Thị trường đón 'bom tấn' IPO

một ngày trướcBài gốc

Thương vụ niêm yết gần đây của Vinpearl được kỳ vọng sẽ kích hoạt hiệu ứng niêm yết, IPO trong 2 - 3 năm tới

Với sự hỗ trợ từ các quyết sách của Chính phủ, thị trường chứng khoán đang đứng trước cơ hội lịch sử để nâng tầm. Sau “bom tấn” Vinpearl, thông tin về thương vụ IPO hàng tỷ USD của TCBS đang làm “khuấy đảo” thị trường.

Nhìn lại lịch sử, mỗi khi thị trường chứng khoán “nổi sóng”, đều có dấu ấn đậm nét của các thương vụ “bom tấn” lên sàn. Giai đoạn 2006 - 2007, hàng loạt doanh nghiệp “đổ bộ” sàn, đẩy VN-Index tiến sát mốc 1.200 điểm. Từ 2015 - 2018, làn sóng cổ phần hóa, IPO các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân lớn diễn ra sôi nổi, đưa chỉ số trở lại mốc 1.200 điểm kể từ một thập kỷ trước. Gần nhất là 2020 - 2021, bên cạnh “tiền mạnh, tiền rẻ” trong đại dịch Covid-19, chỉ số một lần nữa lập đỉnh lịch sử 1.500 điểm, dẫn dắt bởi làn sóng cổ phiếu ngân hàng lên và chuyển sàn niêm yết.

Những diễn biến này minh chứng rõ ràng: Nhu cầu đầu tư luôn mạnh mẽ và việc bổ sung hàng hóa mới, chất lượng cao chính là chất xúc tác mạnh mẽ cho thị trường.

Khoảng từ 2019 đến nay, đặc biệt là giai đoạn 2022 - nửa đầu 2025, hoạt động niêm yết và IPO mới khá yên ắng.

Vì vậy, thương vụ niêm yết của Vinpearl trên HOSE được kỳ vọng sẽ kích hoạt hiệu ứng niêm yết, IPO trong 2 - 3 năm tới. Sau Vinpearl, nhiều tên tuổi đáng chú ý khác như TCBS, F88, Long Châu... cũng đang chờ đợi câu chuyện IPO và tiến tới niêm yết. Nhiều doanh nghiệp khác cũng đã rục rịch chuẩn bị cho lộ trình lên sàn trong 1 - 2 năm tới. Mới đây, cổ phiếu TAL của Taseco Land đã nhận được quyết định chấp thuận niêm yết từ HOSE vào ngày 27/6/2025.

Bà Phù Vĩnh Quế, Giám đốc Điều hành New City Group, một doanh nghiệp hoạt động đa ngành trong đó có phân phối ô tô chia sẻ: “Thị trường Việt Nam có quy mô dân số hơn 100 triệu dân, nhưng tỷ lệ sở hữu ô tô hiện mới đạt khoảng 7%. Tôi đánh giá, thị trường ô tô trong nước sẽ còn phát triển mạnh mẽ ít nhất 15 năm nữa. Để đưa sản phẩm tới tay người tiêu dùng rộng rãi hơn và thu hút các nhà đầu tư, chúng tôi đang chuẩn bị các bước để đưa doanh nghiệp lên niêm yết trên thị trường chứng khoán”.

Bà Quế nhấn mạnh thêm: “Quan điểm của New City Group trong việc tìm kiếm nhà đầu tư không chỉ hướng tới tăng vốn, nâng cao năng lực tài chính, mà chúng tôi muốn tìm kiếm nhà đầu tư có am hiểu về ngành, có thể đồng hành cùng chúng tôi phát triển kinh doanh ô tô. Chúng tôi ưu tiên các nhà đầu tư ngoại có kinh nghiệm trong lĩnh vực này”.

