Theo dòng thời sự: Israel và chiến lược điện hạt nhân

4 giờ trướcBài gốc

Một cơ sở lọc dầu ở thành phố Haifa, Israel. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Các mỏ khí tự nhiên lớn ngoài khơi Israel như Tamar và Leviathan đã đóng góp đáng kể vào nguồn năng lượng quốc gia, nhưng các chuyên gia dự báo trữ lượng sẽ không đủ đáp ứng nhu cầu tăng trưởng điện khoảng 4% mỗi năm trong tương lai. Trong khi đó, năng lượng mặt trời, dù được thúc đẩy mạnh mẽ, vẫn chưa thể bù đắp hoàn toàn do những giới hạn công nghệ và chi phí lưu trữ cao.

Israel đang âm thầm chuẩn bị các bước xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên, một bước đi quan trọng để hòa nhập vào làn sóng hồi sinh năng lượng hạt nhân toàn cầu, vốn được các nền kinh tế hàng đầu như Mỹ, Trung Quốc, Pháp và Hàn Quốc dẫn dắt. Hiện Mỹ là quốc gia đi đầu với nhiều nhà máy điện hạt nhân truyền thống và đang phát triển công nghệ Lò phản ứng kiểu module nhỏ (SMR) nhằm thay thế dần các nhà máy cũ, đồng thời nâng cao tính linh hoạt và an toàn. Đối với Pháp, khoảng 70% điện năng của nước này là từ năng lượng hạt nhân, nhờ chính sách ổn định và đầu tư liên tục vào công nghệ mới, giúp giảm phát thải và duy trì chi phí điện thấp. Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng quy mô các nhà máy điện hạt nhân hiện đại, kết hợp cả lò phản ứng lớn và SMR để đáp ứng nhu cầu năng lượng tăng cao. Trong khi đó, Hàn Quốc đã sở hữu công nghệ hạt nhân tiên tiến, vừa xuất khẩu công nghệ vừa xây dựng nhà máy trong nước, tạo ra mô hình phát triển hiệu quả và bền vững. Israel có thể tham khảo từ các kinh nghiệm này, đặc biệt là về quản lý an toàn, phát triển công nghệ nội địa và xây dựng khung pháp lý phù hợp, nhằm tránh các rủi ro và tận dụng tối đa lợi ích của điện hạt nhân.

Bộ trưởng Năng lượng và Cơ sở hạ tầng Eli Cohen khẳng định rằng năng lượng hạt nhân là tương lai của ngành năng lượng Israel. Ông nhấn mạnh để đáp ứng nhu cầu điện trong tương lai, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu, việc đa dạng hóa nguồn năng lượng là tối quan trọng. Một nghiên cứu chuyên sâu về khả năng phát triển nhà máy điện hạt nhân sẽ sớm được trình lên chính phủ.

Tiến sĩ Tamir Reisin - Trưởng Ban Năng lượng Hạt nhân, Văn phòng Nhà khoa học trưởng, thuộc Bộ Năng lượng Israel, đang tích cực xây dựng khung pháp lý để hỗ trợ dự án.

Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cao, điện hạt nhân được xem là nguồn năng lượng ổn định, ít phát thải khí nhà kính và an toàn nếu vận hành đúng tiêu chuẩn quốc tế. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ tử vong do ô nhiễm từ điện hạt nhân thấp hơn nhiều so với khí đốt hoặc than đá, vốn là nguồn năng lượng hóa thạch gây ra ô nhiễm không khí nghiêm trọng, dẫn đến hàng triệu ca tử vong mỗi năm. Tiến sĩ Ori Nissim Levy -chuyên gia hàng đầu về phòng thủ hạt nhân và quản lý khủng hoảng quốc gia tại Israel, khẳng định: “Năng lượng hạt nhân hiện là một trong những nguồn năng lượng an toàn nhất, thậm chí so sánh được với năng lượng mặt trời”.

Theo một nghiên cứu, tỷ lệ tử vong do sản xuất điện từ khí đốt là 2,82 người/TWh, trong khi với điện hạt nhân chỉ là 0,03 - tương đương với năng lượng mặt trời.

Israel cũng có lợi thế về mặt công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo nền tảng cho việc phát triển điện hạt nhân dân sự một cách bài bản. Tuy nhiên, việc nước này chưa ký Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) có thể đặt ra thách thức về hợp tác quốc tế và tiếp cận công nghệ hạt nhân dân sự. Các chuyên gia cho rằng Israel có thể triển khai dự án thông qua nhiều mô hình linh hoạt, chẳng hạn như tự phát triển công nghệ nội địa, hợp tác song phương ngoài NPT (tương tự như Ấn Độ với Mỹ), hoặc mô hình “hộp đen” nhằm tránh rủi ro quân sự hóa.

Các phương án xây dựng nhà máy trên vùng biển trung lập hoặc khu vực biên giới cũng đang được cân nhắc để giảm thiểu rủi ro địa chính trị và tăng cường an ninh. Theo kế hoạch dự kiến, Israel sẽ công bố chi tiết dự án nhà máy điện hạt nhân vào năm tới, với khả năng khởi công vào năm 2029 và đưa vào vận hành năm 2037. Mục tiêu dài hạn là cung cấp đến một nửa nhu cầu điện năng quốc gia từ điện hạt nhân vào năm 2050. Khu vực sa mạc Negev, gần Shivta, được xem là địa điểm lý tưởng, bên cạnh đề xuất xây dựng nhà máy nổi trên Biển Địa Trung Hải gần Tel Aviv.

Dự án này đòi hỏi đầu tư hàng tỷ USD, nhưng sẽ là giải pháp kinh tế và bền vững trong bối cảnh giá khí hóa lỏng nhập khẩu ngày càng tăng và biến động thị trường năng lượng toàn cầu. Ông Danny Grossman, đồng sáng lập tập đoàn NuClarity, thừa nhận: "Thách thức kinh tế trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân lớn hơn cả vấn đề an toàn, chất thải hay dư luận xã hội." Cùng với Tiến sĩ Ami Nagler, cựu thành viên của Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel, ông Danny Grossman đang phát triển một loại lò phản ứng hạt nhân mới mà họ cho rằng sẽ có khả năng sản xuất năng lượng với chi phí rẻ hơn nhiều so với hiện nay.

Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân đang được xem xét nghiêm túc tại Israel. Nếu được triển khai, dự án này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc đa dạng hóa nguồn năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng cho quốc gia trong tương lai. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự suy giảm tài nguyên thiên nhiên, điện hạt nhân không chỉ là lựa chọn mà có thể trở thành trụ cột vững chắc cho an ninh năng lượng quốc gia trong nhiều thập niên tới.

Thanh Bình (Phóng viên TTXVN tại Israel)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/theo-dong-thoi-su-israel-va-chien-luoc-dien-hat-nhan-20250608140037897.htm