Thiên tai cực đoan với mức độ ngày càng nghiêm trọng

một ngày trướcBài gốc

Các lực lượng chức năng tìm kiếm cứu nạn tàu du lịch Vịnh Xanh 58 bị lật trên vịnh Hạ Long ngày 19/7. Ảnh: Ban Chỉ huy BĐBP tỉnh Quảng Ninh cung cấp

Tính cực đoan, bất định gia tăng

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, những tháng đầu năm 2025, thiên tai diễn biến phức tạp, bất thường và có xu hướng cực đoan hơn so với trung bình nhiều năm. Trên cả nước đã ghi nhận 2 áp thấp nhiệt đới, 3 cơn bão trên Biển Đông; 6 đợt rét đậm, rét hại; 7 đợt nắng nóng diện rộng xảy ra tại Bắc Bộ, Trung Bộ và Đông Nam Bộ; nhiều đợt mưa lớn diện rộng, cực đoan, trong đó có ít nhất 2 đợt gây lũ lớn sớm và bất thường; 14 đợt lũ quét, sạt lở đất đá xảy ra tại 18 tỉnh trung du, miền núi phía Bắc, Trung Bộ và Tây Nguyên. Thiên tai bất thường tập trung với mức độ nguy hiểm cao tại các khu vực Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ và miền núi phía Bắc, cường độ khốc liệt và phạm vi tác động rộng.

Đáng chú ý, đợt rét đậm, rét hại trên diện rộng từ ngày 30/3 đến ngày 1/4, tại Bắc Bộ mang tính chất muộn, bất thường và xuất hiện trong thời kỳ chuyển mùa. Dưới tác động của không khí lạnh mạnh, nhiệt trung bình ngày nhiều nơi giảm sâu xuống dưới 13 độ C. Đây là đợt rét đậm cuối mùa mạnh nhất trong hơn 10 năm trở lại đây, phản ánh rõ nét tính cực đoan và bất định của khí hậu trong bối cảnh nhiệt độ trung bình toàn mùa có xu hướng tăng.

Trong mùa khô, hiện tượng xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long diễn ra từ tháng 2 đến tháng 4/2025, với 3 đợt gia tăng độ mặn, đặc biệt trong nửa cuối tháng 3. Mặc dù không vượt kỷ lục lịch sử, nhưng độ mặn đã vượt ngưỡng trung bình nhiều năm tại các cửa sông lớn như: Vàm Cỏ, Cửa Tiểu, Cửa Đại trong nhiều ngày liên tiếp. Tuy chưa gây thiệt hại lớn, nhưng hiện tượng này tiếp tục đặt ra cảnh báo về nguy cơ hạn - mặn trong những năm tới.

Trong tháng 5, đáng lưu ý là đợt mưa cực đoan tại Hà Tĩnh từ chiều ngày 24 đến ngày 25/5. Dưới tác động đồng thời của không khí lạnh, nhiễu động đới gió Đông ở độ cao 1.500-3.000m và địa hình đèo Ngang, mưa rất to đến đặc biệt to đã xảy ra trên diện rộng. Trong tổng số 103 trạm quan trắc, có 55 trạm ghi nhận mưa trên 100mm, 29 trạm trên 200mm, 13 trạm trên 300mm và 7 trạm trên 400mm. Đặc biệt, xã Kỳ Giang ghi nhận lượng mưa 601,4mm - cao nhất từ trước đến nay trong tháng 5 và toàn bộ năm.

Tiếp nối là đợt mưa lớn từ ngày 4-5/6, tại vùng Việt Bắc. Dưới tác động của hội tụ gió trên cao kết hợp rãnh áp thấp, khu vực này xuất hiện mưa vừa, mưa to đến rất to. Nhiều nơi ghi nhận lượng mưa trên 300mm trong 12 giờ, làm gia tăng nguy cơ lũ quét và sạt lở đất.

Cùng với mưa lớn cực đoan tại một số tỉnh, thành phố, trong tháng 6, tại khu vực Bắc Bộ đã xảy ra 3 đợt nắng nóng với nhiệt độ cao nhất ngày phổ biến từ 35-38 độ C; riêng đợt nắng nóng từ ngày 1-2/6, tại khu vực Đồng bằng Bắc Bộ phổ biến 38-40 độ C, một số nơi trên 40 độ C. Tại khu vực Trung Bộ, cũng xảy ra 3 đợt nắng nóng với nhiệt độ cao nhất trong các đợt phổ biến từ 35-38 độ C, có nơi cao hơn.

