Thông suốt dòng chảy thương mại: Hải quan 2025 bứt tốc hỗ trợ xuất nhập khẩu

3 giờ trướcBài gốc

Từ cột mốc 100 tỷ USD khi gia nhập WTO năm 2007, sau gần hai thập kỷ hội nhập và mở cửa, xuất nhập khẩu Việt Nam năm 2025 lần đầu tiên vươn tới ngưỡng 900 tỷ USD, xác lập kỷ lục mới về quy mô thương mại. Thành quả này không chỉ phản ánh nỗ lực vượt khó của cộng đồng doanh nghiệp mà còn cho thấy vai trò then chốt của cải cách hải quan, tạo thuận lợi thương mại và chuyển đổi số trong việc giữ thông suốt dòng chảy xuất nhập khẩu, nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Theo Cục Hải quan, lần đầu tiên xuất nhập khẩu của Việt Nam cán mốc 100 tỷ USD khi Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2007. Từ đó đến nay, hoạt động thương mại hàng hóa liên tiếp chinh phục các cột mốc mới mốc lần lượt là 200 tỷ USD năm 2011; 300 tỷ USD vào năm 2015; 400 tỷ USD năm 2017; 500 tỷ USD năm 2019; 700 tỷ USD năm 2022. Năm 2025 xác lập mốc 900 tỷ USD.

Cả năm 2025, tổng trị giá xuất nhập khẩu của Việt Nam ước tính đạt 920 tỷ USD, tăng 16,9% (tương ứng tăng 133,07 tỷ USD) so với năm trước.

Trong đó, trị giá nhập khẩu năm 2025 ước tính đạt 449,41 tỷ USD, tăng 18% (tương ứng tăng 68,42 tỷ USD) và trị giá xuất khẩu ước tính đạt 470,59 tỷ USD, tăng 15,9% (tương ứng tăng 64,65 tỷ USD).

Với kết quả này đã đưa Việt Nam gia nhập nhóm 25 nền kinh tế có trị giá XNK lớn nhất trên phạm vi toàn cầu. Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), hiện nay, Việt Nam xếp thứ 21 về xuất khẩu và xếp thứ 20 về nhập khẩu trên toàn cầu, tăng 11 bậc về xuất khẩu và 12 bậc về nhập khẩu so với thứ hạng của 10 năm trước, đây được coi là một bước tiến vượt bậc về lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hóa của nước ta.

Cán cân thương mại hàng hóa thặng dư liên tiếp 10 năm, đưa Việt Nam vào vị thế xuất siêu ổn định hơn với con số thặng dư thương mại hàng hóa trên 20 tỷ USD liên tiếp trong 3 năm gần đây.

Năm 2025, dự kiến thặng dư thương mại đạt 21,2 tỷ USD, trong đó thặng dư thương mại chủ yếu đến từ khối FDI với 48,2 tỷ USD còn các doanh nghiệp trong nước thâm hụt thương mại hơn 27 tỷ USD.

Hiện nay, Việt Nam có quan hệ thương mại với hơn 230 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có 34 thị trường xuất khẩu và 24 thị trường nhập khẩu đạt trên 1 tỷ USD.

Trung Quốc vẫn là đối tác lớn nhất của Việt Nam trong năm 2025 với kim ngạch ước đạt 252 tỷ USD, tăng 26,5% so với năm trước; trong khi Hoa Kỳ xếp thứ 2 với 170 tỷ USD, tăng 26,5%.

Đặc biệt, Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 8 của Hoa Kỳ và là thị trường xuất khẩu lớn thứ 4 của Hoa Kỳ tại khu vực ASEAN…

Như vậy, riêng hai thị trường lớn kể trên chiếm tỷ trọng tới 46% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước.

Theo Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ, mặc dù năm 2025 tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp. Cạnh tranh chiến lược giữa các nền kinh tế lớn gia tăng, đặc biệt việc Hoa Kỳ áp thuế đối ứng đã làm ảnh hưởng đến lưu chuyển hàng hóa, hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu toàn cầu. Trong nước, nhiều đợt thiên tai, bão lũ liên tiếp xảy ra, tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng không nhỏ đến tăng trưởng kinh tế.

"Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn đó, kinh tế Việt Nam vẫn đạt nhiều thành tựu tích cực, nổi bật là tổng kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) của Việt Nam lần đầu tiên đạt mốc 900 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay", Cục trưởng Nguyễn Văn Thọ cho hay.

Theo Cục trưởng Nguyễn Văn Thọ, kết quả này tiếp tục khẳng định: Việt Nam là nền kinh tế có độ mở lớn, hội nhập sâu rộng, là điểm sáng trong thương mại khu vực và toàn cầu. Đây là dấu mốc quan trọng, phản ánh nỗ lực vượt bậc của cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời là minh chứng cho đường lối đúng đắn của Đảng, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ và sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, trong đó có Bộ Tài chính và lực lượng Hải quan.

Một số giải pháp mà ngành Hải quan đã nỗ lực thực hiện trong năm qua là việc cải cách, đơn giản hóa, cắt giảm thời gian, chi phí thực hiện thủ tục hành chính, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết trong lĩnh vực hải quan, tạo thuận lợi thương mại, thúc đẩy hoạt động XNK hàng hóa; tích cực triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan theo tinh thần Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị.

