Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: Media Quốc hội.
Sáng 20/10, tiếp tục kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, 5 năm 2021 - 2025; dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội nhận định, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và giai đoạn 2021 - 2025 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt nhiều biến động, trong đó dịch bệnh, rủi ro địa chính trị, cạnh tranh chiến lược và yêu cầu chuyển đổi xanh, chuyển đổi số đan xen, tạo sức ép lớn lên tăng trưởng.
Hai năm đầu nhiệm kỳ chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19. Hai năm cuối nhiệm kỳ, đặc biệt là năm 2025, đã chứng kiến những quyết sách mang tính lịch sử, nổi bật là sự chuyển đổi sâu rộng về thể chế, với việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cùng nhiều cải cách lớn về pháp luật, tổ chức bộ máy, kinh tế tư nhân, hạ tầng chiến lược, tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn và định hình công cuộc phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Việt Nam đã nỗ lực vượt bậc, đạt kết quả toàn diện, ấn tượng trên hầu hết các lĩnh vực. Dự kiến 22/26 chỉ tiêu giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành và vượt kế hoạch; riêng năm 2024 và 2025 đã hoàn thành 100% (15/15 chỉ tiêu), thể hiện sự nỗ lực bứt phá trong hai năm cuối nhiệm kỳ.
Trong đó, thể chế được hoàn thiện mạnh mẽ, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được triển khai thực chất, tạo tiền đề cho tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị. Liên kết vùng tạo chuyển biến về chất, hình thành chuỗi đô thị, công nghiệp, dịch vụ gắn với kinh tế biển và thí điểm Khu thương mại tự do Đà Nẵng. Hạ tầng chiến lược phát triển bứt phá. An sinh xã hội được bảo đảm, quốc phòng, an ninh được củng cố, đối ngoại đạt nhiều thành tựu nổi bật.
Bên cạnh những thành tựu đạt được, tình hình kinh tế - xã hội còn đối diện một số khó khăn, thách thức. Trong đó, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội đề nghị quan tâm, lưu ý trong điều hành một số vấn đề:
Thứ nhất, mục tiêu tăng trưởng đang chịu nhiều sức ép trong bối cảnh các động lực chính như xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư chưa thực sự tạo xung lực đủ mạnh.
Thứ hai, chất ượng tăng trưởng còn hạn chế, nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào gia công và nhập khẩu nguyên liệu, công nghệ. Sự chi phối của khu vực FDI, chiếm tới hơn 75% xuất khẩu và gần 70% nhập khẩu, đặt ra thách thức đối với mục tiêu nâng cao năng lực tự chủ và khả năng cạnh tranh dài hạn của nền kinh tế.
Thứ ba, ổn định kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó lạm phát được kiểm soát nhưng giá một số mặt hàng thiết yếu tăng cao, trực tiếp tác động đến đời sống người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp.
Đồng thời, điều hành tỷ giá gặp nhiều thách thức, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phục hồi, thị trường vàng diễn biến phức tạp, làm hạn chế khả năng huy động vốn trung và dài hạn. Thị trường bất động sản cần được quan tâm đánh giá đúng kịp thời, tín dụng vào lĩnh vực này đến cuối tháng 8/2025 tăng gần 19,7%, trong khi vốn cho sản xuất, kinh doanh vẫn gặp nhiều khó khăn; trong 21 ngành kinh tế, ngành xây dựng có tỷ lệ nợ xấu ở mức 11,33%.
Thứ tư, ba đột phá chiến lược chưa tạo được chuyển biến mang tính bứt phá, trong đó, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, nhất là trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, năng lượng, công nghệ cao, công nghệ số, đổi mới sáng tạo.
Thứ năm, khu vực doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn chịu nhiều sức ép khi đầu tư tư nhân chưa được phát huy đúng tiềm năng, tín dụng toàn hệ thống tăng 12,04% nhưng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ đạt 9,62%. Chi phí đầu vào, logistics và hàng rào kỹ thuật tại một số đối tác thương mại quan trọng gia tăng làm thu hẹp biên lợi nhuận. Thủ tục hành chính vẫn còn khâu trung gian, chi phí tuân thủ cao, số hóa thiếu đồng bộ.
Bên cạnh đó, việc sắp xếp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp còn một số vướng mắc về công tác tổ chức, nhân sự. Tốc độ già hóa dân số nhanh, tổng tỷ suất sinh chỉ 1,91 con/phụ nữ. Biến đổi khí hậu và thiên tai diễn biến phức tạp đang đe dọa mục tiêu phát triển bền vững.
“Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cho rằng, dù đạt nhiều kết quả tích cực, nền kinh tế vẫn đối mặt nhiều khó khăn, động lực tăng trưởng lan tỏa chưa mạnh, với cấu trúc của thị trường vốn và mặt bằng lãi suất hiện nay, việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ là hết sức thách thức," Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ.
Để hoàn thành mục tiêu năm 2025, 5 năm 2021-2025, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành chính sách tiền tệ chặt chẽ, phát huy vai trò chủ đạo của tài khóa mở rộng có trọng tâm.
Đồng thời đẩy mạnh cải cách thể chế, các động lực tăng trưởng truyền thống và phát triển mạnh các động lực tăng trưởng mới, tạo đà phát triền bền vững cho giai đoạn 2026-2030.
Ngoài ra, cần điều hành linh hoạt, chủ động, thận trọng trong chính sách tài khóa, tiền tệ; bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính quốc gia; quản lý hiệu quả thị trường vàng. Tiếp tục khơi thông dòng vốn, hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế.
Kiều Chinh