Sự kỳ vọng này là có cơ sở, khi thị trường chứng khoán đang đứng trước cơ hội thu hút dòng tiền lớn. Sau những nỗ lực của cơ quan quản lý, triển vọng nâng hạng chứng khoán Việt Nam ngày càng rõ ràng. Nếu được nâng hạng, hàng tỷ USD có thể sẽ đổ vào thị trường. Cộng hưởng với đó là các chính sách quan trọng như Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, được coi là động lực quan trọng giúp các doanh nghiệp phát triển lớn mạnh, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhờ minh bạch, cải thiện quản trị công ty, kinh doanh tập trung cốt lõi và đảm bảo tăng trưởng đều đã huy động được nguồn vốn hiệu quả qua thị trường chứng khoán. Nguồn vốn này góp phần bổ sung cho đầu tư mở rộng và phát triển kinh doanh.

Mỗi giai đoạn phát triển đều ghi dấu sự bùng nổ: từ năm 2010 - 2015, khi nền kinh tế tái cấu trúc, lượng vốn huy động tăng hơn 5 lần so với giai đoạn 2004 - 2009; giai đoạn 2016 - 2020 chứng kiến loạt doanh nghiệp lớn như VHM, PLX, VJC, VRE và các ngân hàng tư nhân (VPB, TCB, ACB) đồng loạt lên sàn, tạo ra sức hút mạnh mẽ cho dòng vốn trong và ngoài nước. Vốn điều lệ của nhiều công ty đã tăng trưởng vượt bậc so với thời điểm mới niêm yết, tiêu biểu là các doanh nghiệp như VCB (74 lần), HPG (48 lần), VIC (47 lần), CTG (44 lần), REE (31 lần), FPT (24 lần), GMD (24 lần), VNM (13,1 lần).

Thống kê cho thấy, hơn 50% số doanh nghiệp đang niêm yết trên HOSE là doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa, minh chứng rõ nét cho việc cổ phần hóa gắn với niêm yết, tăng hiệu quả của quá trình thoái vốn nhà nước và minh bạch hóa thông tin theo cơ chế thị trường.

Từ năm 2005 đến nay, HOSE đã thực hiện 584 cuộc đấu giá cổ phần, bán được hơn 4.800 triệu cổ phần và hơn 130 triệu quyền mua cổ phần, thu về hơn 240.000 tỷ đồng cho chủ sở hữu. Trong đó, có 352 đợt chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng cho doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa, thu về hơn 74.800 tỷ đồng cho Nhà nước. Một số cuộc đấu giá cổ phần và thoái vốn nhà nước tiêu biểu như: SAB (hơn 115.000 tỷ đồng), VCB (trên 10.000 tỷ đồng), VNM (hơn 9.500 tỷ đồng) không chỉ thể hiện hiệu quả tài chính mà còn là bước ngoặt nâng cao năng lực quản trị và minh bạch thông tin.

Chỉ cần một doanh nghiệp lớn và nhận được sự quan tâm rộng rãi tiến hành cổ phần hóa, thị trường sẽ ngay lập tức được “thổi lửa” với khả năng định giá lại.

Việc tăng cường hàng hóa chất lượng, thúc đẩy IPO/niêm yết mới là ý kiến chung của nhiều chuyên gia cũng như mong mỏi của cơ quan quản lý.

Bà Trần Anh Đào, Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành HOSE cho biết: “Về nền tảng doanh nghiệp, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang có chủ trương sát sao nhằm tạo nguồn hàng chất lượng hơn, đồng thời rút ngắn thời gian hỗ trợ doanh nghiệp lên sàn thông qua một quy trình mới. Dự kiến, cùng với việc sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP trong thời gian tới, HOSE sẽ phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để triển khai quy trình gắn IPO với niêm yết”.

Bà Đào cũng nhấn mạnh: “Ngoài các tiêu chí cứng như lợi nhuận, thời gian hoạt động hay cơ cấu cổ đông, các yếu tố mà nhà đầu tư nước ngoài và nhà đầu tư dài hạn quan tâm như quản trị công ty và tính minh bạch cũng đang được chú trọng. Chúng tôi tập trung nâng cao chất lượng và tiêu chuẩn của khối doanh nghiệp, để mặt bằng doanh nghiệp Việt Nam có thể so sánh được với khu vực, từ đó tạo ra lợi thế riêng trong việc thu hút ổn định dòng vốn nước ngoài”.

