Anh Trần Ngọc Huân, thôn Cốc Phường, xã Yên Thuận (Hàm Yên) giới thiệu chanh trái vụ.
Làm nông nghiệp thông minh
Biến trái vụ thành chính vụ là bí quyết thành công của người dân trồng chanh tứ quý trong tỉnh, mà đi đầu là xã viên Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc ở phường Đội Cấn (TP Tuyên Quang).
Anh Khổng Văn Nam, Giám đốc HTX vừa dẫn chúng tôi tham quan “vựa” chanh của HTX vừa chia sẻ: “Chỉ cần nhìn cũng thấy được sự khác biệt giữa chanh ở đây và các nơi khác, quả chanh ở đây dù loại 1 hay loại 3 thì quả cũng chỉ phân biệt loại nhỏ hay to thôi. Còn quả nào cũng căng mọng như nhau. Đó chính là sự khác biệt lớn nhất làm quả chanh ở đây luôn có giá cao hơn thị trường từ 3 - 5 nghìn/kg”. Anh Nam khẳng định “Có sự khác biệt này là do cách lai tạo giống”.
Câu chuyện lai ghép giống anh Nam kể lại: Từ năm 2013 khi bắt đầu trồng anh đã đi khắp nơi mua giống và trồng thử 20 loại giống chanh tứ quý (hay còn gọi là chanh tứ mùa) để trồng thử. Sau 2 năm, cây chanh bắt đầu cho thu hoạch, loại thì lá vàng, quả nhỏ; loại quả to vỏ lại dày, không căng mọng; loại quả mọng thì lại nhỏ… Tuy nhiên, anh vui vì cây chanh phù hợp với đất soi bãi ven sông này. Theo anh, cây chanh hợp đất chính là thành công một nửa. Niềm tin thành công đã thôi thúc anh mày mò, nghiên cứu lai tạo để có giống chanh đáp ứng được tiêu chí quả đẹp, to, mọng. Anh Nam bảo: “Năm 2015, bắt đầu trồng đại trà 2 ha giống chanh tứ quý tự lai tạo, sau 2 năm cây cho quả. Niềm vui đã vỡ òa khi quả chanh đúng như kỳ vọng. Vậy là giống chanh này đã nhân rộng trên 5 ha của gia đình. Bắt đầu từ đây, tôi đã vận động 8 thành viên trong HTX mở rộng diện tích”. Cứ thế cây chanh đã phát triển mạnh trên diện tích đất soi bãi tổ 2, phường Đội Cấn rồi lan ra tổ 1 và giờ đã thành “vựa” chanh trên 100 ha của TP Tuyên Quang.
Anh Khổng Văn Nam, Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc chia sẻ chất lượng chanh trái vụ.
Điều đặc biệt thứ 2 khiến quả chanh của HTX nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc được giá và người trồng chanh thu được tiền tỷ/ha chính là người trồng chanh đã bắt cây chanh “nhả trái” trái vụ. Vạch một cây chanh sai trĩu quả, anh Nam giới thiệu: “Để có những quả chanh thu hoạch rộ vào thời điểm này thì người trồng chanh ở đây đã can thiệp bằng cách cắt nước, khoanh cành để kiềm chế cây ra hoa dịp tháng 8 - 2024. Khoảng 2 tháng khi vết khoanh liền lại cây sẽ cho hoa. Lứa hoa sẽ cho quả đúng dịp phục vụ Tết Nguyên đán. Giá bán thời điểm này sẽ cao hơn từ 3 đến 4 lần so với dịp chính vụ tháng 6 - 7 hằng năm. Vụ Tết Giáp Thìn 2024, giá chanh bán tại vườn đạt trung bình 30 nghìn đồng/kg và hiện nay chanh đã đạt 27.000 đồng/kg”.
Giá chanh ổn định 2 năm qua, cộng với kỹ thật canh tác tốt, người trồng chanh liên kết với HTX đã có thu nhập tiền tỷ. Ông Hoàng Văn Thưởng, một trong những hộ trồng chanh hiệu quả nhất ở tổ 1, phường Đội Cấn (TP Tuyên Quang) cho hay: 1 ha chanh ông thu được khoảng 1 tỷ đồng/năm. Thu nhập mà ông chưa bao giờ dám nghĩ tới. Một năm thu từ tiền chanh của gia đình khoảng gần 2 tỷ đồng.