“Làm tốt vai trò điều phối, đôn đốc và phối hợp với các Bộ, ngành đẩy mạnh triển khai các thủ tục hành chính thông qua Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN. Tích cực phối hợp với các Bộ quản lý ngành triển khai các giải pháp cải cách công tác quản lý và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK. Đặc biệt, lắng nghe, kịp thời hướng dẫn, xử lý các vướng mắc, khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan của doanh nghiệp”, Cục trưởng Cục Hải quan cho biết.

Bên cạnh đó, theo Cục Hải quan, để có được kết quả tổng kim ngạch XNK đạt mốc 900 tỷ USD trong năm 2025, không thể không kể đến sự đóng góp có tính chất quyết định của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân trên cả nước. Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu đã chủ động thích ứng, đổi mới, duy trì hiệu quả sản xuất kinh doanh, qua đó đóng góp quan trọng vào tăng trưởng thương mại và phát triển kinh tế đất nước.

Để tạo thuận lợi hơn nữa cho doanh nghiệp, đại diện Ban Giám sát quản lý về Hải quan cho biết, ngành Hải quan sẽ tiếp tục đẩy mạnh hiện đại hóa theo hướng hải quan phi giấy tờ, tiến tới nền Hải quan số, Hải quan thông minh, đáp ứng yêu cầu cải cách và hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, tập trung hoàn thiện thể chế pháp luật và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính (TTHC) trong lĩnh vực hải quan theo hướng phi giấy tờ, số hóa 100% các chứng từ thuộc bộ hồ sơ hải quan; đảm bảo kết nối, chia sẻ thông tin giữa cơ quan hải quan và các bộ ngành có liên quan; cắt giảm thực chất TTHC, điều kiện kinh doanh không cần thiết.

“Hiện nay, 100% thủ tục hải quan được thực hiện theo phương thức điện tử, theo đó, các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan được nộp và xuất trình dưới dạng đính kèm qua hệ thống”, đại diện Ban Giám sát quản lý về Hải quan thông tin.

Tuy nhiên, vẫn còn một số chứng từ phải nộp hoặc xuất trình cho cơ quan hải quan dưới dạng bản giấy trong quá trình làm thủ tục hải quan, điều này là không phù hợp với yêu cầu điện tử hóa 100% chứng từ thuộc hồ sơ hải quan, do vậy, để triển khai thực hiện thủ tục hải quan điện tử, chấm dứt việc yêu cầu người khai hải quan phải nộp hồ sơ giấy ngay trong năm 2025 (trừ một số trường hợp đặc biệt) theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, Bộ Tài chính đã có công văn số 8073/BTC-CHQ ngày 10/6/2025 kiến nghị với các Bộ, ngành theo hướng: Thực hiện thủ tục hành chính hoặc cập nhật kết quả trên Cổng thông tin một cửa quốc gia; Trường hợp chưa thực hiện thủ tục hành chính hoặc chưa cập nhật kết quả trên Cổng thông tin một cửa quốc gia thì cơ quan hải quan tiếp nhận chứng từ kiểm tra chuyên ngành do người khai hải quan nộp thông qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan.

Đại diện Ban Giám sát quản lý về Hải quan cũng cho biết, hiện nay, cơ quan hải quan đang xây dựng quy trình nghiệp vụ phục vụ xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số. Theo đó, hệ thống mới được xây dựng đảm bảo yêu cầu xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử tập trung từ việc số hóa các chứng từ hồ sơ; điện tử hóa quy trình thực hiện thủ tục, kết quả giải quyết thủ tục, thu thập các thông tin dữ liệu điện tử từ các cá nhân, tổ chức có liên quan đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh; các đơn vị khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu điện tử để phân tích và thực hiện thủ tục cũng như thực hiện công tác quản lý nhà nước về hải quan theo chức năng, nhiệm vụ và lĩnh vực nghiệp vụ như chống buôn lậu, sau thông quan, giám sát trực tuyến.

“Hệ thống mới sẽ tự động kiểm tra, phân tích thông tin khai báo của người khai hải quan, đối chiếu với các cơ sở dữ liệu hiện có, thông tin kiểm tra trước thông quan, danh mục rủi ro xác định các dấu hiệu rủi ro theo các lĩnh vực chuyên sâu (xuất xứ hàng hóa, sở hữu trí tuệ, chính sách mặt hàng, chính sách thuế, phân loại hàng hóa và mức thuế…), thông tin kết nối từ các trang thiết bị hiện đại (kết quả soi chiếu, thông tin hàng hóa hạ bãi) để tự động phân luồng tờ khai, quyết định hình thức, mức độ kiểm tra, tự động trả kết quả phân luồng tờ khai”, đại diện Ban Giám sát quản lý về Hải quan thông tin.

Với nền tảng thị trường rộng, các giải pháp cải cách, chuyển đổi số mạnh mẽ của Cục Hải quan, năm 2025 đánh dấu bước tiến mới của thương mại Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hướng tới mục tiêu tăng trưởng xuất nhập khẩu bền vững trong giai đoạn tới.

Thực hiện: Cẩm Tú
Đồ họa: Đồng Toàn