Thời điểm vàng để vaccine cúm phát huy hiệu quả phòng bệnh

5 giờ trướcBài gốc

1. Khi nào nên tiêm vaccine cúm?

Nội dung

1. Khi nào nên tiêm vaccine cúm?

2. Vaccine cúm hoạt động như thế nào?

Không giống như các loại vaccine khác có thể tiêm bất cứ lúc nào, vaccine cúm đòi hỏi sự tính toán về thời điểm. Lý do là khả năng bảo vệ của vaccine cúm suy giảm theo thời gian và quan trọng nhất là cần có thời gian để cơ thể kịp tạo ra miễn dịch trước khi virus bắt đầu lây lan rộng.

Thời điểm được khuyến nghị rộng rãi nhất để tiêm vaccine cúm là vào đầu mùa thu, thường là từ tháng 9 đến cuối tháng 10 hàng năm. Đây được coi là thời điểm vàng vì:

- Tạo kháng thể kịp thời: Vaccine cần khoảng hai tuần để hệ thống miễn dịch tạo ra đủ kháng thể để chống lại virus cúm. Bằng cách tiêm vào đầu mùa thu, cơ thể bạn sẽ được bảo vệ tối ưu trước khi hoạt động của virus cúm tăng lên, thường là vào tháng 11, tháng 12 và đạt đỉnh vào tháng 1, tháng 2 năm sau.

- Bảo vệ kéo dài: Tiêm vào thời điểm này giúp đảm bảo khả năng miễn dịch kéo dài suốt mùa cúm, thường kết thúc vào tháng 3 hoặc tháng 4. Nếu tiêm quá sớm (ví dụ như tháng 7 hoặc tháng 8), hiệu quả bảo vệ có thể suy giảm đáng kể vào cuối mùa cúm.

Vaccine bất hoạt được tiêm bằng kim, thường là vaccine tứ giá phổ biến nhất.

Việc tiêm vaccine cúm đúng lúc và hiểu rõ những gì đang diễn ra bên trong cơ thể sau khi tiêm sẽ giúp mỗi người chủ động bảo vệ mình và gia đình trước khi mùa cúm bùng phát.

Những trường hợp cần tiêm sớm hoặc tiêm muộn hơn:

- Trẻ em cần tiêm hai liều: Một số trẻ em dưới 8 tuổi chưa từng được tiêm vaccine cúm hoặc chỉ mới tiêm một liều trước đây cần tiêm hai liều vaccine, cách nhau ít nhất 4 tuần. Trong trường hợp này, việc tiêm liều đầu tiên nên được thực hiện sớm hơn để kịp hoàn thành cả hai liều trước khi mùa cúm bắt đầu.

- Tiêm muộn vẫn tốt hơn không tiêm: Nếu bỏ lỡ thời điểm vàng, bạn vẫn nên tiêm vaccine cúm. Virus cúm có thể tiếp tục lây lan ngay cả trong tháng 3, tháng 4. Bất cứ lúc nào trong mùa cúm, việc tiêm vaccine đều mang lại lợi ích bảo vệ.

2. Vaccine cúm hoạt động như thế nào?

Để hiểu tại sao vaccine lại cần thời gian hai tuần để hoạt động, chúng ta cần tìm hiểu cơ chế bảo vệ của nó. Vaccine cúm là một công cụ huấn luyện cho hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Thành phần của vaccine

Hầu hết các loại vaccine cúm hiện đại (thường là vaccine tứ giá) được bào chế từ virus cúm đã được bất hoạt (virus đã chết). Điều này có nghĩa là vaccine mang thông tin di truyền của virus nhưng không có khả năng gây bệnh.

Mỗi liều vaccine chứa các thành phần tương ứng với các chủng virus cúm mà các nhà khoa học dự đoán sẽ lưu hành trong mùa đó (thường là hai chủng cúm A và hai chủng cúm B).

Cơ chế phản ứng miễn dịch

Quá trình cơ thể phản ứng với vaccine diễn ra theo các bước sau:

- Nhận diện mầm bệnh: Khi vaccine được tiêm vào cơ thể, hệ thống miễn dịch xem các protein của virus đã chết hoặc virus đã làm yếu như là mầm bệnh thực sự (kháng nguyên).

- Kích hoạt tế bào miễn dịch: Các tế bào trình diện kháng nguyên, bắt giữ và phân tích các kháng nguyên này, sau đó đưa thông tin đến các tế bào miễn dịch quan trọng khác, bao gồm tế bào B và tế bào T.

- Sản xuất "vũ khí": Tế bào B được kích hoạt để tạo ra kháng thể. Kháng thể là các protein chuyên biệt có khả năng bám chặt vào virus cúm thực sự nếu chúng xâm nhập vào cơ thể, vô hiệu hóa chúng và đánh dấu chúng để các tế bào miễn dịch khác tiêu diệt.

Tế bào T (tế bào nhớ) ghi nhớ hình dạng của virus. Nếu cơ thể tiếp xúc với virus thật sau này, các tế bào nhớ này sẽ nhanh chóng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ hơn và nhanh hơn.

- Tạo trí nhớ miễn dịch: Quá trình sản xuất và phát triển tế bào nhớ này mất khoảng hai tuần để đạt được mức độ bảo vệ tối ưu. Sau hai tuần, cơ thể đã có một đội quân sẵn sàng chiến đấu.

Vaccine sống giảm độc lực, thường ở dạng xịt mũi, chứa virus sống đã được làm yếu đi để không gây bệnh.

Có hai loại vaccine cúm chính

- Vaccine bất hoạt: Được tiêm bằng kim, thường là vaccine tứ giá phổ biến nhất. Loại này không chứa virus sống và có thể tiêm cho hầu hết mọi người, kể cả phụ nữ mang thai và người có bệnh nền mạn tính.

- Vaccine sống giảm độc lực: Thường ở dạng xịt mũi. Loại này chứa virus sống đã được làm yếu đi để không gây bệnh. Loại vaccine này thường không được khuyến nghị cho phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch suy yếu.

Mặc dù có sự khác biệt về cách thức đưa vào cơ thể, mục tiêu cuối cùng của cả hai loại đều là huấn luyện hệ thống miễn dịch để bảo vệ cơ thể khi virus cúm thực sự tấn công.

BS.Nguyễn Khánh

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/thoi-diem-vang-de-vaccine-cum-phat-huy-hieu-qua-phong-benh-169251129132548288.htm