Hướng đến xuất khẩu
Vườn chanh cho quả trái vụ trên 3.000 gốc của gia đình anh Trần Ngọc Huân, thôn Cốc Phường, xã Yên Thuận (Hàm Yên) đang độ thu hoạch rộ để phục vụ dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ. Anh Huân cho biết, từ đầu năm 2024 đến giờ, gia đình đã thu khoảng 2 tỷ đồng, trừ chi phí khoảng 50% còn lại là lợi nhuận. Hiện chanh được tiêu thụ rất tốt ở chợ đầu mối Hà Nội. Giới thiệu những gốc chanh từ 5 - 6 năm tuổi, anh Huân bảo: “Những gốc chanh này thì thu từ 1 - 1,3 triệu đồng/gốc. Cái hay là cây chanh hợp với khí hậu vùng này nên quả to, nây, chỉ khoảng 17 - 20 quả đã đạt 1 kg. Toàn bộ vườn chanh áp dụng chăm bón theo hướng hữu cơ. Thức ăn cho cây chủ yếu phân chuồng hoai mục, đậu tương và cá ngâm nên quả bóng, đẹp. Chính vì các yếu tố trên năm 2024, quả chanh của gia đình đã vào được một số nhà hàng có tên tuổi tại các thành phố lớn”.
Anh Trần Ngọc Huân, thôn Cốc Phường, xã Yên Thuận (Hàm Yên) giới thiệu chanh trái vụ đang độ thu hoạch rộ để phục vụ dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ
Quả chanh Tuyên Quang không chỉ được tiêu thụ trong nước mà năm 2023 lần đầu tiên có mặt tại trời Âu qua một đơn vị xuất khẩu. Anh Khổng Văn Nam, Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc cho biết: “Tôi hy vọng thời gian tới sẽ mở rộng thêm nhiều xã viên và nâng diện tích trồng chanh tứ mùa lên 200 ha để đảm bảo nguồn cung hướng tới thị trường xuất khẩu. Có như thế mới giải quyết nhu cầu việc làm và tăng thu nhập cho nhiều xã viên, từ đó sẽ giúp xã viên làm giàu trên chính mảnh đất của mình và tạo động lực, cổ vũ cho nhiều hộ dân làm theo”.
Tiếng lành đồn xa, hiện tại sản phẩm chanh của HTX Việt Bắc đã xuất khẩu sang các nước châu Âu và có mặt ở hầu hết các siêu thị ở miền Bắc như: Winmart, Coop Mart và chợ truyền thống.
Cây chanh, quả chanh trái vụ đang đem lại nguồn thu nhập cho nhiều hộ gia đình. Toàn tỉnh có khoảng 1.000 ha cây chanh, tập trung nhiều nhất tại huyện Hàm Yên với trên 900 ha, sản lượng chanh ước đạt khoảng 11.600 tấn/năm. Về hiệu quả và khả năng phát triển cây chanh tứ mùa so với các loại cây có múi khác, bà Nguyễn Thị Kim, Phó Giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh, cho rằng, cây chanh mỗi năm cho thu hoạch 4 - 5 lần. Cây chanh trội hơn các cây có múi khác là có thể chế biến sâu thuận hơn. Sản phẩm chanh ngoài ăn tươi còn có tinh dầu chanh, cốt chanh mang tính hữu cơ…
Để nâng cao giá trị kinh tế trên một diện tích đất nông nghiệp, hiện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tổ chức rà soát, đánh giá những diện tích đất đai thích hợp phát triển các cây trồng chủ lực, đặc sản của địa phương, trong đó có cây chanh tứ mùa, hướng dẫn người dân lựa chọn cây trồng phù hợp từng chất đất, tập quán sản xuất cũng như nhu cầu của thị trường, dần dần hướng tới xây dựng vùng chanh chất lượng cao hướng tới xuất khẩu.
Trang Tâm