Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam công bố tuần qua cho thấy, trong năm 2024, đầu tư tư nhân đóng góp đến 62% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, giúp tăng trưởng đầu tư toàn xã hội đạt 7,2%, gần bằng mức trước đại dịch COVID-19.
Theo các chuyên gia kinh tế của WB, đầu tư tư nhân tăng cao là yếu tố chính thúc đẩy đầu tư năm qua. Chuyên gia kỳ vọng điều này sẽ tiếp tục trong năm 2025 và là một trong những động lực hỗ trợ tăng trưởng cho Việt Nam trong thời gian tới.
Phải thay đổi tư duy về kinh tế tư nhân
Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh kinh tế tư nhân phải được xác định là một động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Khu vực kinh tế tư nhân có hơn 6,1 triệu cơ sở kinh doanh, gồm khoảng 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động và hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh. Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trở lên vào năm 2025 và hướng tới tốc độ hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030, vai trò của kinh tế tư nhân càng trở nên cấp thiết và quan trọng hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, khu vực kinh tế tư nhân đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Dù khu vực này đóng góp trên 50% GDP, tạo ra 30% nguồn thu ngân sách nhà nước và thu hút 85% lực lượng lao động, nhưng các doanh nghiệp tư nhân vẫn gặp nhiều rào cản trong tiếp cận vốn, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh. Hiện vẫn chưa có nhiều doanh nghiệp tư nhân đủ mạnh để dẫn dắt thị trường, đóng vai trò đầu tàu cho nền kinh tế.
"Ngoài các doanh nghiệp tư nhân, lực lượng hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể rất lớn, nhưng “không muốn lớn”, “không chịu lớn” bởi những ràng buộc, lo ngại về quy định, thủ tục đặt ra", Tổng Bí thư chỉ rõ.
Tổng Bí thư lưu ý, đầu tiên phải thay đổi tư duy, nhận thức, từ đó thay đổi trong cách “ứng xử” và hành động, chính sách cụ thể đối với khu vực kinh tế tư nhân.
Điểm cốt yếu để tạo đột phá là tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế; nhanh chóng cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; xóa bỏ các rào cản, trở lực đối với sự phát triển của doanh nghiệp, thực hiện nhất quán quan điểm "người dân và doanh nghiệp được phép làm những gì mà pháp luật không cấm".
Bên cạnh đó, tập trung xây dựng và triển khai có hiệu quả các chương trình quốc gia để thúc đẩy phát triển khu vực này. Trong đó, phải giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ nhanh chóng vươn lên trở thành doanh nghiệp lớn.
Để kinh tế tư nhân "cất cánh"
Phát triển kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.
Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cũng đã khẳng định, đây là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải xóa bỏ các rào cản, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân.
Đầu tháng 3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân. Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá, khơi thông các nút thắt, mở ra lộ trình phát triển mạnh mẽ, khuyến khích khối doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu rộng hơn vào nền kinh tế.
Tại cuộc họp Ban chỉ đạo hôm 15/3 vừa qua, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, việc "tháo chốt", khơi thông các điểm nghẽn để khu vực kinh tế tư nhân bung ra cũng giống như gạch đá lâu nay đang cản trở dòng nước sẽ được nhấc ra để dòng nước chảy "ào ào".
Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu, xây dựng Nghị quyết về các cơ chế chính sách phát triển đột phá trong khu vực kinh tế tư nhân. Theo Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi, Bộ đang được thực hiện với tinh thần hết sức khẩn trương.
“Chúng tôi phối hợp với các hiệp hội ngành nghề, hiệp hội doanh nghiệp lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của doanh nghiệp là gì và chúng tôi sẽ phối hợp trực tiếp với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp lớn, để hiểu được mong muốn của họ. Từ đó, chúng tôi xây dựng những nội dung của Nghị quyết cũng như Nghị định của Chính phủ, đảm bảo nội dung Nghị quyết thực hiện đúng chủ trương của Đảng là đột phá, hỗ trợ, kiến tạo để doanh nghiệp tư nhân có thể phát triển”, Thứ trưởng chia sẻ.
