Thông điệp nhắn gửi mai sau về nguy cơ an ninh phi truyền thống

2 giờ trướcBài gốc

Những ký ức đau thương

Lịch sử phát triển của các đô thị lớn đều có những vết hằn sâu đậm. Với TPHCM, đại dịch Covid-19 là một chương sử đau thương, với những tháng ngày mà ký ức của nó sẽ còn ám ảnh nhiều thế hệ. Đó là quãng thời gian Thành phố vốn náo nhiệt bỗng trở nên im lặng đến nghẹt thở. Những con đường từng tấp nập xe cộ bỗng chốc trở nên trống trải, chỉ còn tiếng còi xe cứu thương vang lên không ngừng. Một không gian yên ắng, lạnh lẽo như nhắc về sự mong manh của sinh mệnh con người.

Hơn 20.000 người dân Thành phố đã từ giã cõi đời chỉ trong vài tháng cao điểm của dịch bệnh Covid-19 trong năm 2021, không chỉ phản ánh mức độ khốc liệt của một cuộc khủng hoảng y tế, mà còn là nỗi mất mát hằn sâu trong tâm khảm hàng triệu người dân. Hàng chục ngàn gia đình mất đi người thân mà không thể gặp mặt lần cuối, nhiều cuộc chia ly diễn ra trong vội vã và bất lực. Những khu vực phong tỏa chằng chịt dây chắn, những ánh mắt nhìn nhau qua lớp khẩu trang, những dòng người đội nắng mưa đi nhận rau, gạo cứu trợ... tất cả trở thành lát cắt không thể quên trong lịch sử Thành phố.

Chính vì vậy, việc TPHCM dự kiến triển khai xây dựng Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 là một quyết định mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Sau đại dịch, khi thành phố từng bước hồi phục và hướng về tương lai, nhu cầu có một không gian để tưởng nhớ, tri ân và nhắc lại những bài học xương máu trở nên cấp thiết.

Công an TPHCM phát huy tinh thần "Lúc dân cần, lúc dân khó có Công an" trong mùa dịch Covid-19

Các công trình tưởng niệm sau thảm họa hay chiến tranh trên thế giới không đơn thuần là nơi đặt vòng hoa hay thắp hương tưởng nhớ những người đã khuất; mà đó là điểm dừng để con người có thể nhìn lại lịch sử, hiểu về những mất mát và rút ra bài học cho hiện tại và cả tương lai.

Tượng đài Covid-19 của TPHCM cũng cần chuyển tải tinh thần này. Nó không dừng lại ở hồi ức và lời tri ân quá khứ. Mà quan trọng hơn là công trình phải mở ra được thông điệp gửi tới mai sau về những bài học cần chuẩn bị để đối phó với các nguy cơ đến từ an ninh phi truyền thống như dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu...

Chính vì vậy, Đài tưởng niệm các nạn nhân Covid-19 không phải một biểu tượng bi thương mà là một điểm hội tụ của ký ức chung. Nó nhắc chúng ta nhớ về sự hy sinh của đội ngũ y bác sĩ, lực lượng tuyến đầu, những người dân cùng dìu dắt nhau vượt qua khó khăn hoạn nạn. Nó khắc ghi sự tổn thất để thế hệ tương lai hiểu rằng đã từng có những ngày Thành phố phải trả giá đắt cho một hiểm họa vô hình; đồng thời là thông điệp về sức sống, nghị lực và ý chí để vươn lên của TPHCM.

Lời nhắc nhở về những nguy cơ

Đại dịch Covid-19 chính là bài kiểm tra khắc nghiệt nhất mà TPHCM và cả thế giới phải đối mặt trong nhiều thập kỷ qua. Nó không chỉ thử thách năng lực của hệ thống y tế mà còn phơi bày sức chịu đựng của toàn bộ cấu trúc xã hội từ kinh tế, an sinh, tinh thần cho đến khả năng ứng phó khẩn cấp. Trong đó, người dân và cộng đồng đóng vai trò then chốt trong việc chủ động phòng tránh và ứng phó với các thảm họa thiên tai, dịch bệnh. Thảm họa ấy nhắc chúng ta rằng những mối đe dọa lớn nhất không phải lúc nào cũng nhìn thấy được và sự chuẩn bị cho những nguy cơ phi truyền thống chính là điều kiện sống còn của một thành phố hiện đại.

Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về các đe dọa an ninh phi truyền thống - đặc biệt là biến đổi khí hậu, an ninh mạng và dịch bệnh - giúp phát huy vai trò giám sát, phản ánh, đồng thời thúc đẩy sự tham gia tích cực vào các chính sách phòng, chống. Với phương châm "4 tại chỗ", nhiều giải pháp ứng phó do cộng đồng chủ động thực hiện, như xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, tổ chức đội tình nguyện, hoặc tham gia các dự án phát triển bền vững, đã góp phần nâng cao năng lực chống chịu và khả năng thích ứng ở cấp cơ sở.

Từ sau ngày 01/7/2025, TPHCM chính thức bước vào một kỷ nguyên mới khi mở rộng địa giới hành chính bao gồm cả khu vực Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, hình thành một không gian đô thị liền mạch với diện tích lên tới 6.772 km2 và dân số trên 14 triệu người. Không gian rộng mở giúp Thành phố tái cấu trúc mạnh mẽ mô hình phát triển, tăng khả năng liên kết vùng, mở rộng hạ tầng chiến lược và thu hút nguồn lực quy mô lớn. Tuy nhiên, đi cùng tiềm năng khổng lồ là những thách thức mới về quản trị, về cân bằng phát triển giữa các khu vực, về bảo đảm an sinh cho lượng dân cư khổng lồ và về năng lực chống chịu trước các rủi ro hiện đại.

