Loại thuốc lá điện tử của bệnh nhân dùng gây ngộ độc và xét nghiệm thấy chất ma túy tổng hợp thế hệ mới là 5F-ADB.
Đằng sau ca bệnh ấy là lời cảnh tỉnh về sự xâm nhập âm thầm của thuốc lá điện tử vào học đường, nơi nhiều em coi đó như “thử nghiệm vô hại”
Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận một ca ngộ độc thuốc lá điện tử nghiêm trọng, nạn nhân là thiếu niên 15 tuổi. Trường hợp này thêm một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về những hiểm họa đang ẩn sau làn khói thuốc tưởng chừng “vô hại”.
Theo người nhà bệnh nhân, sau khi sử dụng loại thuốc lá điện tử mua qua mạng xã hội, cậu bé đột ngột xuất hiện tình trạng đau bụng, nôn mửa, vã mồ hôi, co giật, miệng sùi bọt mép. Bệnh nhân được chuyển gấp tới Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai.
Khai thác bệnh sử cho thấy thiếu niên này đã hút thuốc lá điện tử hơn một năm, và gần đây thử một loại mới có chứa tinh dầu cần sa. Ngay từ lần sử dụng đầu tiên, em đã có biểu hiện buồn nôn, chóng mặt, tay chân bủn rủn.
Kết quả xét nghiệm mẫu tinh dầu mà bệnh nhân sử dụng cho thấy có chứa chất 5F-ADB – một loại ma túy tổng hợp thế hệ mới, có độc tính mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thần kinh, tim mạch và nhiều cơ quan nội tạng.
Sau 10 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân 15 tuổi nói trên đã được chuyển sang Viện Sức khỏe tâm thần để tiếp tục điều trị rối loạn tâm thần. Dù đã qua cơn nguy kịch, nhưng tổn thương não và tâm lý có thể để lại hậu quả lâu dài.
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết sau thăm khám lâm sàng và thực hiện các chỉ định chiếu chụp và xét nghiệm cận lâm sàng, bệnh nhân được đánh giá ban đầu mắc hội chứng serotonin điển hình do các chất ma túy kích thích trong thuốc lá điện tử gây ra, biểu hiện bệnh nhân bị lẫn lộn, vã mồ hôi, co giật.
Đáng chú ý, khi bệnh nhân tỉnh lại, cậu bé trông khá bình thường, giao tiếp tốt, khiến cả gia đình và bác sĩ tưởng có thể cho xuất viện. Tuy nhiên, nhóm điều trị chủ động làm thêm các xét nghiệm sâu và phát hiện hàng loạt tổn thương tiềm ẩn: suy thận nhẹ (creatinin 126 mcmol/L, trong khi bình thường dưới 105 mcmol/L), tăng áp lực động mạch phổi (35 mmHg, thay vì 15–20 mmHg như thông thường), giãn thất trái, và đặc biệt là tổn thương chất trắng hai bên não trên phim cộng hưởng từ.
Các trắc nghiệm tâm lý cũng ghi nhận rối loạn tâm thần rõ rệt: trầm cảm, hoang tưởng, rối loạn nhân cách, lo âu, suy nhược và có dấu hiệu tâm thần phân liệt, hưng cảm.
Điều đáng nói, test nhanh ma túy trong nước tiểu lại âm tính, khiến việc chẩn đoán trở nên phức tạp. “Chúng tôi phải lấy chính mẫu tinh dầu thuốc lá mà bệnh nhân mang đến để phân tích. Kết quả cho thấy có chất 5F-ADB, một loại ma túy tổng hợp thế hệ mới, tác động mạnh lên thần kinh, tim mạch, tâm thần, và độc tính của nó với cơ thể người còn chưa được nghiên cứu đầy đủ”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết.
Theo bác sĩ Nguyên, 5F-ADB là chất cực kỳ nguy hiểm, khi đi vào cơ thể, tác dụng rất nhanh và phức tạp, ảnh hưởng nhiều cơ quan nội tạng. Chất này vừa gây phản ứng dữ dội, vừa âm thầm phá hủy bên trong, đánh lừa cả người bệnh lẫn bác sĩ. Nếu tiếp tục sử dụng, bệnh nhân dù không tử vong cũng sớm bị hàng loạt bệnh tật: suy thận, suy tim, rối loạn tâm thần kinh, và nhiều tổn thương mạn tính khác.
Ông cũng nhấn mạnh, việc xét nghiệm các ca ngộ độc do thuốc lá điện tử cực kỳ khó khăn vì khi vào cơ thể, các chất độc chuyển hóa rất nhanh. Trong nước tiểu, chúng đã biến đổi và tồn tại ở lượng rất nhỏ, nên test nhanh hầu như không phát hiện được. Muốn biết chính xác, phải kiểm tra trực tiếp mẫu thuốc lá điện tử mà bệnh nhân sử dụng, nơi độc chất còn nguyên dạng.
Không chỉ những loại thuốc lá điện tử có pha ma túy mới đáng lo, theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, mọi dạng thuốc lá, kể cả truyền thống hay nung nóng đều chứa nicotin, một trong những chất độc và gây nghiện mạnh nhất từng được biết đến.
“Nicotin từng được dùng làm thuốc trừ sâu, nhưng do độc tính quá cao, các nước đã loại bỏ hoàn toàn. Vậy mà nay người ta lại cho nicotin vào thuốc lá để con người hít vào phổi”, bác sĩ Nguyên cho biết.
Nicotin không chỉ gây ung thư mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới não bộ và hoạt động tri thức của con người, đặc biệt là ở giới trẻ. Ngoài nicotin, hàng trăm hóa chất độc hại khác trong thuốc lá, từ phụ gia, hương liệu đến các chất cháy đều có thể gây tổn hại lâu dài đến phổi, tim mạch và hệ thần kinh.
Các tổng kết và nghiên cứu trong nước cho thấy việc cho phép thuốc lá lưu hành khiến đất nước chịu thiệt hại toàn diện, không chỉ về sức khỏe cộng đồng và giống nòi, mà còn cả về kinh tế, khi gánh nặng chi phí y tế ngày càng lớn.
“Người được lợi duy nhất chỉ là những người sản xuất, kinh doanh và các nhóm lợi ích liên quan. Nếu đất nước chúng ta muốn phát triển bền vững, muốn bảo vệ sức khỏe con người Việt Nam đúng như chủ trương của Đảng và Nhà nước, thì mọi sản phẩm thuốc lá cần được loại bỏ khỏi đời sống, chuyển hướng sang sản xuất kinh doanh những mặt hàng có lợi cho cộng đồng”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khẳng định.
Hiện nay, Việt Nam đã cấm hoàn toàn việc sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, song chưa có chế tài xử phạt rõ ràng, khiến tình trạng buôn bán và sử dụng vẫn tiếp diễn, nhất là trong giới trẻ.
Theo Bộ Y tế, dù số lượng người dùng có giảm nhưng “không đáng kể”. Bộ đã trình Chính phủ quy định mức phạt từ 3–5 triệu đồng đối với hành vi chứa chấp, sử dụng thuốc lá điện tử, và 5–10 triệu đồng đối với người bao che, không ngăn cản người khác sử dụng tại địa điểm thuộc quyền quản lý của mình.
Văn Đức