Vài năm gần đây, thị trường ô tô Việt Nam chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ khi doanh số xe sedan (xe 4-5 chỗ, gầm thấp) liên tục lao dốc, nhường chỗ cho các dòng xe gầm cao như SUV và crossover.
Từ vị thế từng là nhóm xe bán chạy nhất, sedan nay chỉ còn chiếm một phần nhỏ trong tổng lượng xe du lịch tiêu thụ trên thị trường.
Âm thầm rời cuộc chơi
Trái ngược với giai đoạn hoàng kim, nhiều mẫu sedan hạng B từng làm mưa làm gió như Toyota Vios với doanh số khoảng 25.000 xe mỗi năm, Hyundai Accent khoảng 22.000 xe hay Honda City gần 15.000 xe, nay đều giảm sâu. Đây từng là mẫu xe "đinh", đóng góp tới 30% tổng doanh số của các hãng, nhưng hiện không còn giữ được vị thế.
Mẫu xe sedan cỡ D Mazda 6 đã được các đại lý ngưng bán từ nhiều tháng trước
Thống kê của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy sự sụt giảm nghiêm trọng: năm 2022 toàn thị trường tiêu thụ 90.900 sedan, đến năm 2023 giảm còn 52.000 chiếc; năm 2024 còn 47.000 chiếc và 10 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 30.446 chiếc. Dự báo cả năm 2025 con số này chỉ khoảng 38.000 xe, tiếp tục giảm hơn 9.000 xe so với năm trước.
Trong nhóm sedan hạng B, Mitsubishi Attrage chỉ bán được 1.456 xe, Toyota Vios 9.898 xe, Mazda 2 đạt 4.152 xe, Honda City 7.664 xe, còn Kia Soluto chỉ tiêu thụ 237 xe. Phân khúc sedan hạng C thậm chí thê thảm hơn, Kia K3 chỉ bán được 96 xe, Mazda 3 đạt 2.221 xe và Honda Civic chỉ tiêu thụ 388 xe.
Các dòng sedan hạng D cũng không sáng sủa hơn khi giá bán đều trên 1 tỉ đồng như: Toyota Camry trong 10 tháng chỉ bán được 710 chiếc, Kia K5 bán 199 chiếc và Honda Accord tiêu thụ 32 xe.
Thị trường kém hấp dẫn khiến nhiều mẫu sedan âm thầm rời cuộc chơi. Chẳng hạn như Suzuki Ciaz rút khỏi thị trường không một lời thông báo. Toyota cũng dừng bán Altis vì doanh số quá thấp, dù hãng đã thay bằng mẫu Corolla nhưng tình hình không cải thiện, khi 10 tháng chỉ bán được 208 chiếc. Ford trước đó cũng "khai tử" 2 mẫu Fiesta và Focus. Trong khi đó, Mazda 6 có giá quanh 1 tỉ đồng cũng biến mất tại đại lý từ tháng 9 vì 8 tháng đầu năm chỉ bán được 56 xe.
Theo ông Trần Việt Nam, chủ garage ô tô tại phường An Khánh (TP HCM), nguyên nhân chính khiến sedan suy giảm là sự lên ngôi của SUV và crossover. "Xe gầm cao phù hợp hơn nhiều với điều kiện đường sá Việt Nam, đặc biệt trong mùa mưa bão hay ngập nước. Tầm nhìn thoáng, khả năng vận hành linh hoạt và không gian rộng rãi khiến dòng xe này trở thành lựa chọn hàng đầu của các gia đình" - ông Nam phân tích.
Ngoài ưu thế vận hành, SUV còn có cốp lớn, nhiều tiện nghi và phù hợp cho nhu cầu du lịch, khiến sedan dần mất đi tính thực dụng vốn từng giúp dòng xe này giữ được doanh số cao trong quá khứ.
