Hội nghị toàn quốc Tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững (GNBV) và Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM”, Phong trào thi đua “Vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021-2025 vừa diễn ra chiều nay.
Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia, Chủ tịch Hội đồng Thi đua khen thưởng Trung ương chủ trì hội nghị.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị. Ảnh: Nhật Bắc
Hình mẫu của thế giới về thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ
Phát biểu khai mạc, Thủ tướng nhấn mạnh vai trò của nông nghiệp - nông thôn - nông dân là “bệ đỡ của nền kinh tế”, giúp giữ “thăng bằng”, ổn định kinh tế vĩ mô.
Trong bối cảnh Việt Nam đang tiến hành một cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, từ 63 tỉnh thành rút xuống còn 34 tỉnh thành, từ 10.000 xã giảm còn 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, kết thúc vai trò của cấp huyện, Thủ tướng nhận định: “Tổng kết sớm 2 chương trình mục tiêu và 2 phong trào thi đua trước 6 tháng để kịp triển khai cùng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một quyết định đúng đắn, để chúng ta bước vào một thời kỳ mới, kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của đất nước”.
Nông nghiệp - nông thôn - nông dân là 3 vấn đề lớn của thế giới, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển. 15 năm qua, phát huy sức người, sức của của cả hệ thống chính trị, chúng ta đã huy động gần 10 triệu tỷ đồng đầu tư cho nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Các chương trình mục tiêu quốc gia đã góp phần tạo bức tranh phát triển khá toàn diện của Việt Nam. Ông Nguyễn Xuân Cường, nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Theo Thủ tướng, quá trình triển khai song song 2 chương trình mục tiêu quốc gia và 2 phong trào thi đua đã cho thấy việc xây dựng và tổ chức thực hiện Nghị quyết số 26 về nông nghiệp - nông dân - nông thôn là đúng và trúng, đi vào cuộc sống, mang lại hiệu quả tích cực.
Cụ thể là, góp phần cơ cấu lại kinh tế đất nước phát triển nhanh và bền vững; cơ sở hạ tầng ở nông thôn, đời sống tinh thần và vật chất của người nông dân được nâng lên một cách toàn diện.
Đặc biệt, “Việt Nam đã trở thành hình mẫu của thế giới về thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ như: giảm nghèo, nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn”, Thủ tướng nói.
Thủ tướng yêu cầu hội nghị nghiêm túc đánh giá những kết quả đã đạt được, chia sẻ những cách làm, mô hình hay, điển hình tiên tiến, rút kinh nghiệm, tìm giải pháp tổ chức thực hiện trong bối cảnh yêu cầu mới, để thời gian tới tiếp tục đem lại lợi ích cho người nông dân và cho đất nước.
Các chương trình, phong trào phải mang lại thành quả
Về định hướng triển khai 2 chương trình mục tiêu quốc gia và 2 phong trào thi đua trong thời gian tới, Thủ tướng lưu ý: “Chúng ta kiên trì, kiên định mục tiêu: Xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh như Nghị quyết Đại hội Đảng 13 đề ra”.
Thủ tướng trao Huân chương Lao động hạng Ba cho 31 huyện của 12 tỉnh có thành tích nổi bật trong xây dựng nông thôn mới. Ảnh: Nhật Bắc
Để đạt mục tiêu giảm nghèo toàn diện, bao trùm và bền vững, Thủ tướng yêu cầu tập trung "4 đẩy mạnh".
Một là đẩy mạnh hoàn thiện thể chế để phục vụ cho phát triển, lấy nông dân làm trung tâm, chủ thể, nông nghiệp là động lực, nông thôn là nền tảng cho sự phát triển.
Hai là đẩy mạnh phát triển hạ tầng chiến lược cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn, bao gồm hạ tầng về giao thông, năng lượng, y tế giáo dục, văn hóa, thể thao... Các hạ tầng này phải phát triển xanh và bền vững.
Ba là đẩy mạnh xây dựng yếu tố con người, cụ thể là xây dựng người nông dân phù hợp giai đoạn cách mạng mới, chính quyền địa phương 2 cấp, với các nhiệm vụ trụ cột về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; hội nhập quốc tế; phát triển kinh tế tư nhân...
Bốn là đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm - chuỗi cung ứng và thị trường nông nghiệp.
Riêng với người nông dân, Thủ tướng yêu cầu phải “3 tiên phong”: Tiên phong thoát nghèo, thi đua làm giàu từ bàn tay khối óc, mảnh đất, khung trời, cửa biển của mình; tiên phong xây dựng người nông dân văn minh; tiên phong trong sản xuất xanh, bền vững, chuyển đổi số...
