Thông tuyến BHYT toàn quốc: Giảm tải tuyến dưới, áp lực tuyến trên

2 giờ trướcBài gốc

Từ ngày 1/7/2025, chính sách thông tuyến khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) không phân biệt địa giới hành chính được áp dụng, cho phép người dân khám chữa bệnh tại bất kỳ cơ sở y tế nào trên toàn quốc mà không còn bị ràng buộc bởi nơi đăng ký khám ban đầu hay yêu cầu giấy chuyển tuyến, kể cả đối với các bệnh hiểm nghèo và bệnh hiếm.

Việc thông tuyến không chỉ giúp giảm đáng kể thủ tục hành chính mà còn mở rộng quyền lợi cho người bệnh, tạo điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế thuận tiện hơn, đặc biệt trong các trường hợp cần điều trị ở tuyến tỉnh, tuyến Trung ương hoặc khi phải di chuyển xa. Bên cạnh đó, người tham gia BHYT cũng được hưởng thêm một số lợi ích như thanh toán chi phí khám, chữa bệnh tại nhà và miễn cùng chi trả đối với trường hợp có thời gian tham gia BHYT liên tục từ 5 năm trở lên.

Những thay đổi này được đánh giá là tín hiệu tích cực, mang lại sự phấn khởi cho hàng triệu người dân khi giảm bớt gánh nặng tài chính trong quá trình khám và điều trị bệnh.

Việc thông tuyến BHYT toàn quốc giảm tải tuyến dưới nhưng lại gây áp lực cho tuyến trên (Ảnh minh họa)

Anh Trần Văn Ngọc (tỉnh Ninh Bình), đang bị suy thận mãn giai đoạn 3 cho biết, trước đây mỗi khi thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường, anh xin chuyển tuyến để lên bệnh viện tuyến trên nhưng không được nên buộc phải khám dịch vụ, không được hưởng BHYT. Mỗi lần đi lại khá tốn kém.

Luật BHYT mới có hiệu lực cho phép người bệnh hiểm nghèo được vượt tuyến và chi trả 100% chi phi, khiến anh Ngọc thực sự vui mừng và coi đây là “cứu cánh” trong quá trình điều trị.

“Với người bệnh nặng như tôi, được lên thẳng bệnh viện tuyến trên để khám, chữa bệnh mà không phải lo thủ tục hành chính rườm rà là một sự thay đổi rất đáng mừng. Gánh nặng tài chính cũng nhẹ đi rất nhiều”, anh Ngọc chia sẻ.

Áp lực tuyến trên từ tâm lý “lên cao cho yên tâm”

BS. Nguyễn Đặng Khiêm, Trưởng khoa Cấp cứu Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô cho biết, việc thông tuyến bảo hiểm y tế từ cơ sở đến Trung ương đã mang lại nhiều thuận lợi cho người bệnh nhưng đồng thời tạo áp lực không nhỏ cho nhiều bệnh viện. Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô, lượng bệnh nhân đến khám tăng khoảng 10-20% sau khi chính sách được áp dụng. Việc thông tuyến giúp giảm bớt thủ tục hành chính, song cũng khiến nhiều trường hợp bệnh nhẹ cố tình lên thẳng tuyến trên với kỳ vọng được điều trị tốt hơn. Điều này vô hình trung tạo áp lực cho bệnh viện và có thể dẫn đến nguy cơ bỏ sót các ca bệnh nặng cần được ưu tiên.

Theo ông Khiêm, khi số lượng bệnh nhân tăng vượt khả năng đáp ứng, chất lượng khám và điều trị sẽ bị ảnh hưởng. Thời gian dành cho mỗi bệnh nhân bị rút ngắn so với quy định, đồng thời nguy cơ quá tải khiến công tác chăm sóc không được đảm bảo. Một số bệnh viện phải bố trí nhân viên làm việc ngoài giờ, tăng ca hoặc bắt đầu sớm hơn so với lịch làm việc thông thường để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh. Dù Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô chưa rơi vào tình trạng quá áp lực, song nhiều cơ sở khác đang phải đối mặt với khó khăn này.

