Bệnh nhân 15 tuổi tổn thương não, tim và thận
Mới đây nhất, Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận một bệnh nhân nam 15 tuổi trong tình trạng đau bụng, nôn mửa, sùi bọt mép và co giật sau khi sử dụng loại thuốc lá điện tử “mới” được mua qua mạng xã hội.
Gia đình cho biết, bệnh nhân đã sử dụng thuốc lá điện tử hơn một năm. Gần đây, em được giới thiệu loại tinh dầu “cho cảm giác phê nhẹ” và quyết định thử. Ngay sau lần đầu sử dụng, cơ thể xuất hiện triệu chứng bất thường và nhanh chóng rơi vào nguy kịch. Thiếu niên cho hay, dù thuốc lá điện tử bị cấm, việc mua bán vẫn diễn ra công khai trên mạng xã hội, thậm chí người bán còn cung cấp tinh dầu chứa cần sa theo yêu cầu khách.
Trước đó, năm 2024, Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) tiếp nhận một nam sinh 20 tuổi ngộ độc thuốc lá điện tử, dẫn đến tổn thương não, tim, suy thận và nhiễm toan chuyển hóa nặng. Một trường hợp khác, nam sinh 14 tuổi ở Hà Nội, sau khi thử “hương vị mới” của thuốc lá điện tử, chỉ 30 phút đã xuất hiện nôn nhiều, ảo giác, choáng váng và phải nhập viện cấp cứu.
Thuốc lá điện tử với các tinh dầu chứa ma túy tổng hợp đang trở thành mối đe dọa thực sự với sức khỏe giới trẻ.
Theo tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc, chỉ riêng năm 2023 đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, trong đó hơn 1.100 trường hợp là người dùng thường xuyên.
“Nicotin từng được dùng làm thuốc trừ sâu”
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, qua thăm khám lâm sàng, chiếu chụp và xét nghiệm cận lâm sàng, bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng serotonin điển hình do các chất ma túy kích thích trong thuốc lá điện tử gây ra, với biểu hiện lẫn lộn, vã mồ hôi, co giật.
Khi tỉnh táo, bệnh nhân có vẻ bình thường, song kết quả kiểm tra chuyên sâu cho thấy nhiều tổn thương và rối loạn: suy thận nhẹ (creatinin 126 µmol/L), tăng áp lực động mạch phổi (35 mmHg), giãn thất trái, tổn thương chất trắng hai bán cầu não. Các trắc nghiệm tâm lý ghi nhận bệnh nhân có biểu hiện trầm cảm, lệch lạc nhân cách, hoang tưởng, lo âu, suy nhược tâm thần, rối loạn nghi bệnh, hưng cảm và tâm thần phân liệt.
Các bác sĩ Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cảnh báo nhiều trường hợp tổn thương não, tim, thận sau khi sử dụng thuốc lá điện tử.
Mặc dù kết quả test nhanh nước tiểu âm tính với các loại ma túy thông thường, nhưng khi xét nghiệm mẫu tinh dầu thuốc lá bệnh nhân mang đến, các bác sĩ phát hiện có chứa 5F-ADB – một loại ma túy tổng hợp thế hệ mới có tác dụng mạnh lên thần kinh, tim mạch và tâm thần, với độc tính phức tạp và chưa được hiểu biết đầy đủ.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết, chất này tác động rất nhanh, gây tổn thương nhiều cơ quan nội tạng. Nếu tiếp tục sử dụng, người bệnh có thể đối mặt với hàng loạt rối loạn như suy thận, suy tim, rối loạn tâm thần kinh, thậm chí tử vong. Đặc biệt, việc xét nghiệm phát hiện độc chất trong các ca ngộ độc thuốc lá điện tử rất khó, vì chất độc bị chuyển hóa nhanh trong cơ thể. Do đó, các bác sĩ thường phải phân tích trực tiếp mẫu thuốc lá điện tử để xác định thành phần độc hại thay vì chỉ dựa vào mẫu nước tiểu.” Bác sỹ Nguyên chia sẻ.
Sau 10 ngày điều trị tại Trung tâm Chống độc, bệnh nhân đã được chuyển sang Viện Sức khỏe Tâm thần để tiếp tục điều trị các rối loạn về tâm lý và thần kinh.
Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai)
Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo thêm: “Không chỉ thuốc lá điện tử, mà thuốc lá nung nóng hay thuốc lá truyền thống đều chứa nicotin – một chất độc và gây nghiện mạnh. Nicotin từng được dùng làm thuốc trừ sâu, nhưng vì quá độc nên các nước đã dừng sử dụng. Thế nhưng, ngày nay, con người lại hít nicotin vào cơ thể qua thuốc lá”.
Theo ông, nicotin cùng hàng trăm phụ gia khác trong thuốc lá đều gây tổn hại đến não bộ, trí nhớ và hệ thần kinh, đặc biệt là ở người trẻ tuổi. “Nếu không loại bỏ hoàn toàn thuốc lá khỏi đời sống, thiệt hại về sức khỏe, giống nòi và kinh tế sẽ là vô cùng lớn”, ông nhấn mạnh.
Dù Việt Nam đã cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhưng việc thiếu chế tài xử phạt cụ thể khiến sản phẩm này vẫn được buôn bán, trao đổi công khai, đặc biệt trên các nền tảng trực tuyến.
Bộ Y tế đã trình Chính phủ đề xuất mức phạt từ 3–5 triệu đồng với hành vi sử dụng hoặc chứa chấp thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, và 5–10 triệu đồng đối với hành vi không ngăn cản hoặc không báo cơ quan chức năng khi phát hiện người khác sử dụng tại cơ sở của mình.
Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết 173/2024/QH15, cấm tuyệt đối việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các loại khí, chất gây nghiện, gây hại cho sức khỏe con người từ ngày 14/1/2025. Tuy nhiên, do chưa có quy định cụ thể về xử phạt hành vi sử dụng, các cơ quan chức năng hiện chưa thể xử lý triệt để.
Theo quy định hiện hành, chỉ các hành vi sản xuất, buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, giao nhận thuốc lá điện tử – tức hàng hóa bị cấm – mới bị xử lý hành chính theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP (sửa đổi tại Nghị định 17/2022/NĐ-CP) hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 190 Bộ luật Hình sự, tùy theo giá trị tang vật hoặc số tiền thu lợi bất chính.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, mỗi phụ huynh cần quan tâm, giám sát con em mình, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng rằng thuốc lá điện tử không “thời thượng”, không “ít hại hơn” thuốc lá truyền thống, mà thực tế là cánh cửa mở ra con đường nghiện ngập, tổn thương não và suy sụp sức khỏe lâu dài.
Trang Nguyễn