Đặc biệt nghiêm trọng là đợt thiên tai từ ngày 11 đến ngày 14/6 do ảnh hưởng của bão số 1 (Wutip) - cơn bão đầu tiên hình thành trên Biển Đông trong tháng 6 sau hơn 40 năm. Tâm bão không đi vào đất liền, nhưng hoàn lưu bão gây mưa đặc biệt lớn từ Nam Hà Tĩnh đến Đà Nẵng, với lượng mưa nhiều nơi vượt 800mm. Hoàn lưu bão gây lũ lớn trên các sông từ Quảng Trị đến Quảng Nam, đỉnh lũ trên các sông ở mức báo động (BĐ) 1-BĐ2; riêng sông Kiến Giang và Thạch Hãn (Quảng Trị, 6,04m), sông Bồ (thành phố Huế, 4,5m) ở mức BĐ3 và trên BĐ3 - mức lũ cao nhất cùng kỳ trong vòng 30 năm qua. Đây là đợt thiên tai có tính lịch sử, thể hiện rõ sự dịch chuyển thời vụ và cường độ cực đoan ngày càng gia tăng của thời tiết, khí hậu tại Việt Nam.

Chiều 19/7, một trận dông lốc mạnh bất thường đã ập xuống nhiều địa phương Bắc Bộ như Quảng Ninh, Hà Nội, Phú Thọ, Hải Phòng..., gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Đáng chú ý, tàu du lịch Vịnh Xanh 58 mang số hiệu QN-7105 đã bị lật, khi đang tham quan tuyến 2 trên vịnh Hạ Long khiến hàng chục hành khách tử vong.

Dự báo các đợt mưa lũ lớn cục bộ còn xảy ra nhiều

Bộ Nông nghiệp và Môi trường dự báo, từ nay đến tháng 12/2025, có khoảng 8-11 cơn bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông, trong đó, khoảng 3-5 cơn bão có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Từ nửa cuối tháng 7-9/2025, Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ nhiều khả năng xuất hiện các đợt mưa vừa, mưa to kéo dài. Khu vực Trung Bộ cần đặc biệt lưu ý khả năng xuất hiện mưa lớn bất thường trong những thời điểm giao mùa, nhất là các đợt mưa trái mùa hoặc mưa lớn cục bộ.

Quan trắc cho thấy, nắng nóng còn có khả năng tiếp tục xuất hiện tại khu vực Trung Bộ trong nửa cuối tháng 7 và kéo dài đến tháng 8/2025, tuy nhiên cường độ có xu hướng suy giảm dần từ nay đến tháng 9. Bước sang cuối năm, không khí lạnh bắt đầu hoạt động từ tháng 9-10/2025 và gia tăng cường độ, tần suất từ tháng 11/2025. Hiện tượng rét đậm, rét hại diện rộng ở khu vực miền Bắc có khả năng xuất hiện ở mức tương đương so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ (khoảng từ nửa cuối tháng 12/2025).

Trước diễn biến ngày càng phức tạp, bất thường và cực đoan của thời tiết, khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các bộ, ngành, địa phương sớm kiện toàn hệ thống tổ chức phòng, chống thiên tai ở cấp cơ sở, đặc biệt tại cấp xã, xác định rõ đầu mối tiếp nhận thông tin dự báo, xử lý và tổ chức lực lượng phản ứng nhanh khi có cảnh báo thiên tai. Đồng thời, tăng cường phối hợp giữa cơ quan phòng, chống thiên tai, phòng thủ dân sự các cấp với các đơn vị khí tượng thủy văn tại địa phương, bảo đảm thông tin dự báo, cảnh báo được tiếp cận đầy đủ, đúng đối tượng và được sử dụng hiệu quả trong công tác chỉ huy ứng phó. Cùng với đó, cần tổ chức tập huấn, diễn tập định kỳ cho cán bộ cấp xã nhằm nâng cao năng lực tiếp nhận và xử lý thông tin cảnh báo, đặc biệt tại các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong thời gian tới, dự báo, các đợt mưa lớn cục bộ với cường suất rất lớn (trên 100mm/giờ) còn tiếp tục xảy ra nhiều, gây nguy cơ cao về ngập úng tại vùng trũng, khu đô thị, khu công nghiệp; lũ quét, sạt lở đất tại các sườn núi dốc, khu vực trung du và miền núi. Do đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các bộ, ngành và địa phương quan tâm chỉ đạo các cơ quan thường trực phòng chống thiên tai theo dõi sát thông tin dự báo, cảnh báo cập nhật trực tuyến từng giờ tại địa chỉ https://iweather.gov.vn để kịp thời ứng phó, xử trí tình huống.

Thu Hằng

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/thien-tai-cuc-doan-voi-muc-do-ngay-cang-nghiem-trong-post492824.html