NATO nhốn nháo
Đã có ít nhất 19 vụ vi phạm không phận Ba Lan được công bố, một số vụ trong số đó được cho là đã xâm nhập Ba Lan từ lãnh thổ Belarus. 4 sân bay của Ba Lan đã bị đóng cửa trong suốt cuộc xâm nhập. Hà Lan cũng đã cử các máy bay phản lực F-35 tham gia nhiệm vụ đánh chặn máy bay không người lái.
Ba Lan đã triển khai hệ thống phòng không của mình và NATO, bắn hạ ít nhất 3 máy bay không người lái, khi cuộc tấn công của Nga vào Ukraine được cho là đã lan sang lãnh thổ NATO vào sáng 10/9 theo cách đáng kể nhất kể từ khi cuộc chiến Ukraine bắt đầu hơn 3 năm trước. Thủ tướng Ba Lan Tusk đã triệu tập cuộc họp nội các khẩn cấp để thảo luận cách ứng phó tình hình.
Warsaw cho biết các đồng minh NATO đã đưa ra các đề xuất cụ thể để củng cố hệ thống phòng không của nước này. Anh đang xem xét triển khai máy bay phản lực Typhoon như một phần của nhiệm vụ tuần tra trên không tăng cường nhằm bảo vệ sườn phía Đông của liên minh.
Thủ tướng Tusk cho biết: "Chúng ta đang đối phó với một hành động khiêu khích quy mô lớn... Chúng ta sẵn sàng đẩy lùi những hành động khiêu khích như vậy. Tình hình rất nghiêm trọng và không ai nghi ngờ rằng chúng ta phải chuẩn bị cho nhiều kịch bản khác nhau".
Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki phát biểu hôm 11/9: "Hành động khiêu khích không gì khác hơn là một nỗ lực nhằm kiểm tra năng lực và phản ứng của chúng tôi. Đó là một nỗ lực nhằm kiểm tra cơ chế hoạt động trong NATO và khả năng phản ứng của chúng tôi".
Tổng thống Nawrocki cho biết ông và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói chuyện qua điện thoại và "xác nhận sự đoàn kết đồng minh", trong khi Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker tái khẳng định sự ủng hộ đối với Warsaw trong bối cảnh châu Âu lo ngại về cách chính quyền ông Trump phản ứng trước hành động được cho là của Nga này vào NATO. "Chúng tôi sát cánh cùng các đồng minh NATO trước những hành vi xâm phạm không phận này và sẽ bảo vệ từng tấc đất lãnh thổ NATO", Whitaker viết trên X.
Trong một động thái phòng thủ, lực lượng vũ trang Ba Lan đã tuyên bố hạn chế hoạt động hàng không ở khu vực phía Đông đất nước cho đến ngày 9/12. Đồng thời, Chính phủ Ba Lan cho biết Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc sẽ triệu tập một cuộc họp khẩn cấp để thảo luận về các vụ xâm nhập bằng máy bay không người lái.
Bộ Quốc phòng Nga đã ra tuyên bố khẳng định Moscow "không có ý định tấn công bất kỳ mục tiêu nào trên lãnh thổ Ba Lan". "Chúng tôi sẵn sàng tham vấn về vấn đề này với Bộ Quốc phòng Ba Lan", tuyên bố cho biết thêm. Đại biện lâm thời Nga tại Ba Lan Andrei Ordash gọi những cáo buộc chống lại Moscow là vô căn cứ, nói rằng "không có bằng chứng nào được đưa ra chứng minh những máy bay không người lái này có nguồn gốc từ Nga".
Nga vẫn đang tiến hành các cuộc tấn công gần như hằng đêm vào Ukraine bằng máy bay không người lái tự sát cỡ lớn Shaheds. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cho biết có 415 máy bay không người lái và 40 tên lửa đã được sử dụng trong cuộc tấn công đêm 9/9, hầu hết nhắm vào các khu vực phía Tây Ukraine. Ông Zelenskyy kêu gọi các nước NATO đưa ra phản ứng mạnh mẽ đối với vụ xâm nhập vào Ba Lan. "Moscow luôn thử thách giới hạn khả thi và nếu không gặp phải phản ứng mạnh mẽ, họ sẽ chuyển sang một cấp độ leo thang mới", ông Zelensky viết trong một bài đăng trên mạng xã hội.
Thủ tướng Donald Tusk phát biểu trước quốc hội Ba Lan về vụ xâm phạm không phận.
Không phải là vụ đơn lẻ
Phát biểu trước Quốc hội Ba Lan hôm 10/9, Thủ tướng Tusk cho biết Ba Lan đang tiến gần đến một cuộc xung đột hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ Thế chiến 2. Trong thông báo về các vụ xâm phạm không phận, ông Tusk gọi vụ việc là "vi phạm chưa từng có" và xác nhận rằng Ba Lan đã viện dẫn Điều 4 Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương.
Điều 4 quy định rằng bất kỳ quốc gia thành viên nào cũng có thể chính thức đưa vấn đề ra Hội đồng Bắc Đại Tây Dương, cơ quan ra quyết định chính của NATO, để họp và thảo luận các bước tiếp theo với các đồng minh.
Cuộc thảo luận theo Điều 4 có thể "có khả năng dẫn đến một số hình thức quyết định hoặc hành động chung thay mặt cho liên minh". Quá trình tham vấn là then chốt vì tất cả các quyết định của liên minh đều được đưa ra dựa trên sự đồng thuận. Cuộc tham vấn mà Ba Lan kêu gọi đã diễn ra vào sáng 10/9 tại một cuộc họp thường kỳ của Hội đồng Bắc Đại Tây Dương tại Brussels, Bỉ.
Tuy nhiên, không như giới phân tích mong đợi, NATO chỉ phản ứng một cách “nhẹ nhàng”. Sau cuộc họp của Hội đồng Bắc Đại Tây Dương hôm 10/9, Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết "các đồng minh đã bày tỏ sự đoàn kết với Ba Lan và lên án hành vi liều lĩnh (được cho là) của Nga". "Đánh giá toàn diện về vụ việc đang được tiến hành, điều rõ ràng là vụ vi phạm này không phải là một sự cố đơn lẻ", ông Rutte nói thêm.
Alexus Grynkewich, Tư lệnh Tối cao NATO phụ trách khu vực châu Âu, phát biểu tại cuộc họp báo hôm 11/9 rằng vẫn chưa rõ liệu vụ xâm nhập này có phải là cố ý hay không, cho rằng ông "không mấy tin tưởng" vào tuyên bố của Ba Lan về số lượng máy bay không người lái.
Đáng chú ý, vụ việc máy bay không người lái xâm phạm không phận Ba Lan diễn ra chỉ ít ngày sau khi 26 quốc gia châu Âu họp đột xuất về tình hình Ukraine tại Paris theo lời triệu tập của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Tại cuộc họp này, các quốc gia đã nhất trí sẽ cử lực lượng quân sự đến Ukraine để hỗ trợ “bảo đảm an ninh” cả trên bộ, trên biển và trên không. Vấn đề này vốn đã bị Nga bác bỏ vì nó có thể gây ra những hậu quả khó lường.
An Châu (Tổng hợp)