Thiên tai, mưa bão tại Việt Nam diễn biến phức tạp, bất thường và có xu hướng cực đoan hơn

3 giờ trướcBài gốc

Dự báo 3 tháng cuối năm, bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông còn hoạt động mạnh hơn trung bình nhiều năm.

Cục Khí tượng Thủy văn vừa cho biết trong 09 tháng năm 2025, thiên tai, mưa bão tại Việt Nam diễn biến phức tạp, bất thường và có xu hướng cực đoan hơn so với trung bình nhiều năm. Thiên tai tập trung với mức độ nguy hiểm cao tại các khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ, thể hiện xu hướng dịch chuyển thời vụ thiên tai rõ nét (mưa cực đoan không chỉ có trong mùa mưa và cả trong mùa khô), cường độ khốc liệt, phạm vi tác động rộng.

MÙA BÃO NĂM 2025 GHI NHẬN NHỮNG CON SỐ CỰC ĐOAN HIẾM GẶP

Theo Cục Khí tượng Thủy văn, mùa bão năm 2025 ghi nhận những con số cực đoan hiếm gặp cả về cường độ, tần suất và phạm vi ảnh hưởng.

Chỉ trong 9 tháng đầu năm, Biển Đông đã xuất hiện 14 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (10 bão, 4 áp thấp nhiệt đới), cao hơn hẳn trung bình nhiều năm. Trong đó có 6 cơn (bão số 1, 3, 5, 6, 9, 10) ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến Việt Nam, tạo thành chuỗi thiên tai dồn dập, hầu như không có khoảng nghỉ đủ dài để khắc phục hậu quả.

Ngay từ tháng 6, bão số 1 (Wutip), cơn bão đầu tiên xuất hiện sớm nhất trên Biển Đông trong hơn 40 năm. Tuy bão số 1 không đổ bộ nhưng hoàn lưu lại gây mưa kỷ lục 250-550 mm từ Nam Hà Tĩnh đến Đà Nẵng, nhiều nơi vượt 800 mm, dẫn đến lũ lịch sử trên các sông Trung Bộ.

Chỉ hơn một tháng sau, bão số 3 và số 5 liên tiếp đổ bộ, gây gió cấp 10-11, giật cấp 12, mưa 200-400 mm, có nơi trên 500 mm, kéo theo lũ vượt báo động 3 trên hệ thống sông Cả, sông Mã, Hoàng Long, Thao….

Tiếp đó, siêu bão số 9 (siêu Ragasa) xuất hiện trên Biển Đông những ngày cuối tháng 9. Cường độ mạnh nhất siêu bão Ragasa được các trung tâm dự báo bão quốc tế đánh giá mạnh hơn cả siêu bão Yagi năm 2024. Lần đầu tiên trong lịch sử dự báo, Việt Nam xác định cấp gió bão đạt cấp 17, giật trên cấp 17, đây cấp cuối cùng của thang đo gió bão Bô-pho. Siêu bão Ragasa trở thành siêu bão mạnh nhất từng ghi nhận trên Biển Đông. Dù suy yếu trước khi vào bờ, nó cho thấy nguy cơ thực sự của các siêu bão trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, ngay sau bão số 9, bão số 10 (Bualoi) đổ bộ trực tiếp vào Hà Tĩnh, Bắc Quảng Trị với cường độ gió cấp 10-12, giật cấp 14, mưa 300-600 mm diện rộng, gây ngập lụt, sạt lở, lũ quét trên diện rộng từ Bắc Bộ đến Trung Bộ.

Dù ở cách xa tâm bão (Bualoi) đến hàng trăm km nhưng từ rạng sáng đến trưa ngày 29/9, tại một số tỉnh Bắc Bộ đã ghi nhận hiện tượng dông lốc xoáy, vòi rồng gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Theo Cục Khí tượng Thủy văn, đây là cơn bão có nhiều điểm dị thường, cực đoan khi có tốc độ di chuyển rất nhanh trung bình lên tới 30-35km/h (nhanh gấp đôi so với các cơn bão bình thường). Bên cạnh đó, thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài các tỉnh Nghệ An- Bắc Quảng Trị kéo dài ít thấy (từ khoảng 22-23 giờ ngày 28/9 bão đi vào đất liền Nghệ An- Bắc Quảng Trị, đến 10 giờ ngày 29/9 vẫn duy trì cường độ bão) lên tới trên 12 tiếng.

Đáng chú ý, hoàn lưu gió bão mạnh từ cấp 6 trở lên trải dài 11/21 tỉnh ven biển, trong đó khu vực có gió mạnh từ cấp 8 trải dài suốt từ Ninh Bình đến Quảng Trị, khu vực Nam Hà Tĩnh-Bắc Quảng Trị là vùng tâm bão ảnh hưởng cũng là vùng gió mạnh nhất, phổ biến cấp 10-11, giật cấp 13-14.