BS. Nguyễn Đặng Khiêm, Trưởng khoa Cấp cứu Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô cho biết, để giảm tải tuyến trên, yêu cầu đầu tiên là nâng cao chất lượng chuyên môn của y tế tuyến dưới

Đánh giá về ưu điểm và hạn chế của chính sách thông tuyến, bác sĩ Khiêm cho rằng, lợi ích là điều dễ nhận thấy, nhưng bất cập lớn nhất nằm ở việc tuyến cơ sở chưa tạo được niềm tin với người dân. Một bộ phận người bệnh lạm dụng việc thông tuyến để bỏ qua tuyến dưới và lên thẳng tuyến trên. Theo ông, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục ý thức của người dân, đồng thời nâng cao chất lượng y tế cơ sở để người bệnh yên tâm điều trị các bệnh thông thường ngay tại địa phương.

Với vai trò bác sĩ và lãnh đạo khoa, bác sĩ Khiêm cho biết, mong muốn lớn nhất là các bệnh viện tuyến trên được tập trung nguồn lực để điều trị những ca bệnh thực sự cần thiết. Ông Khiêm khẳng định, Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô luôn sẵn sàng tiếp nhận bệnh nhân nặng, kể cả khi quá tải, nhưng những trường hợp không cần thiết thì không nên dồn lên tuyến trên để tránh ảnh hưởng đến chất lượng điều trị chung.

“Về giải pháp lâu dài nhằm giảm tải tuyến trên, yêu cầu đầu tiên là nâng cao chất lượng chuyên môn của y tế tuyến dưới. Khi phân loại bệnh rõ ràng và thực hiện thường xuyên việc chuyển bệnh không phù hợp về tuyến dưới, người dân sẽ dần hình thành thói quen khám chữa bệnh đúng tuyến”, ông Nguyễn Đặng Khiêm nói.

Đối với mô hình bác sĩ gia đình hay quản lý sức khỏe cộng đồng, ông Khiêm cho rằng, trong bối cảnh hiện tại, mô hình này chưa chắc giảm tải được tuyến trên do người dân vẫn chưa quan tâm đúng mức đến chăm sóc sức khỏe ban đầu. Tâm lý “càng lên tuyến cao càng tốt” vẫn phổ biến, trong khi thực tế nhiều bệnh đơn giản nếu điều trị tại tuyến dưới sẽ được chăm sóc chu đáo hơn. Vì vậy, cần đẩy mạnh truyền thông, củng cố chuyên môn tuyến cơ sở và hình thành thói quen để người dân khám bệnh ban đầu tại tuyến dưới. Khi tuyến dưới đánh giá bệnh phức tạp và giới thiệu lên tuyến trên, người bệnh vẫn có thể được tiếp nhận mà không gặp vướng mắc về thủ tục, đồng thời giảm áp lực cho các bệnh viện tuyến trên.

Cần nâng chất tuyến cơ sở để giảm vượt tuyến

PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam (Bộ Y tế) cho hay, việc thông tuyến bảo hiểm y tế mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh. Khi được thông tuyến, bệnh nhân có thể chủ động lựa chọn nơi điều trị phù hợp hơn trong trường hợp bệnh diễn biến phức tạp. Tuy vậy, chính sách này cũng tạo ra những bất cập khi nhiều trường hợp bệnh nhẹ không điều trị tại tuyến dưới mà dồn lên tuyến trên, gây áp lực quá tải, trong khi cơ sở y tế tuyến dưới lại thiếu bệnh nhân.

PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam (Bộ Y tế)

Theo ông Phu, thông tuyến vẫn nên duy trì bởi đây là xu hướng tất yếu. Vấn đề đặt ra là cần rút kinh nghiệm từ những hạn chế để điều chỉnh chính sách phù hợp hơn. Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh yêu cầu tăng cường khám chữa bệnh từ xa, phát hiện sớm tại tuyến cơ sở, nâng cao năng lực y tế ban đầu. Khi tuyến dưới đủ mạnh, người dân sẽ được tư vấn, chẩn đoán và điều trị sớm mà không phải đổ dồn lên tuyến trên, kể cả đối với bảo hiểm y tế tại tuyến xã.

