Thông thoáng, linh hoạt hơn để thu hút nhân tài quốc tế

20 giờ trướcBài gốc

Lý giải cho nhận định này, đại biểu Nguyễn Thanh Phương cho biết, “giấy phép lao động là một cái cực kỳ cản trở”. Thực tế như ở Trường Đại học Cần Thơ, nhiều giáo sư nước ngoài gắn bó lâu năm với trường, khi nghỉ hưu, có những người sẵn sàng tự trả lương, thậm chí tự chi trả chi phí ăn ở chỉ để tiếp tục sang Việt Nam làm việc. Nhưng vì không xin được giấy phép lao động, họ chỉ có thể ở lại 3 tháng, rồi lại phải ra nước ngoài làm thủ tục xuất - nhập cảnh, có khi là “lách luật” xuất nhập cảnh sang nước láng giềng chỉ mấy tiếng rồi lại nhập cảnh để được gia hạn visa.

ĐBQH Nguyễn Thanh Phương, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Cần Thơ phát biểu tại tổ. Ảnh: Lâm Hiển

“Đối với các giáo sư giỏi, cống hiến trí tuệ thì cách làm như vậy người ta chán lắm”, đại biểu Nguyễn Thanh Phương chia sẻ.

Câu chuyện trên đây không phải là đơn lẻ và nó đặt ra một câu chuyện lớn hơn: nếu không “gỡ” triệt để về thể chế thì khó có thể thực hiện được chủ trương thu hút, trọng dụng đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu, kể cả người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế, các “tổng công trình sư” có đủ sức giải quyết các “bài toán lớn” của đất nước như yêu cầu tại Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Mới đây, chủ trì phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đặt câu hỏi với lãnh đạo các bộ, ngành: phải có cơ chế, chính sách vượt trội như thế nào để “trải thảm đỏ”, quy tụ và trao quyền cho nhân tài cả trong nước và ở nước ngoài phụng sự Tổ quốc? Khi nào Việt Nam có được các trung tâm hội tụ nhân tài công nghệ toàn cầu? Chúng ta làm gì để có những trung tâm như vậy?

Tất nhiên, để trả lời được những yêu cầu trên đây của Tổng Bí thư, có rất nhiều việc phải làm. Trong đó, việc có thể làm ngay và cần làm khẩn trương là sửa đổi, bổ sung một số quy định pháp luật hiện hành để tạo hành lang pháp lý thông thoáng, minh bạch, linh hoạt hơn trong thu hút nhân tài quốc tế.

Ngày 8/8 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 221 quy định việc miễn thị thực có thời hạn cho người nước ngoài thuộc diện đặc biệt cần ưu đãi nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, các học giả, chuyên gia, nhà khoa học, giáo sư các trường đại học, viện nghiên cứu; tổng công trình sư; nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao là nhóm đối tượng được miễn thị thực có thời hạn. Điều này thể hiện thông điệp mạnh mẽ của Việt Nam, giúp giảm rào cản hành chính và tạo điều kiện thuận lợi để các chuyên gia, học giả, nhà khoa học quốc tế đến nước ta làm việc, giảng dạy, nghiên cứu hoặc hợp tác đầu tư. Tuy nhiên, đây cũng mới chỉ là một điều kiện.

Hiện nay, Quốc hội đang thảo luận và dự kiến sẽ xem xét, thông qua các dự án Luật Viên chức (sửa đổi), dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) ngay tại Kỳ họp thứ Mười. Đây là cơ hội để "gỡ" ngay một số vướng mắc liên quan đến giấy phép lao động. Trong đó, đại biểu đề xuất bổ sung ngay quy định cho phép hợp đồng làm việc với chuyên gia nước ngoài được công nhận như một giấy phép lao động hợp lệ, đi kèm cơ chế giám sát và báo cáo định kỳ của cơ quan chủ quản.

Cụ thể, đối với chuyên gia được các trường đại học, viện nghiên cứu công lập (hoặc các cơ sở uy tín được chỉ định) ký hợp đồng, thì chính hợp đồng lao động (hoặc hợp đồng mời chuyên gia) đó, sau khi được báo cáo lên cơ quan chủ quản (như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ), sẽ có giá trị tương đương giấy phép lao động. Tức là sẽ chuyển từ cơ chế "tiền kiểm" sang "hậu kiểm". Đây là một đề xuất thiết thực, vừa bảo đảm trách nhiệm pháp lý, vừa tạo thuận lợi cho các đơn vị sự nghiệp và quan trọng hơn là “làm được ngay” trong Kỳ họp thứ Mười này.

Về lâu dài, cần nghiên cứu, sửa đổi các quy định về cấp giấy phép lao động tại Bộ luật Lao động. Có thể là bổ sung một chương hoặc các điều khoản đặc thù dành riêng cho "chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài bậc cao nước ngoài" được miễn trừ hoặc đơn giản hóa tối đa thủ tục cấp giấy phép lao động.

Tất nhiên, sửa đổi cụ thể luật nào, điều khoản nào đều phải đánh giá tác động hết sức kỹ lưỡng, nhưng cần thiết phải rà soát tổng thể các quy định đang gây vướng cho chuyên gia, nhà khoa học giỏi muốn hợp tác, nghiên cứu, cống hiến cho Việt Nam. Mỗi rào cản được tháo gỡ không chỉ giúp thu hút thêm các chuyên gia, nhà khoa học, mà còn mở ra cánh cửa cho những ý tưởng và công trình mới có thể góp phần thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Nguyễn Bình

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/thong-thoang-linh-hoat-hon-de-thu-hut-nhan-tai-quoc-te-10392696.html