Thu thập dữ liệu trong báo chí hiện đại: Cần chiến lược, trách nhiệm và đạo đức

6 giờ trướcBài gốc

Thu thập dữ liệu người dùng là biện pháp để có thể cá nhân hóa nội dung, phục vụ độc giả tốt hơn. (Ảnh minh họa: PV/Vietnam+)

Trong “vũ trụ” truyền thông số hiện nay, dữ liệu được xem là mỏ vàng, nếu khai thác đúng cách thì sẽ mang lại lợi nhuận bền vững cho các cơ quan báo chí.

Đó là quan điểm chung của các chuyên gia tại phiên thảo luận chuyên đề "Dữ liệu là gốc của tòa soạn hiện đại" diễn ra chiều 20/6 trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí Toàn quốc.

Phiên thảo luận này quy tụ nhiều chuyên gia công nghệ, lãnh đạo các tòa soạn lớn và những nhà quản lý nội dung hàng đầu, dưới sự điều phối của ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân.

Dữ liệu là rác hay vàng?

Mở đầu phiên thảo luận, ông Nguyễn Hoàng Nhật khẳng định dữ liệu đang là hạt nhân quan trọng trong chiến lược vận hành của mọi tòa soạn hiện đại.

“Mỗi cú nhấp chuột, thời gian dừng lại ở một bài viết hay chủ đề được tìm kiếm nhiều nhất đều phản ánh nhu cầu và thói quen tiêu thụ thông tin của độc giả. Nhờ đó, tòa soạn có thể thiết kế nội dung ‘may đo’ cho từng nhóm độc giả thay vì sản xuất hàng loạt như trước kia,” ông Nhật nói.

Bà Nguyễn Thu Hương, Phó tổng Biên tập báo VnExpress trao đổi tại phiên thảo luận. (Ảnh: Thành Phương/TTXVN)

Chia sẻ kinh nghiệm từ một trong những tòa soạn đi đầu về chuyển đổi số, bà Nguyễn Thu Hương, Phó Tổng Biên tập Báo VnExpress khẳng định dữ liệu là nền tảng điều phối sản xuất, phát triển độc giả trung thành và tăng trưởng doanh thu.

Tại VnExpress, dữ liệu được phân loại theo 5 nhóm: Độc giả, hành vi, bài viết, quảng cáo và phản hồi. 3 hệ thống lõi gồm: Hệ quản trị dữ liệu bài viết (VA), độc giả (ADP) và quảng cáo (SIS), cho phép tòa soạn vận hành gần như toàn bộ quy trình biên tập…, từ lựa chọn đề tài đến cá nhân hóa giao diện hiển thị, nội dung, và quảng cáo theo từng người đọc.

Tuy nhiên, theo bà Hương, dữ liệu chỉ thực sự có giá trị khi gắn với mục tiêu rõ ràng. Nếu không, dữ liệu có thể trở thành rác chứ không phải vàng.

Ngoài việc sử dụng AI để thu thập dữ liệu, cơ quan báo chí cần có đạo đức, trách nhiệm và chiến lược để sử dụng tốt dữ liệu đó.

Ở góc độ quản trị tòa soạn, nhà báo Lê Xuân Trung, Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ cho rằng muốn giữ độc giả trung thành, trước hết phải hiểu họ là ai.

Ông Trung đề xuất quy trình 3 bước, đó là khảo sát độc giả qua bảng hỏi xã hội học, phân loại theo đặc điểm và hành vi, sau đó thiết kế các chương trình "chăm sóc nội dung" như gợi ý bài theo sở thích, bản tin định kỳ, mời tham gia cộng đồng thành viên.

“Đưa bạn đọc vô danh thành bạn đọc có danh, từ đó gắn bó với sản phẩm báo chí, đó là chiến lược lâu dài chứ không đơn thuần là thao tác kỹ thuật,” ông Trung nhấn mạnh.

Khi hành vi người đọc thay đổi nhanh chóng, mô hình kinh doanh báo chí biến động liên tục, dữ liệu chính là "nguyên liệu thô" quý giá để ra quyết định đúng. Nhưng để biến dữ liệu thành lợi thế cạnh tranh, các tòa soạn cần nhiều hơn một hệ thống máy tính đó là tầm nhìn, là chiến lược, là đạo đức và là con người.

Ranh giới của đạo đức báo chí

Khai thác dữ liệu độc giả là việc làm “chênh vênh” ở ranh giới giữa cá nhân hóa nội dung để phục vụ tốt hơn và xâm phạm quyền riêng tư cá nhân.

Phát biểu tại phiên thảo luận, bà Nguyễn Thu Hương cho rằng cá nhân hóa nội dung là mục tiêu, nhưng không thể đánh đổi bằng việc xâm phạm dữ liệu cá nhân. Đó là ranh giới đạo đức nghề báo cần được đặt lên hàng đầu.

Ở góc độ doanh nghiệp công nghệ, chuyên gia công nghệ Ngô Mạnh Hà cảnh báo các tòa soạn hiện vẫn thiếu quy tắc ứng xử dữ liệu nội bộ, đặc biệt là dữ liệu cá nhân của độc giả. Ông Hà đề xuất các cơ quan báo chí nên ban hành chính sách riêng về bảo vệ dữ liệu, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO/IEC 27701, GDPR hoặc Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân Việt Nam.

Bắt nhịp xu hướng phát triển của báo chí truyền thông số, TTXVN giới thiệu ứng dụng công nghệ "check in 360 Photo Booth" độc đáo. (Ảnh: TTXVN)

Một số biện pháp kỹ thuật được khuyến nghị gồm: Mã hóa, phân quyền truy cập, tách biệt dữ liệu định danh và phân tích, ẩn danh hóa trước khi chia sẻ. Đồng thời, cần đào tạo đội ngũ phóng viên, kỹ thuật viên hiểu đúng về quyền riêng tư và đạo đức số.

Kết thúc phiên thảo luận, ông Nguyễn Hoàng Nhật nhấn mạnh, chuyển đổi số trong báo chí không đơn thuần là “chuyển lên online.” Đó là một hành trình thay đổi tư duy, lấy dữ liệu làm gốc, lấy độc giả làm trung tâm và lấy sự minh bạch làm nguyên tắc.

“Tòa soạn hiện đại là nơi dữ liệu không chỉ giúp đo lường hiệu quả, mà còn thúc đẩy sáng tạo và gắn kết cộng đồng. Cốt lõi của chuyển đổi số không phải là máy móc, mà là con người biết cách sử dụng công nghệ để phục vụ sự thật và công chúng,” ông Nhật nêu quan điểm./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/thu-thap-du-lieu-trong-bao-chi-hien-dai-can-chien-luoc-trach-nhiem-va-dao-duc-post1045424.vnp