“Chính sách cần đảm bảo sự thuận tiện cho người bệnh nặng khi cần được chuyển thẳng lên tuyến trên, tránh tình trạng phải trải qua các thủ tục hành chính không cần thiết. Một số bệnh như ung thư, nếu đã có chẩn đoán xác định, nên cho phép người bệnh lên thẳng cơ sở chuyên khoa thay vì quay lại tuyến dưới chỉ để hoàn thiện thủ tục. Điều này vừa giảm phiền hà vừa phù hợp với nhu cầu điều trị thực tế của người bệnh”, ông Trần Đắc Phu cho hay.

Lý giải nguyên nhân khiến người dân chưa tin tưởng tuyến dưới, ông cho rằng, tâm lý vẫn là vấn đề lớn. Ở một số địa phương, năng lực chẩn đoán và điều trị của tuyến cơ sở còn hạn chế. Trong khi đó, giao thông thuận tiện khiến người dân dễ dàng đi thẳng lên tuyến trên để khám, xác định bệnh rồi mới quay về tuyến dưới điều trị nếu bệnh nhẹ. Việc chẩn đoán ban đầu vì thế rất quan trọng và đây chính là lý do người bệnh thường vượt tuyến.

Để khắc phục, theo ông Phu, cần nâng cao năng lực của y tế tuyến dưới, đặc biệt là khả năng chẩn đoán và tư vấn. Khi tuyến cơ sở chủ động tiếp cận người dân, phát hiện sớm, tư vấn kịp thời và đưa ra quyết định khi nào cần chuyển tuyến, người dân sẽ tin tưởng hơn. Ông dẫn chứng, nếu tuyến dưới sàng lọc tốt các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, nhiều trường hợp có thể điều trị ngay tại cơ sở mà không cần lên tuyến trên. Hiện nay, hoạt động khám chữa bệnh ban đầu và chăm sóc sức khỏe ban đầu vẫn còn bị buông lỏng, khiến người dân phải tự tìm đến tuyến trên.

Về giải pháp, vị chuyên gia này cho hay, bên cạnh đầu tư trang thiết bị và nhân lực, điều quan trọng hơn là thay đổi nhận thức. Tuyến cơ sở không chỉ làm nhiệm vụ điều trị mà còn phải quản lý sức khỏe người dân. Khi bác sĩ tuyến dưới theo dõi, tư vấn thường xuyên và tiếp cận bệnh nhân từ sớm, người dân sẽ gắn bó và tin tưởng. Ngoài ra, việc ứng dụng kỹ thuật số trong quản lý sức khỏe và tư vấn từ xa sẽ giúp tuyến dưới chủ động hơn. Mô hình bác sĩ gia đình cũng là hướng đi cần thiết, giúp người dân có nơi hỏi - tư vấn ngay khi phát sinh triệu chứng.

“Tình trạng quá tải bệnh viện tuyến trên hiện nay đã gây mất cân đối hệ thống y tế. Quá tải khiến chất lượng chăm sóc giảm, bệnh nhân phải nằm ghép, nằm hành lang; bác sĩ phải khám và điều trị cho số lượng bệnh nhân vượt quá khả năng; dịch vụ chăm sóc và tư vấn vì thế cũng khó đáp ứng. Tuyến trên vốn dành cho điều trị ca bệnh nặng nhưng thực tế vẫn phải tiếp nhận cả các trường hợp nhẹ, gây lãng phí nguồn lực và làm trầm trọng thêm áp lực quá tải”, PGS. Trần Đắc Phu nhấn mạnh.

Chung Thủy/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/thong-tuyen-bhyt-toan-quoc-giam-tai-tuyen-duoi-ap-luc-tuyen-tren-post1251306.vov