã hội ở trường học. Nội dung này được lồng ghép vào phần trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục, căn cứ điều kiện thực tiễn và nhu cầu của người học, chủ động triển khai nội dung, hình thức tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học phù hợp.
“Đối với trường hợp học sinh có hành vi vi phạm kỷ luật, cơ sở giáo dục có trách nhiệm căn cứ vào hành vi của học sinh để lựa chọn hình thức hỗ trợ/yêu cầu các em thực hiện trong thời gian bị kỷ luật, trong đó có thể lựa chọn hình thức tư vấn học đường”, ông nói.
Sự việc học sinh Trường THCS Đại Kim có hành vi bạo lực đối với cô giáo chủ nhiệm, theo Bộ GD&ĐT là vi phạm nghiêm trọng.
Ông Minh cho biết thêm, Thông tư 18 quy định người đứng đầu cơ sở giáo dục phải chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc thành lập tổ hoặc bộ phận tư vấn, bố trí phòng tư vấn, phân công nhân sự chuyên trách hoặc kiêm nhiệm, xây dựng kế hoạch công tác tư vấn hằng năm, huy động nguồn lực hợp pháp để triển khai. Đồng thời cần có phương án sàng lọc, phát hiện sớm, phân nhóm học sinh cần tư vấn, hỗ trợ, đặc biệt với các tình huống khác biệt của người học để kịp thời có giải pháp phù hợp, hiệu quả.
Trong trường hợp học sinh bị kỷ luật, công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trường học được sử dụng để cơ sở giáo dục có quyết định xử lý hoặc phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý phù hợp với thực trạng của học sinh. Ông Minh ví dụ, vụ việc học sinh lớp 7, Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) giật tóc, ghìm đầu cô giáo là nghiêm trọng.
Trong tình huống này, cần đánh giá học sinh để tư vấn, hỗ trợ về nhiều nội dung, một cách tổng thể. Nhà trường có thể áp dụng quy trình 5 bước tư vấn, hỗ trợ cho học sinh về nội dung tâm lý, kỹ năng sống, chính sách, pháp luật,… góp phần đánh giá, phân loại vấn đề của học sinh; xác định nguyên nhân, khó khăn.
Từ đó, thầy cô xác định các giải pháp, hình thức tư vấn, hỗ trợ phù hợp với vấn đề học sinh gặp phải; xây dựng kế hoạch hỗ trợ cho học sinh về tâm lý, học tập, kỹ năng sống, pháp luật,… và báo cáo kết quả cho các cấp quản lý.
Theo đó, quy trình tư vấn, hỗ trợ trong tình huống này cần phải thực hiện theo các bước: tiếp nhận, thu thập thông tin, phân tích thông tin và xác định, phân loại nội dung cần tư vấn, hỗ trợ cho người học.
Trả lời ý kiến nhiều người lo ngại việc Bộ GD&ĐT quy định giảm nhẹ hình thức kỷ luật có thể sẽ dẫn tới gia tăng các hành vi vi phạm nghiêm trọng của học sinh, ông Minh cho rằng, khi có các quy định góp phần xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, lành mạnh, nơi người học được chia sẻ và hỗ trợ để trưởng thành sẽ hạn chế những trường hợp học sinh vi phạm.
Ngoài ra, đại diện Bộ GD&ĐT cũng cho biết, thời gian qua, đội ngũ nhà giáo cũng đã được hỗ trợ tâm lý bằng các đợt tập huấn triển khai, hướng dẫn những kỹ năng để hỗ trợ tâm lý trong quá trình dạy học.
Thời gian tới, đội ngũ cán bộ tư vấn tâm lý sẽ được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cơ bản về hoạt động nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm của chức danh nghề nghiệp viên chức tư vấn học sinh. Nhiệm vụ chính của viên chức tư vấn học sinh là làm công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học.
Bên cạnh đó, các quy định cũng yêu cầu cơ sở giáo dục từ bậc phổ thông phải bảo đảm được nguồn tài chính, nhân lực, bố trí, sắp xếp địa điểm, cơ sở vật chất phục vụ công tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học.
Hà Linh