Thí điểm AI trong trường học: Cơ hội lớn và nỗi lo thiếu máy tính, nghẽn mạng

7 giờ trướcBài gốc

Việc thí điểm tích hợp nội dung về trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình giáo dục phổ thông nên tập trung vào dạy ứng dụng. Ảnh minh họa

Theo dự thảo hướng dẫn, chương trình thí điểm bắt đầu từ tháng 12/2025 kéo dài đến tháng 5/2026 tại một số trường được lựa chọn. Sau giai đoạn này, Bộ GD-ĐT sẽ tổng kết, đánh giá và hoàn thiện khung nội dung để triển khai đại trà trong các năm học tiếp theo.

Máy tính ít, học sinh đông

Bà Phạm Thị Xuân, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Dào San (Lai Châu) cho biết, giáo viên trong trường đã tiếp cận ứng dụng AI từ vài năm nay. Năm học này, lần đầu tiên chính thức triển khai vào giảng dạy. Đội ngũ giáo viên chủ động học hỏi, tập huấn nên đáp ứng khá tốt yêu cầu, chỉ một bộ phận nhỏ giáo viên lớn tuổi còn gặp lúng túng khi tiếp cận công nghệ mới.

Thế nhưng, khó khăn lớn nhất lại thuộc về học sinh, những em nhỏ vùng sâu, vùng xa, nhiều em còn đang loay hoay với tiếng Việt, là ngôn ngữ thứ hai với các em.

"AI giúp học sinh dễ hiểu bài hơn, thu hút hơn. Nhiều em lớp 1, lớp 2 trước đây rất ngại giao tiếp thì nay đã dạn dĩ hơn nhờ bài học trực quan", bà Phạm Thị Xuân chia sẻ.

Tuy vậy, việc ứng dụng chỉ có thể diễn ra trong khung trường học. Về nhà, khả năng tiếp tục học gần như bằng 0: không máy tính, không mạng ổn định, không không gian học tập.

Ngay trong trường, thiết bị cũng thiếu trầm trọng: điểm trung tâm chỉ có 25 máy tính trong khi lớp học đông tới gần 40 em. Ở những điểm trường xa hơn, chỉ 18 máy cho cả trăm học sinh. Ai cũng hiểu lý tưởng "mỗi học sinh một máy tính" vẫn là điều xa vời.

Công tác giáo dục và đào tạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong thời gian qua đã đạt được những kết quả quan trọng. Ảnh: Nguyễn Hiền

Cô giáo Bùi Thị Ái Mai, điểm trường Tiểu học Tân Hiệp (xã Bình Thành, tỉnh Tây Ninh) chia sẻ: "Nếu trẻ em thành phố được tiếp cận công nghệ sớm, trẻ em vùng biên nên được tạo điều kiện học tập để không bị thiệt thòi, có khoảng cách xa so với các bạn đồng trang lứa".

Tuy nhiên nhìn nhận thực tế tại điểm trường của các lớp ghép, cô giáo Ái Mai nói: "Riêng việc phân hóa nội dung đã khó, giờ muốn đưa AI vào thì gần như không có công cụ hỗ trợ. Điểm trường chưa có máy chiếu, tivi hay phòng tin học nên khi cần trải nghiệm AI, cả lớp chỉ có thể xoay quanh chiếc laptop cá nhân của giáo viên".

Xây dựng khung giáo dục AI linh hoạt, phù hợp

Trao đổi với PV Báo Phụ nữ Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường, Giám đốc Trung tâm phát triển phần mềm SDC (Đại học Đà Nẵng) nhận định: "Việc thí điểm tích hợp nội dung về trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình giáo dục phổ thông từ lớp 1 đến 12 là một bước đi kịp thời, có tầm nhìn chiến lược, nền tảng quan trọng cho hệ sinh thái của nhân lực số. Vì AI đang định hình một lĩnh vực của đời sống như trong sản xuất, y tế, nông nghiệp, loại hình dịch vụ... Vì vậy việc trang bị kiến thức không chỉ giúp học sinh chủ động, làm chủ công nghệ mà còn hình thành tư duy, năng lực giải quyết vấn đề và khả năng thích ứng trong tương lai".

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trên, Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường cho rằng việc quan trọng nhất là đầu tư cơ sở vật chất về hạ tầng công nghệ thông tin theo các công nghệ mới nhất hiện nay. Đồng thời cần sự phối hợp, liên kết chặt chẽ giữa chương trình ở bậc phổ thông và chương trình đào tạo bậc đại học tránh sự trùng lặp trong chương trình đào tạo.

Về khung giáo dục AI trong chương trình phổ thông, Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường cho rằng: "Nên tập trung vào ứng dụng, không nên đi sâu vào tính hàn lâm. Bởi học sinh phổ thông chưa có đủ kiến thức, kỹ năng để có thể tiếp cận kiến thức mang tính hàn lâm".

Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường, Giám đốc Trung tâm phát triển phần mềm SDC (Đại học Đà Nẵng)

Ngoài ra, Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường cho rằng việc thí điểm tại một số trường được lựa chọn cần lưu ý. "Các trường được lựa chọn thí điểm đảm bảo tính đa dạng để Bộ GD-ĐT có đầy đủ dữ liệu so sánh, đánh giá đa chiều, khung nội dung để triển khai đại trà sẽ sát với thực tế, phù hợp".

Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường đề xuất, Bộ GD-ĐT nên chọn ra 3 nhóm trường cho việc thí điểm chủ trương này.

Thứ nhất là nhóm trường có điều kiện thuận lợi. Đây là nhóm trường tập trung ở đô thị, nơi có cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin, đội ngũ giáo viên có khả năng tiếp cận nhanh với công nghệ mới.

Thứ hai là nhóm trường ở khu vực nông thôn, vùng ven đô. Đây là nhóm trường được đánh giá có cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin trung bình. Xây dựng chương trình học ở nhóm trường này không thể giống với nhóm trường thứ nhất.

Đặc biệt, nhóm ba là nhóm trường đặc biệt khó khăn. Nhóm này bao gồm các trường vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo - điều kiện cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin... còn hạn chế.

Bộ GD-ĐT không thể xây dựng chương trình học tập giống ở hai nhóm trường trên. Chương trình học tập cần xây dựng phù hợp với điều kiện thực tế. Đối với nhóm trường này cần sự hỗ trợ về cơ sở hạ tầng truyền dẫn (internet) cũng như về hạ tầng công nghệ thông tin (máy tính, hệ thống phần mềm học tập...), Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường nhấn mạnh.

Xóa bỏ rào cản về địa lý và thời gian

Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường nhận định, công nghệ số giúp xóa bỏ rào cản về địa lý và thời gian, tạo điều kiện cho mọi người học tập mọi lúc, mọi nơi. Việc phát triển học liệu số, tài nguyên học tập mở (OER) và các nền tảng học tập trực tuyến khuyến khích tinh thần học tập suốt đời, mở rộng kho tàng tri thức đến mọi đối tượng học tập.

"Chuyển đổi số không chỉ là mục tiêu mà còn là công cụ quan trọng giúp thúc đẩy sự phát triển của ngành giáo dục. Các cơ sở giáo dục, đặc biệt là các trường đại học, cần chủ động trong việc xây dựng chiến lược chuyển đổi số, từ cơ sở hạ tầng đến con người, để đáp ứng yêu cầu của thời đại mới", Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường chia sẻ.

Về nhân sự, Tiến sĩ Huy Cường cho rằng, cơ sở giáo dục đại học có vai trò đóng góp, xây dựng nguồn nhân lực cho ngành giáo dục tham gia vào đào tạo ra những người tài đức phục vụ, giải quyết bài toán cho lĩnh vực của giáo dục và các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác.

"Tôi cho rằng, đây là thời kỳ 'vàng son' của Tin học hóa, dấu ấn là rất lớn. Ngành giáo dục cần đặt hàng đối với các cơ sở giáo dục bậc đại học, trung tâm, viện nghiên cứu về việc nghiên cứu chuyển giao công nghệ; nghiên cứu áp dụng công nghệ mới, công nghệ lõi trong việc xây dựng phát triển các giải pháp. Vì thế, những sản phẩm tư vấn và triển khai thực tế của luôn được xã hội đánh giá cao", Tiến sĩ Huy Cường bày tỏ.

Khung nội dung giáo dục AI phát triển dựa trên 4 mạch

Cấp Tiểu học (Làm quen): Học sinh nhận biết AI qua các ứng dụng trực quan (nhận diện hình ảnh, giọng nói), hiểu rằng AI do con người tạo ra và bước đầu hình thành ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Cấp THCS (Hiểu biết cơ bản): Hiểu nguyên lý hoạt động (dữ liệu, thuật toán), thực hành sử dụng công cụ AI để giải quyết vấn đề học tập và nhận diện các rủi ro, thiên kiến của AI.

Cấp THPT (Kiến tạo và Định hướng nghề nghiệp): Học sinh thiết kế các hệ thống AI đơn giản, phát triển tư duy giải quyết vấn đề phức tạp và định hướng nghề nghiệp trong lĩnh vực công nghệ.

Đồng thời theo Tiến sĩ Huy Cường, đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng, trung tâm luôn xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng theo hướng chuyên sâu; chuyên môn hóa cao ở nhiều cấp độ từ cơ bản tới nâng cao. Vì thế, cũng đã góp phần đào tạo ra rất nhiều đội ngũ nguồn nhân lực có chất lượng đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp.

Tiến sĩ Nguyễn Hà Huy Cường, vấn đề then chốt để tạo nên thành công chuyển đổi số trong giáo dục và cơ sở giáo dục chính là nguồn lực về tài chính, vì khi triển khai bài toán số phải dựa vào các lõi công nghệ như: Điện toán đám mây; Dữ liệu lớn; Trí tuệ nhân tạo và Internet vạn vật, rất cần chi phí đầu tư. Cùng với đó là nguồn lực về nhân lực, vì đối với chuyển đổi số, yếu tố con người rất quan trọng.

Hiện nay, những chuyên gia về lĩnh vực công nghệ, đặc biệt công nghệ cao, công nghệ bán dẫn, chưa đáp ứng cả số lượng và chất lượng. Vì thế, việc chú trọng đào tạo ra những chuyên gia hết sức cấp thiết.

Hà Phương

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/thi-diem-ai-trong-truong-hoc-co-hoi-lon-va-noi-lo-thieu-may-tinh-nghen-mang-20251125094858251.htm