Ưu tiên sự tiện dụng
Theo bà Nguyễn Thị Hiền, chủ hệ thống Ô tô Hiền (TP HCM), lý do lớn nhất khiến xe gầm thấp mất dần sức hút là vì khoảng sáng gầm quá thấp. Đây được xem là điểm trừ trong điều kiện giao thông Việt Nam. "Chỉ cần mưa lớn hay triều cường là xe sedan sẽ dễ ngập nước, rất khó di chuyển. Ngay cả việc di chuyển xuống tầng hầm chung cư, trung tâm thương mại cũng gặp bất tiện so với xe gầm cao" - bà Hiền nói.
Theo giới kinh doanh, người mua xe hiện có xu hướng ưu tiên sự tiện dụng trong sinh hoạt gia đình như: khoang nội thất rộng rãi, cốp lớn, tầm nhìn thoáng và khả năng đi lại linh hoạt trên nhiều địa hình. Những yếu tố này đều nghiêng về các dòng SUV và crossover.
Trong khi đó, sự chênh lệch giá giữa sedan và SUV cùng phân khúc ngày càng thu hẹp, khiến khách hàng dễ dàng nâng cấp sang xe gầm cao. Nhiều mẫu sedan tầm trung hiện nay đang có giá ngang hoặc chỉ thấp hơn không nhiều so với SUV phổ thông.
Bà Hiền cho biết thêm trước đại dịch COVID-19, sedan chiếm khoảng 50%-60% doanh số các dòng xe phổ thông. Nhiều người mua sedan để chạy dịch vụ.
Tuy nhiên, sau dịch, phân khúc này lao dốc mạnh, chỉ còn hơn 30% và hiện nay giảm xuống dưới 10%. "Nếu xu hướng tiếp tục như hiện nay, năm tới sedan có thể chỉ chiếm 5% thị trường" - bà dự báo.
Với các dòng sedan hạng C và hạng D, nguyên nhân rõ ràng hơn, đó là giá bán đã vượt ngưỡng 900 triệu đồng, thậm chí hơn 1 tỉ đồng. Với số tiền này, người mua dễ dàng chọn SUV với thiết kế chắc chắn, gầm cao và nội thất rộng rãi hơn nhiều.
Bà Lê Thanh Hải, Tổng Giám đốc Subaru Việt Nam, thừa nhận: "Xe tiền tỉ hiện nay rất khó bán. Ngược lại, những mẫu xe có mức giá 700 - 800 triệu đồng trở xuống lại tiêu thụ tốt hơn".
Còn theo ông Đào Minh Cường, phụ trách kinh doanh một showroom ô tô ở phường An Đông (TP HCM), sự trỗi dậy của các dòng xe điện giá rẻ cũng góp phần khiến người mua quay lưng với sedan chạy xăng.
"Rất nhiều người mua sedan để chạy dịch vụ giờ phải bán tháo vì không cạnh tranh được với xe điện chi phí thấp. Những người dự tính mua sedan để chạy công nghệ cũng nhanh chóng đổi ý" - ông Cường giải thích.
Xe điện lấn át
Thị trường ô tô thời gian qua chứng kiến sự bùng nổ của các dòng xe hybrid và xe điện với mức giá khá "mềm", trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn hơn sedan truyền thống. Các hãng xe cũng không còn đầu tư mạnh cho sedan, chủ yếu duy trì để đa dạng danh mục, trong khi toàn bộ nguồn lực tập trung vào SUV, có doanh số tốt hơn nhiều.
Xu hướng điện hóa càng khiến sedan gặp bất lợi. Các mẫu xe SUV điện và crossover điện liên tục ra mắt, thu hút sự quan tâm lớn của thị trường. Do cấu trúc pin đặt dưới sàn, xe gầm cao được xem là an toàn hơn khi di chuyển trên địa hình phức tạp. Ngược lại, sedan điện với gầm thấp gây lo ngại khi leo lề, di chuyển trên đường ngập hay xảy ra va chạm vào đá, "ổ gà"... vì khả năng ảnh hưởng đến bộ pin.
Bài và ảnh: Nguyễn Hải