Ngày nay, một sự cố tưởng chừng nhỏ - như phản hồi tiêu cực trên mạng xã hội, một quyết định quản trị thiếu chuẩn bị hay rò rỉ thông tin nội bộ cũng có thể nhanh chóng leo thang thành khủng hoảng ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động của doanh nghiệp. Tốc độ lan truyền của thông tin buộc nhà lãnh đạo phải không chỉ nhanh nhạy mà còn có chiến lược truyền thông và quản trị rủi ro bài bản.
Quyết định nhanh quan trọng hơn quyết định đúng
Thế giới kinh doanh giờ thay đổi không theo tháng mà theo từng giờ. Trong cơn xoáy ấy, nhà lãnh đạo giỏi không chỉ biết nắm bắt thông tin, mà còn phải lọc ra điều cốt lõi và quyết thật nhanh, ngay cả khi chưa có đủ dữ kiện.
Khủng hoảng thường kéo theo “nhiễu loạn”, quan điểm trái chiều, thiếu thông tin, căng thẳng và nỗi sợ sai. Không ít tổ chức rơi vào tình trạng tê liệt vì lo phân tích, chờ đồng thuận. Trong khi đó, những doanh nghiệp trụ vững là những nơi lãnh đạo dám ra quyết định đơn giản, linh động và rõ người chịu trách nhiệm.
Ba nguyên tắc “sống còn” trong khủng hoảng:
Xác định đúng ưu tiên: Chỉ tập trung 3-5 vấn đề lớn nhất như an toàn nhân viên, dòng tiền, khách hàng và vận hành liên tục.
Đánh đổi khôn ngoan: Giữa việc sống sót hôm nay và phát triển ngày mai - chọn điều quan trọng nhất để giữ hướng đi.
Trao quyền và hành động: Rõ người, rõ quyền, rõ trách nhiệm. Sai lầm có thể sửa, nhưng do dự thì không.
Trong khủng hoảng, tốc độ và sự rõ ràng chính là sức mạnh của người dẫn đầu.
Trong khủng hoảng, đôi khi điều quan trọng không phải là làm gì mà là ngừng làm gì. Việc công khai những việc “không nên làm” giúp tổ chức tránh lãng phí năng lượng vào những hướng sai.
Thích ứng một cách táo bạo
Những nhà lãnh đạo bản lĩnh không chờ biến động gõ cửa, họ đón đầu và xoay trục trước khi bị buộc phải làm thế. Họ lắng nghe từ nhiều nguồn, sẵn sàng thừa nhận “tôi chưa biết” và tìm đến chuyên gia khi cần.
Hãy bỏ kế hoạch cũ nếu chúng không còn phù hợp. Một chiến dịch từng thành công có thể trở thành gánh nặng trong bối cảnh mới. Nhiều công ty đã kịp chuyển mình - như các nhà hàng nhanh chóng mở kênh giao hàng, hay doanh nghiệp sản xuất chuyển sang làm sản phẩm thiết yếu trong mùa dịch.
Quan trọng hơn cả là giữ liên lạc với tuyến đầu. Từ kho hàng, nhà máy đến nhân viên bán hàng - họ là “đôi mắt tại hiện trường”. Lãnh đạo cần liên tục cập nhật, lắng nghe phản hồi và kết nối với mạng lưới nội bộ - để không ra quyết định trong “vùng mù”.
Thích ứng táo bạo không có nghĩa là hành động liều lĩnh, mà là dám thay đổi nhanh, có chủ đích và có thông tin thực tế làm nền.
Điều phối hoạt động một cách đáng tin cậy
Khi khủng hoảng nổ ra, lãnh đạo xuất chúng không tìm cách kiểm soát mọi thứ, họ điều phối để đội ngũ vận hành trơn tru trong hỗn loạn. Họ thiết lập kỷ luật, đo lường hiệu suất rõ ràng và nuôi dưỡng văn hóa trách nhiệm.
Giữ vững tinh thần trong khủng hoảng, hy vọng sẽ lọt qua khe hẹp để chiếu sáng
Trước hết, hãy luôn cảnh giác với thứ tự ưu tiên. Mỗi ngày, chỉ cần nửa trang giấy để ghi 3-5 việc quan trọng nhất và rà soát lại chúng vào cuối tuần. Những mục tiêu nhỏ nhưng rõ giúp đội ngũ giữ nhịp giữa cơn bão.
Tiếp theo, chọn vài chỉ số hiệu suất cốt lõi - ví dụ: dòng tiền, năng suất, mức độ hài lòng khách hàng và yêu cầu cập nhật thường xuyên. Sự minh bạch tạo nên nhịp vận hành đáng tin.
Và cuối cùng, giữ cho bản thân ở trạng thái “chiến đấu bền vững”: Ngủ đủ, ăn lành mạnh, tập thể dục, thiền hoặc đơn giản là tắt điện thoại một giờ mỗi ngày. Một lãnh đạo kiệt sức không thể là người điều phối đáng tin cậy.
Tương tác để tạo ảnh hưởng
Giữa khủng hoảng, công việc lớn nhất của lãnh đạo không phải là “chỉ huy”, mà là giữ tinh thần đội ngũ vững vàng. Sự quan tâm và giao tiếp minh bạch có thể kéo tinh thần tập thể ra khỏi vùng hoảng loạn.
Hãy kết nối thật sự, không chỉ qua email. Một lời hỏi thăm mỗi sáng, một buổi họp ngắn mỗi tuần để chia sẻ cảm xúc hay đơn giản là ghi nhận nỗ lực cá nhân, đều giúp đội ngũ cảm thấy được nhìn thấy và được tin tưởng.
Không ai có thể gánh hết mọi việc. Lãnh đạo giỏi biết cách chia vai và khuyến khích người khác tỏa sáng.
Cuối cùng, đừng quên hai đối tượng cần bạn nhất: Nhân viên và khách hàng. Giúp khách hàng vượt khó bằng chính khả năng của bạn và quan tâm thật lòng đến sức khỏe tinh thần của đội ngũ. Một hành động tử tế, một câu cảm ơn đúng lúc đôi khi có sức mạnh hơn cả chính sách thưởng.
Giữa thời khủng hoảng, lãnh đạo giỏi không nhất thiết là người đưa ra quyết định lớn mà là người giữ cho tổ chức vận hành ấm áp, ổn định và đầy nhân văn.
(*) Chuyên gia Lãnh đạo trí tuệ
TS. Quách Tuấn Khanh