Với quan điểm trước tiên phải giải quyết "điểm nghẽn của điểm nghẽn", tức là cơ chế và pháp luật, Bộ Tài chính đang rà soát các quy định để báo cáo Chính phủ, trình cấp có thẩm quyền giải quyết trong thời gian sớm nhất. Bên cạnh đó, đánh giá, xây dựng môi trường thông thoáng để doanh nghiệp tư nhân có điều kiện tốt nhất tiếp cận các nguồn lực, huy động được nhiều nguồn lực xã hội vào các chiến lược, hoạt động kinh doanh sản xuất, từ đó phát triển và đem lại sự lớn mạnh cho cả cộng đồng doanh nghiệp nói chung.
“Rất nhiều người mong chờ và nghĩ đến là Nhà nước sẽ ưu đãi cái gì và đột phá cái gì. Trách nhiệm của Bộ Tài chính sẽ phải cùng các doanh nghiệp, hiệp hội, các bộ, ngành tính toán và đưa ra những chính sách ưu đãi phù hợp nhất, đảm bảo các cam kết quốc tế và tốt nhất cho các doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam phát triển lớn mạnh, không chỉ trong nền kinh tế của Việt Nam, mà còn có thể vươn ra khu vực và thế giới”, Thứ trưởng nêu rõ.
Có thể thấy, chưa bao giờ kinh tế tư nhân có nhiều cơ hội phát triển như lúc này. Với những chính sách, chỉ đạo quyết liệt, sự đồng hành của các cơ quan quản lý và sự nỗ lực của doanh nghiệp, đây chính là thời điểm vàng để kinh tế tư nhân cất cánh, tạo động lực tăng trưởng mạnh mẽ cho nền kinh tế.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để thực sự bứt phá, ngoài việc tháo gỡ rào cản từ bên ngoài, bản thân doanh nghiệp tư nhân cũng cần chủ động đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển theo hướng bền vững. Nếu tận dụng tốt cơ hội này, không chỉ năm 2025 mà cả thập kỷ tới sẽ là giai đoạn bùng nổ mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhân.
TS Andrea Coppola, Chuyên gia kinh tế trưởng WB tại Việt Nam
Đầu tư tư nhân đóng vai trò rất then chốt không chỉ trong năm nay mà cả trong tương lai. Chính phủ Việt Nam đang rất nỗ lực để tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, mỗi năm lại có thêm những cam kết, biện pháp mới. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ ở số lượng quy định, mà cần xem xét đâu là những thay đổi có thể tác động lớn nhất tới doanh nghiệp tư nhân.
TS Trần Du Lịch, Chuyên gia kinh tế
Chúng ta rất cần lót ổ cho “đại bàng" nhưng cần các cánh rừng, cánh đồng để tạo mật cho những “đàn ong”. TP HCM hiện có khoảng 5 triệu doanh nghiệp nhỏ. Nếu chỉ 10% trong số này phát triển lớn mạnh, sẽ có thêm 1,5 triệu doanh nghiệp quy mô lớn, tạo sức bật cho nền kinh tế. Trung ương cũng đang tập trung thúc đẩy động lực kinh tế tư nhân, phục hồi và phát triển doanh nghiệp tư nhân.
TS Nguyễn Hoàng Hiệp, Chuyên gia kinh tế
Không có công cuộc kinh doanh nào không xây dựng trên nền tảng vừa hợp tác, vừa cạnh tranh, vừa phát triển. Hàng triệu doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, sánh vai doanh nghiệp nhà nước, kết hợp với các doanh nghiệp FDI ngày càng đổ về “vùng trũng” Việt Nam để đầu tư dài hạn. Tin tưởng rằng cơ hội tăng trưởng của Việt Nam sẽ không dừng ở mục tiêu hai chữ số.
Đỗ Kiều