Thị trường lưu trữ năng lượng: Từ 'bãi thử' khu công nghiệp đến dòng vốn xúc tác

4 giờ trướcBài gốc

Những tín hiệu rõ ràng nhất về một lộ trình phát triển bài bản cho lĩnh vực lưu trữ năng lượng tại Việt Nam đã được xác lập trong tuần qua tại Hà Nội. Không còn dừng lại ở các thảo luận mang tính định hướng, các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp điện lực và các định chế tài chính quốc tế đã thống nhất phương án triển khai giai đoạn tiếp theo của hệ thống BESS, hướng tới mục tiêu dài hạn 96 GW vào năm 2050.

Điểm nghẽn lớn nhất khiến các nhà đầu tư ngần ngại thời gian qua là cơ chế giá và khả năng thu hồi vốn đang dần được tháo gỡ. Theo Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương), một phương pháp tiếp cận hệ thống đang được triển khai để xây dựng khung giá và yêu cầu tích hợp lưới điện.

Đáng chú ý, Thông tư về cơ chế giá dịch vụ điện đối với BESS, dự kiến ban hành vào cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026, được kỳ vọng sẽ là "chìa khóa" giúp các nhà đầu tư định lượng được bức tranh tài chính một cách rõ ràng.

Đón đầu hành lang pháp lý này, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang xem xét giao năm Tổng công ty Điện lực triển khai khoảng 1.200MW BESS.

Các dự án thí điểm như hệ thống 50MW/50MWh của EVN Hà Nội đã bước đầu chứng minh hiệu quả kỹ thuật trong việc dịch chuyển phụ tải và điều tần, tạo tiền đề dữ liệu thực tiễn quan trọng cho việc ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia.

EVN đang xem xét giao 5 Tổng công ty Điện lực triển khai khoảng 1.200MW BESS. Ảnh: Hoàng Anh

Sức hút từ dòng vốn "xanh" tại các khu công nghiệp

Trong khi chờ đợi cơ chế giá cho các dự án quy mô lưới điện (grid-scale), phân khúc lưu trữ sau công tơ (behind-the-meter) tại các khu công nghiệp đang nổi lên như một thị trường sôi động và giàu tiềm năng nhất.

Áp lực từ giá điện giờ cao điểm và các tiêu chuẩn khắt khe về giảm phát thải trong chuỗi cung ứng toàn cầu đang buộc các doanh nghiệp sản xuất phải tìm kiếm giải pháp năng lượng ổn định và bền vững. Mô hình kết hợp điện mặt trời áp mái, mini-grid và hệ thống lưu trữ BESS đang thu hút sự quan tâm đặc biệt tại gần 400 khu công nghiệp trên cả nước.

Bà Minh Nguyễn, Giám đốc Quốc gia Việt Nam của Liên minh Năng lượng toàn cầu vì con người và hành tinh (GEAPP) nhận định, các khu công nghiệp đang trở thành "bệ phóng" cho tương lai năng lượng sạch.

Nghiên cứu khả thi tại VSIP Hải Phòng cho thấy, mô hình này không chỉ giải quyết bài toán môi trường mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt thông qua việc tối ưu hóa chi phí vận hành. Đây cũng là lý do GEAPP xác định sẽ đẩy mạnh hỗ trợ mô hình này trong năm 2026.

Hệ sinh thái lưu trữ năng lượng còn được mở rộng sang lĩnh vực giao thông xanh. Sự hợp tác giữa GEAPP với Petrolimex và Selex Motors để thí điểm điện mặt trời kết hợp lưu trữ tại trạm xăng và trạm đổi pin xe máy điện là những bước đi cụ thể, nhằm hoàn thiện hạ tầng năng lượng cho nhu cầu di chuyển, đặc biệt là nhóm đối tượng kho vận và giao hàng.

Hiện nay, Petrolimex cũng đang thúc đẩy chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh và bền vững. Tháng 9/2025, doanh nghiệp này đã thí điểm hai dự án trạm đổi pin cho xe máy điện.

Petrolimex đang tiếp tục xây dựng năng lực cho đội ngũ cán bộ để triển khai các dự án điện mặt trời áp mái tại hệ thống kho xăng. Với mạng lưới khoảng 2.500 cửa hàng xăng dầu trên toàn quốc, doanh nghiệp đang xem xét lắp đặt điện mặt trời thí điểm tại một số kho xăng theo đề xuất từ GEAPP.

Bà Minh Nguyễn, Giám đốc Quốc gia Việt Nam của Liên minh Năng lượng toàn cầu vì con người và hành tinh (GEAPP).

Đòn bẩy từ tài chính hỗn hợp

Dù tiềm năng lớn, các dự án BESS vẫn đối mặt với rào cản chi phí đầu tư ban đầu cao và thời gian hoàn vốn dài. Để giải quyết bài toán này, mô hình "tài chính hỗn hợp" (blended finance) – kết hợp giữa vốn từ thiện, vốn phát triển và vốn tư nhân – đang được xem là chất xúc tác then chốt.

Bà Kitty Bu, Phó Chủ tịch phụ trách Đông Nam Á của GEAPP cho rằng, Việt Nam đã đạt đến điểm bứt phá khi chính sách, kỹ thuật và nhu cầu thị trường hội tụ. Yếu tố còn thiếu là nguồn vốn xúc tác để giảm thiểu rủi ro cho các dự án tiên phong.

Các nền tảng tài chính như ENABLE đang được thiết lập để hỗ trợ các dự án thí điểm tại Việt Nam, Indonesia và Philippines. Tại Việt Nam, nguồn vốn từ GEAPP đang trực tiếp hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho các dự án thí điểm của EVN Hà Nội hay hệ thống BESS tại KCN Tân Phú Trung (TP.HCM).

Sự tham gia của dòng vốn quốc tế không chỉ giải quyết vấn đề thanh khoản mà còn giúp các ngân hàng trong nước có cơ sở đánh giá rủi ro tín dụng, từ đó mở ra cánh cửa cho dòng vốn thương mại chảy vào lĩnh vực này trong tương lai gần. Với sự rõ ràng dần về quy định và sự sẵn sàng của các mô hình thí điểm, năm 2026 được dự báo sẽ là thời điểm Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, trở thành hình mẫu khu vực về khử carbon dựa trên nền tảng công nghệ lưu trữ năng lượng.

Lam Anh

Nguồn Nhà Quản Trị : https://theleader.vn/thi-truong-luu-tru-nang-luong-tu-bai-thu-khu-cong-nghiep-den-dong-von-xuc-tac-d43300.html