Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn.
Chiều 10/3, tiếp tục phiên họp thứ 43, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến việc tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Đây là dự thảo đã được Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ tám (cuối năm 2024). Sau đó, nhiều nội dung liên quan đến quy định về đối tượng không chịu thuế, về thuế suất, về hiệu lực thi hành,... đã được Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính và Cơ quan soạn thảo (Bộ Tài chính) thống nhất giải trình, tiếp thu.
Tuy nhiên, vẫn còn một số nội dung còn ý kiến khác nhau, trong đó có thuế suất và mức thuế đối với nước giải khát có đường. Quá trình thảo luận tại Quốc hội, một số ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc mức thuế cao hơn 10% như đề xuất ban đầu của Chính phủ. Một số ý kiến đề nghị cần có lộ trình để doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh.
Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc phương án lùi thời điểm áp thuế đối với sản phẩm này khoảng 1-2 năm so với thời hạn dự kiến trong dự thảo Luật hoặc áp dụng theo lộ trình.
Báo cáo giải trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nêu, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề xuất năm 2025 áp thuế suất 5% và đến năm 2028 là 10% với nước giải khát có đường.
Thứ trưởng Cao Anh Tuấn Tuấn cho biết, với nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml, Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Bộ Y tế kiến nghị cần áp dụng thuế suất 30 - 40% ngay khi luật có hiệu lực để góp phần nâng cao hiệu quả điều tiết tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Đây là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào đối tượng chịu thuế. Khi bổ sung, Chính phủ đã cân đối các luồng ý kiến và quy định thuế suất 10%, ở mức thấp so với kiến nghị để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất nước giải khát có hàm lượng đường thấp, cũng như nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và điều chỉnh hành vi tiêu dùng sang sản phẩm có lợi hơn cho sức khỏe.
Bên cạnh nội dung trên, tại phiên thảo luận, một số ý kiến đề nghị không áp thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu và điều hòa nhiệt độ.
Phó chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện - Giám sát Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng, bản chất của loại thuế tiêu thụ đặc biệt là đánh vào các mặt hàng xa xỉ, không khuyến khích tiêu thụ. Trong khi đó, xăng lại là mặt hàng thiết yếu, không thể không có trong hoạt động sản xuất và sinh hoạt thường ngày của người dân.
Tương tự, với mặt hàng điều hòa, theo bà Nga, cách đây 10 năm, điều hòa có thể được coi là thiết bị xa xỉ, nhưng hiện nay đã trở thành vật dụng phổ biến trong nhiều gia đình. Do đó, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa công suất bình thường là không phù hợp.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng tán thành quan điểm của Phó chủ nhiệm Lê Thị Nga.
Giải trình sau đó, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nói, trong những năm qua, máy điều hòa không khí đã có nhiều cải tiến công nghệ, song vẫn sử dụng chất làm lạnh gây tác động đến môi trường. Đồng thời, lượng điện tiêu thụ ở các máy điều hòa công nghệ mới cũng chỉ giảm được 20 - 30% so với các loại điều hòa khác.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, tham khảo kinh nghiệm một số nước thì đều đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa. "Ở nhiều nước như Thụy Sĩ, ngay cả xin giấy phép để lắp một cái điều hòa cũng rất khó khăn", ông Tuấn thông tin.
Vì thế, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho rằng, cần tiếp tục đánh thuế tiêu thụ với điều hòa nhiệt độ (công suất từ 90.000 BTU trở xuống) để nâng cao nhận thức về tiết kiệm điện năng và bảo vệ môi trường.
Với mặt hàng xăng, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết, xăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch nên hầu hết các nước đều đánh thuế tiêu thụ đặc biệt. Tại Việt Nam, thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này được áp từ năm 1995, tới nay đã 30 năm và vẫn đang ổn định.
Để khuyến khích doanh nghiệp sử dụng xăng sinh học thân thiện môi trường, đề nghị không nên đưa ra khỏi danh sách mặt hàng đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nêu quan điểm.
Từ góc độ cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, nếu tiếp cận góc độ là đầu vào nền sản xuất, mặt hàng thiết yếu không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt mà đánh thuế môi trường và có thể đánh cao để đạt mục tiêu nâng cao nhận thức, giảm thiểu tác động môi trường.
Ông Mãi cho biết, hai cơ quan sẽ ngồi lại với nhau để thống nhất phương án báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và có thể dự thảo luật sẽ có 2 phương án để trình Quốc hội.
Theo nghị trình, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) sẽ được Quốc hội bấm nút tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).
Nguyễn Lê