Thủ tướng cũng gợi ý tích hợp 2 chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và GNBV làm 1 chương trình; tiếp tục phát huy tinh thần cả hệ thống chính trị vào cuộc, với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt; đảm bảo 6 rõ trong quá trình triển khai (rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền và rõ kết quả).
Trong tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn, nguồn lực của nhà nước sẽ đóng vai trò dẫn dắt, vốn mồi cho chương trình mục tiêu. Cùng với đó sẽ huy động cả nguồn lực của xã hội, trong đó có nguồn lực của tư nhân, hợp tác công tư... để thực hiện.
“Tinh thần là nói phải đi đôi với làm, đã nói là làm, đã cam kết là phải thực hiện, phải ra sản phẩm đo đếm được, không chạy theo chủ nghĩa thành tích. Phải làm sao để người nông dân cảm nhận thực sự thành quả của Đảng, nhà nước mang lại, chứ không phải là lời nói sáo rỗng, lời hứa suông. Phải có công cụ ngăn chặn tham nhũng, tiêu cực, lãng phí lợi ích nhóm trong quá trình thực hiện. Phong trào phải sống động, phải mang lại lợi ích thực chất, chứ không hô hào chung chung”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Sẽ tích hợp mục tiêu chương trình vào quy hoạch tỉnh
Báo cáo tại hội nghị về kết quả thực hiện 2 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy phấn khởi đề cập những thành quả đáng mừng, trong đó phải kể đến điều kiện sống người dân được cải thiện rõ nét, nhất là các địa bàn khó khăn...
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy báo cáo tại hội nghị. Ảnh: Nhật Bắc
Đến hết tháng 5/2025, tổng nguồn vốn huy động khoảng 3,7 triệu tỷ đồng, chương trình xây dựng NTM hiện đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu được giao đến hết 2025.
Còn với chương trình GNBV, tổng vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 khoảng 44,6 nghìn tỷ đồng; vốn ngân sách địa phương khoảng 2,88 nghìn tỷ đồng; nguồn huy động khác hơn 8,9 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ hộ nghèo cuối năm 2024 là 1,93%, giảm bình quân 1,03%/năm. Tỷ lệ xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng khó khăn là 35,2% (chỉ tiêu 30%)...
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, Bộ trưởng cũng chỉ rõ một số tồn tại. Đáng chú ý, kết quả giảm nghèo, tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM ở một số vùng khó khăn như trung du, miền núi phía Bắc, Tây Nguyên còn hạn chế. Vẫn còn một số huyện nghèo “trắng xã NTM”...
Về định hướng chương trình mục tiêu giai đoạn 2026-2030, Bộ trưởng cho hay: Sẽ tích hợp mục tiêu chương trình vào quy hoạch tỉnh; xác định rõ vai trò nông thôn trong phát triển vùng; khuyến khích phát triển ứng dụng công nghệ số trong lập, công khai, giám sát quy hoạch, từng bước quản lý bằng bản đồ số.
Bên cạnh đó, phát triển đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn hiện đại, kết nối hiệu quả vùng miền, hỗ trợ sinh kế và thích ứng biến đổi khí hậu. Ưu tiên đầu tư giao thông, thủy lợi, điện, y tế, giáo dục, chợ, viễn thông, xử lý môi trường, nhà ở tại vùng khó khăn...
Định hướng xây dựng NTM sẽ được triển khai theo 3 nhóm: xã ven đô; xã đặc biệt khó khăn, miền núi; và xã thuộc các địa bàn còn lại.
“Sẽ có hướng dẫn xây dựng xã NTM nâng cao, hiện đại, kiểu mẫu theo hướng nổi trội, phù hợp điều kiện vùng miền; thực hiện giảm nghèo đa chiều, phát triển sinh kế bền vững, tránh tái nghèo”, Bộ trưởng thông tin thêm.
Một số mục tiêu về xây dựng NTM và GNBV
- Đến năm 2030:
Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 2,5 lần so với 2020; không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025; duy trì giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều bình quân từ 1-1,5%/năm, xã nghèo giảm ít nhất 3%/năm.
Cả nước có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó, ít nhất 35% số xã NTM nâng cao; ít nhất 10% số xã NTM hiện đại; Không còn xã dưới 15 tiêu chí NTM; 6-8 đơn vị cấp tỉnh được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM, trong đó 2-3 đơn vị được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM hiện đại.
- Đến năm 2035:
Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030; Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc giảm còn dưới 1%.
Cả nước ít nhất 90% số xã đạt chuẩn NTM; 50% số xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 25% số xã đạt chuẩn NTM hiện đại. Khoảng 12-14 đơn vị cấp tỉnh được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM, trong đó 6-8 đơn vị được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM hiện đại.
Bình Minh