Tuy nhiên, bên cạnh câu chuyện gia tăng hàng hóa mới, với nhà đầu tư, câu chuyện định giá phù hợp và dư địa tăng trưởng vẫn là yếu tố đáng quan tâm hàng đầu. Nhiều nhà đầu tư chia sẻ: “Nhất định không tham gia IPO vì nhiều trường hợp mua IPO xong là 'bị nhốt' không biết khi nào chào sàn. Giờ theo quy định mới, tiến trình IPO gắn với niêm yết đã rút ngắn hơn nhiều, quy trình niêm yết cũng chặt chẽ hơn hẳn. Nhưng mua một hàng hóa mới chưa có nhiều thông tin để ra quyết định thì rủi ro gặp phải những trường hợp trong quá khứ là 'đu đỉnh' - mua xong y rằng cổ phiếu cắm xuống nhiều năm. Bởi vậy, cứ chờ lên sàn, xem số liệu báo cáo tài chính và thông tin công bố định kỳ, tình hình thanh khoản cổ phiếu - mua cũng không muộn”.

Nhóm nhà đầu tư này đã thảo luận về các cuộc IPO sắp tới. Họ liệt kê các thương vụ mà sau khi đăng ký giao dịch trên UPCoM hoặc chào sàn niêm yết, giá cổ phiếu cũng như đỉnh vài năm sau may ra mới về bờ, như BSR năm 2018 với “cây trần” đầu tiên phấn chấn sau đó đã giảm sâu và dài, có giai đoạn về hẳn bằng nửa mệnh giá.

Tương tự với trường hợp cổ phiếu YEG của Yeah1 mấy năm trước, khi mới chào sàn, từng “hot” một thời với giá cổ phiếu có lúc hơn 300.000 đồng/cổ phiếu. Yeah1 gần như là doanh nghiệp duy nhất trong lĩnh vực của họ niêm yết tại Việt Nam thời điểm đó. Diễn biến cổ phiếu YEG trở thành “kinh điển” khi giảm từ vùng giá gần như cao nhất sàn về ngưỡng 2x.

Cổ phiếu ngân hàng VCB từng IPO và niêm yết với giá cổ phiếu nằm trong “câu lạc bộ 3 chữ số”, nhưng nhiều nhà đầu tư mua cổ phiếu trong nhịp này đều “ngậm đắng nuốt cay” khi giá cổ phiếu nhiều năm liền không về bờ, không chia cổ tức.

Theo kinh nghiệm của các chuyên gia tư vấn IPO, để một thương vụ thành công và bán được giá tốt, ngoài nội tại doanh nghiệp, yếu tố “timing” (thời điểm) rất quan trọng. Như thời điểm hiện tại, việc thị trường Việt Nam rõ nét hơn về tiến trình nâng hạng được cho là “timing tốt” cần tận dụng, vì có thể sẽ đạt được mức giá tốt hơn cho cổ phiếu. Việc nâng hạng có thể đóng vai trò là chất xúc tác cho mục tiêu đó bằng cách thúc đẩy giá và làm cho việc phát hành cổ phiếu mới khả thi hơn.

Dĩ nhiên, định giá tốt hơn sẽ có lợi cho các doanh nghiệp có nền tảng tốt, có triển vọng tăng trưởng và chuẩn bị sẵn sàng mọi mặt về chiến lược, về quản trị công ty... để tiếp nhận dòng vốn mới. Tuy nhiên, không phải không có tình huống “đu đỉnh” khi nhiều doanh nghiệp tận dụng “timing” để đẩy định giá lên quá cao so với triển vọng thực tế. Rủi ro này luôn tồn tại.

Nhã An

Nguồn ĐTCK : https://tinnhanhchungkhoan.vn/thi-truong-don-bom-tan-ipo-post373776.html