TPHCM đã kiên cường vượt qua đại dịch Covid-19

TPHCM phải chuẩn bị cho những kịch bản an ninh phi truyền thống với mức độ phức tạp và khó lường hơn bao giờ hết. Không chỉ dịch bệnh mới nổi có khả năng lây lan nhanh trong môi trường đô thị đông đúc, Thành phố còn đối diện với ngập lụt do biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, tấn công mạng vào các hệ thống dữ liệu trọng yếu, sự cố hạ tầng, cháy nổ, hay thậm chí là đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người. Những nguy cơ này không mang hình hài của xung đột vũ trang, nhưng tác động của chúng có thể sâu rộng không kém, làm tê liệt hoạt động kinh tế, gây bất ổn xã hội và làm suy yếu năng lực quản trị của đô thị.

Trong đó, mọi nguy cơ từ dịch bệnh, tấn công mạng đến biến đổi khí hậu đều phải được xem như mối đe dọa thực tế. Nếu không có sự chuẩn bị, những gì đã xảy ra sẽ có nguy cơ lặp lại. Bi kịch của đại dịch trở thành bài học về xây dựng hệ thống sớm cảnh báo, tăng cường năng lực điều phối, củng cố an ninh dữ liệu, phát triển y tế dự phòng và đặc biệt là khả năng ứng phó cộng đồng.

Tượng đài tưởng niệm các nạn nhân Covid-19 vì thế không chỉ là biểu tượng để tưởng nhớ về một trang sử bi thương mà TPHCM đã trải qua, mà còn là lời nhắc nhở với các thế hệ hôm nay và mai sau về những thách thức an ninh phi truyền thống, nơi sự an toàn không còn được bảo đảm bằng sức mạnh vũ khí mà bằng kiến thức, sự chuẩn bị và tinh thần đoàn kết của cả dân tộc. Hơn nữa, nếu được quy hoạch đúng hướng, khu tưởng niệm này có thể trở thành một công viên văn hóa - nơi ký ức và đời sống cộng đồng giao thoa. Đó không chỉ là nơi để nhớ những người đã mất mà còn là nơi để dạy người đang sống biết yêu thương; giáo dục về lòng nhân ái, tinh thần sẻ chia; hướng đến một thành phố biết học cách để tri ân, để lắng nghe và nỗ lực hồi sinh từng ngày trước mọi thách thức.

Tổng Bí thư Tô Lâm:

"Đã và đang xuất hiện các thách thức, nguy cơ mới, phi truyền thống như: nguy cơ xâm phạm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, chiến tranh mạng; các thách thức an ninh môi trường, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, an ninh nguồn nước, dịch bệnh, an ninh lương thực. Hoạt động của tội phạm có tổ chức, xuyên quốc gia, tội phạm xâm phạm trật tự, an toàn xã hội diễn biến phức tạp, tính chất "quốc tế hóa" ngày càng gia tăng, có thể chuyển hóa thành nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia. Do đó, việc nhận diện đầy đủ, khách quan để từ đó có định hướng giải pháp ứng phó hiệu quả với các yếu tố an ninh phi truyền thống là nhiệm vụ cấp thiết để bảo đảm quốc gia trường tồn và phát triển trong kỷ nguyên mới".

Trung tướng, GS.TS Nguyễn Xuân Yêm:

Các đe dọa an ninh phi truyền thống chủ yếu bắt nguồn từ bốn nhóm nguyên nhân chính. Thứ nhất là tác động của môi trường và tự nhiên, bao gồm biến đổi khí hậu gây ra thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn, đặc biệt nghiêm trọng ở các vùng như Đồng bằng Sông Cửu Long; cùng với đó là sự bùng phát của các dịch bệnh nguy hiểm như HIV/AIDS, Covid-19, gây khủng hoảng y tế và suy thoái kinh tế. Thứ hai là hệ quả của phát triển kinh tế - xã hội thiếu bền vững, thể hiện qua tình trạng mất cân bằng giới tính, già hóa dân số, cùng với việc triển khai ồ ạt các công trình hạ tầng (như thủy điện, điện gió, điện mặt trời) làm phá vỡ cân bằng sinh thái, gây ô nhiễm và thảm họa sạt lở, lũ quét. Thứ ba là những hạn chế trong quản lý Nhà nước và sự gia tăng của tội phạm xuyên quốc gia, với phương thức hoạt động hiện đại, liên quốc gia, trong khi công tác dự báo, ứng phó còn chậm. Thứ tư là tác động tiêu cực của toàn cầu hóa kinh tế và công nghệ thông tin, tạo điều kiện cho tội phạm xuyên biên giới, chiến tranh thương mại, khủng bố và tội phạm mạng phát triển nhanh chóng trên không gian số.

Trong lĩnh vực y tế, Việt Nam đã tích lũy kinh nghiệm từ các đợt dịch bệnh trước đây, song sự xuất hiện của các dịch bệnh mới đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực dự báo, giám sát và phản ứng nhanh của các cơ quan liên quan. Tương tự, an ninh mạng cũng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và lực lượng thực thi pháp luật, tuy nhiên năng lực ứng phó và cơ chế phối hợp trong lĩnh vực này vẫn cần tiếp tục được hoàn thiện và nâng cao.

SONG THẢO

Nguồn CA TP.HCM : http://congan.com.vn/tin-chinh/thong-diep-nhan-gui-mai-sau-ve-nguy-co-an-ninh-phi-truyen-thong_185702.html