Thủ công mỹ nghệ góp phần phát triển công nghiệp văn hóa

4 giờ trướcBài gốc

Để làm nên một sản phẩm phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ. Ảnh: Hoàng Hiệp

Mỗi sản phẩm là một câu chuyện văn hóa

Theo sử sách ghi lại, làng gốm Bồ Bát nổi danh từ cách đây hàng nghìn năm, với những sản phẩm gốm sắc trắng độc đáo. Thế kỷ thứ IX, thứ X, những sản phẩm của làng gốm Bồ Bát rất thịnh hành. Những người thợ tài hoa, khéo léo ở Bồ Bát đã sáng tạo ra sản phẩm cao cấp gạch đất nung “Đại Việt quốc quân thành chuyên”, chuyên dùng để xây thành; những sản phẩm tinh xảo, linh vật rồng, phượng, bát đĩa, đồ gia dụng dùng để cung tiến vua chúa, quan lại đương thời.

Khi triều đình nhà Lý dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long, những nghệ nhân giỏi của làng Bồ Bát đã theo đó về định cư ở vùng ven sông Hồng, lập nên làng gốm sứ Bát Tràng nổi tiếng ngày nay. Còn làng gốm Bồ Bát suy dần đi, rồi rơi vào thất truyền. Sau hơn 1.000 năm tưởng chừng quên lãng, gốm Bồ Bát đã hồi sinh.

Người có công đưa gốm Bồ Bát trở lại và phát triển như hiện nay là anh Phạm Văn Vang, người con của dòng họ Phạm (dòng họ tương truyền đã di cư tới làng Bát Tràng lập nghiệp). Sau nhiều năm miệt mài tìm tòi, học lại nghề cũ của ông cha ở Bát Tràng, anh Vang là người đầu tiên mở xưởng gốm mang thương hiệu Bồ Bát tại quê hương, với mong muốn cháy bỏng khôi phục nghề gốm đã mai một trên chính “cái nôi” đã sinh ra nó.

Trân trọng những giá trị lịch sử, mong muốn làng gốm cổ xưa không chỉ tồn tại trong ký ức, mà hiện hữu trong đời sống hôm nay, tỉnh Ninh Bình, huyện Yên Mô đã quyết định công nhận làng Bạch Liên, xã Yên Thành là làng có nghề gốm cổ Bồ Bát. Tỉnh cũng hỗ trợ anh Phạm Văn Vang thành lập Công ty TNHH Bảo tồn và Phát triển Gốm Bồ Bát, tạo quỹ đất, hỗ trợ đầu tư xây dựng nhà xưởng từ nguồn khuyến công. Anh Phạm Văn Vang cũng vinh dự được công nhận là Nghệ nhân Ưu tú lĩnh vực thủ công mỹ nghệ.

Nghệ nhân Phạm Văn Vang chia sẻ: Sản phẩm gốm Bồ Bát sở hữu những đặc trưng không nơi nào có được bởi màu men trắng độc đáo, độ mịn cho đến các họa tiết được tạo riêng biệt. Đặc biệt, gốm Bồ Bát sử dụng duy nhất loại đất sét trắng quý hiếm được gọi là đất sét Bồ Di, chỉ riêng vùng này mới có; sản phẩm gốm được tạo ra không có độ chì, bảo đảm an toàn sức khỏe cho người dùng.

Qua bàn tay của những nghệ nhân, các sản phẩm được tạo hình đẹp, với những danh thắng nổi tiếng của quê hương như: Cố đô Hoa Lư, bến thuyền Tràng An, chùa Bái Đính, Tam Cốc-Bích Động... được vẽ trang trí trên sản phẩm, tạo nên nét độc đáo riêng có. Vì vậy, gốm Bồ Bát không chỉ nổi danh trong nước, mà còn vươn ra những thị trường nổi tiếng “khó tính” như Mỹ, Nhật Bản. Hiện nay, mỗi năm Công ty TNHH Bảo tồn và Phát triển Gốm Bồ Bát sản xuất được hơn 26 nghìn sản phẩm gồm bát, đĩa, chuyên, chén, lọ hoa, bình phong thủy, tranh gốm sứ... mang phong cách gốm cổ; tạo việc làm cho 20 lao động thường xuyên, thu nhập bình quân từ 5-7 triệu đồng/người/tháng.

Nhiều chuyên gia nhận định, những nỗ lực của tỉnh Ninh Bình và người dân nhằm phục hồi nghề gốm Bồ Bát là rất đáng ghi nhận. Gốm Bồ Bát đã từng hưng thịnh, thất truyền, rồi tái phát triển, định vị trên thị trường gốm sứ có ý nghĩa rất lớn trong việc hồi sinh những giá trị văn hóa, lịch sử của vùng đất Cố đô cổ kính, góp phần bảo tồn, lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời của cha ông, trong đó có các giá trị văn hóa làng xã.

Thêm nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa

Hiện toàn tỉnh có hơn 70 nghề thủ công truyền thống. Nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ đạt đến trình độ kỹ thuật và mỹ thuật cao không chỉ nổi danh khắp cả nước mà còn vươn ra các thị trường nước ngoài như: Thêu Văn Lâm, cói Kim Sơn, đá mỹ nghệ Ninh Vân... Mỗi sản phẩm được các nghệ nhân ẩn chứa những câu chuyện về văn hóa, lịch sử hấp dẫn, là mảnh ghép hoàn hảo tái hiện toàn bộ về hình ảnh non nước, con người, văn hóa Ninh Bình, trở thành món quà lưu niệm ấn tượng cho khách du lịch khi về với vùng đất Cố đô.

PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam chia sẻ: Với thế mạnh, tiềm năng các nghề thủ công mỹ nghệ của Ninh Bình sẽ tạo cảm hứng, động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa khác phát triển. Tuy nhiên, trên thực tế, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của tỉnh hiện nay có thể kết nối giữa truyền thống với nhu cầu đa dạng của thị trường tương đối ít.

Để nâng cao chất lượng sản phẩm, ngoài đầu tư công nghệ, kỹ thuật thì cần đầu tư cho thiết kế đúng mức và đúng cách. Biện pháp tạo ra sự thay đổi là cần nâng cao vai trò của thiết kế sáng tạo, trình độ thẩm mỹ của nghệ nhân để biến các sản phẩm mỹ nghệ thông thường tạo được dấu ấn riêng trong bao bì, thương hiệu, câu chuyện văn hóa được gửi gắm trong mỗi sản phẩm được bán ra. Bởi vì nếu chỉ có những sản phẩm truyền thống thôi thì sẽ không tạo ra sự phát triển của công nghiệp văn hóa mà phải có những sản phẩm đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng, hưởng thụ văn hóa ngày càng mạnh mẽ và đa dạng của người dân.

“Để thực sự chuyển hóa được nguồn lực văn hóa thành giá trị kinh tế, đưa thủ công mỹ nghệ Ninh Bình vững chân trên con đường phát triển công nghiệp văn hóa cần có sự chung tay của Nhà nước, nhà đầu tư, doanh nghiệp, nghệ nhân và đặc biệt là sự vào cuộc của ngành Du lịch nhằm đưa các làng nghề vào xây dựng tour, tuyến, tạo nên những sản phẩm mới cho các hoạt động du lịch trải nghiệm, du lịch văn hóa”-bà Dương Thị Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh nêu ý kiến

Lan Anh-Hoàng Hiệp

Nguồn Ninh Bình : https://baoninhbinh.org.vn/thu-cong-my-nghe-gop-phan-phat-trien-cong-nghiep-van-hoa-798615.htm