Đặc biệt, dù ở cách xa tâm bão đến hàng trăm km nhưng từ rạng sáng đến trưa ngày 29/9, tại một số tỉnh Bắc Bộ đã ghi nhận hiện tượng dông lốc xoáy, vòi rồng gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

DỰ BÁO VẪN CÒN CÁC CƠN BÃO TRÊN BIỂN ĐÔNG

Nhận định tình hình thiên tai các tháng cuối năm, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng thủy văn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Đức Cường, cho biết từ nay đến hết năm 2025, hiện tượng ENSO có khả năng duy trì ở trạng thái trung tính và nghiêng về pha lạnh, nhưng chưa đạt một chu kỳ La Nina.

Về tình hình bão và áp thấp nhiệt đời, theo dự báo, từ tháng 10-12/2025, bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta có khả năng ở mức cao hơn so với trung bình nhiều năm (Trung bình nhiều năm trên Biển Đông: 4,5 cơn, đổ bộ vào đất liền: 1,9 cơn).

Trong thời gian trên (từ khoảng tháng 10/2025), không khí lạnh có xu hướng gia tăng cường độ và tần suất. Không khí lạnh có khả năng hoạt động mạnh trong tháng 11-12/2025, hiện tượng rét đậm ở Bắc Bộ có khả năng xuất hiện từ nửa cuối tháng 12 (tương đương so với trung bình nhiều năm).

Cảnh báo nguy cơ ngập lụt tại các đô thị, thành phố lớn tiếp tục diễn ra do ảnh hưởng của mưa lớn cục bộ.

Từ nay đến hết năm 2025, các đợt mưa lớn có khả năng xuất hiện ở khu vực Trung Bộ. Trong thời kỳ này, cao điểm mùa bão và mưa lớn tập trung tại khu vực từ Hà Tĩnh đến Huế và khu vực phía Đông các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Khánh Hòa trong tháng 10 đến nửa đầu tháng 12/2025.

Trên các sông từ Quảng Trị đến Khánh Hòa và Lâm Đồng: đỉnh lũ phổ biến ở mức báo động 2-3, có nơi vượt trên báo động 3. Dự báo, các đợt lũ lớn khả năng tập trung trong tháng 10, 11/2025 và khả năng xuất hiện các đợt lũ muộn vào cuối năm trùng vào thời kỳ tích nước của các quy trình vận hành liên hồ chứa các sông khu vực Trung Bộ.

Cơ quan khí tượng thủy văn cảnh báo nguy cơ ngập lụt tại các đô thị, thành phố lớn tiếp tục diễn ra do ảnh hưởng của mưa lớn cục bộ. Lũ quét, sạt lở đất nguy cơ cao xuất hiện tại các tỉnh khu vực vùng núi.

Nhận định đỉnh lũ năm 2025 tại đầu nguồn sông Cửu Long tại trạm Tân Châu, Châu Đốc ở mức báo động 1-2. Tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long, trong các tháng đầu mùa khô năm 2025-2026 (từ tháng 12 năm 2025 đến tháng 3 năm 2026), dự báo tổng lượng mưa trên lưu vực ở mức xấp xỉ và cao hơn trung bình nhiều năm, tổng lượng dòng chảy về vùng đồng bằng sông Cửu Long có khả năng tương đương trung bình nhiều năm và tương đương với cùng kỳ năm 2024-2025, cao hơn cùng kỳ năm 2019-2020 từ 30-40%.

Trong các tháng mùa khô năm 2026, ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, nắng nóng xuất hiện muộn, cường độ nắng nóng không gay gắt, kéo dài nhiều ngày như năm 2024 và nhiều khả năng xuất hiện các đợt mưa trái mùa trong những tháng đầu năm 2026.

Xâm nhập mặn ở vùng đồng bằng sông Cửu Long trong những tháng đầu mùa khô năm 2025-2026 ở mức tương đương mùa khô năm 2024-2025 và thấp hơn so với mùa khô các năm 2015-2016, 2019-2020.

Với thực tế diễn biến trong 9 tháng qua và dự báo 3 tháng cuối năm 2025 cho thấy, “thiên tai năm 2025 diễn biến cực đoan, khó lường và dồn dập, hầu như không có khoảng nghỉ để khắc phục hậu quả. Đáng chú ý các tháng cuối năm 2025, nguy cơ thiên tai dự báo vẫn tiếp tục cao”, đại diện Cục Khí tượng Thủy văn nêu rõ.

Tùng Dương

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/thien-tai-mua-bao-tai-viet-nam-dien-bien-phuc-tap-bat-thuong-va-co-xu-huong-cuc-doan-hon.htm