Ngày 9/3/2025, Friedrich Merz, thủ tướng dự kiến của Đức, đã đưa ra những tuyên bố quan trọng về chính sách quốc phòng của nước này trong một cuộc phỏng vấn với đài phát thanh Deutschlandfunk. Theo ông Merz, Đức không thể và cũng không được phép sở hữu vũ khí hạt nhân, bởi điều này bị cấm bởi luật pháp Đức và các hiệp ước quốc tế mà nước này đã ký kết.
Ông Merz nhấn mạnh: "Tài liệu gần đây nhất, Hiệp ước 2+4, quy định rõ ràng rằng Đức từ bỏ việc sở hữu vũ khí hạt nhân và cam kết tuân thủ điều này. Chúng tôi sẽ không thay đổi chính sách này." Hiệp ước 2+4, ký kết vào cuối thế kỷ trước, chính thức đánh dấu sự thống nhất của hai miền Đức và quy định việc không triển khai lực lượng vũ trang hay vũ khí hạt nhân tại thủ đô Berlin hoặc các khu vực Đông Đức trước đây.
Với cam kết rõ ràng này, ông Merz đã loại trừ khả năng Đức sẽ phát triển vũ khí hạt nhân của riêng mình. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Đức cũng không từ chối hoàn toàn việc tham gia vào các chiến lược hạt nhân của NATO.
Thủ tướng đắc cử Đức Friedrich Merz. (Ảnh: DW)
Trong khi khẳng định sự tuân thủ các cam kết quốc tế, Thủ tướng Merz đã bày tỏ sự sẵn sàng tăng cường hợp tác hạt nhân với các đồng minh trong NATO, đặc biệt là với Anh và Pháp. "Chúng ta cần hợp tác chặt chẽ hơn nữa về răn đe hạt nhân tại châu Âu. Đức phải đàm phán với Anh và Pháp để cùng chia sẻ trách nhiệm này, nhưng không phải để thay thế ô hạt nhân của Mỹ mà để bổ sung cho nó," ông Merz nói.
Được biết, Anh và Pháp là hai quốc gia duy nhất trong NATO tại châu Âu sở hữu vũ khí hạt nhân, và Đức lâu nay vẫn duy trì chính sách không sở hữu vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Đức đã tham gia các thỏa thuận chia sẻ vũ khí hạt nhân trong khuôn khổ NATO, đồng thời cam kết tiếp tục duy trì vai trò quan trọng trong các chiến lược phòng thủ chung của Liên minh.
Tuyên bố của ông Merz được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong NATO, đặc biệt là với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trước đây, ông Trump đã nhiều lần nhấn mạnh rằng các nước thành viên NATO cần tự đảm bảo an ninh của mình thay vì phụ thuộc vào Mỹ. Trong bài phát biểu gần đây, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đã đề xuất việc mở rộng khả năng răn đe hạt nhân của Pháp, bao gồm việc chia sẻ năng lực này với các nước đồng minh khác tại châu Âu.
Từ đó, các quốc gia châu Âu, bao gồm Đức, phải đối mặt với những câu hỏi quan trọng về việc liệu họ có thể tiếp tục dựa vào Mỹ trong chiến lược bảo vệ hạt nhân trong tương lai hay không. Ông Merz khẳng định rằng Đức sẽ tiếp tục duy trì "ô hạt nhân của Mỹ" và không có ý định thay thế vai trò của Washington trong vấn đề này.
Ngay sau Thế chiến II, Đức đã cam kết theo đuổi chính sách phi hạt nhân, đồng thời tham gia vào các thỏa thuận quốc tế liên quan đến kiểm soát vũ khí và phòng thủ tập thể trong khuôn khổ NATO. Chính sách này được củng cố bởi Hiệp ước 2+4, trong đó Đức cam kết không phát triển hoặc sở hữu vũ khí hạt nhân.
Mặc dù vậy, trong những năm qua, Đức đã tham gia vào các thỏa thuận chia sẻ vũ khí hạt nhân của NATO, cho phép nước này tham gia vào các chiến lược răn đe hạt nhân mà không trực tiếp sở hữu vũ khí hạt nhân. Theo ông Merz, việc Đức tham gia vào các thỏa thuận này là rất quan trọng để duy trì sự ổn định và an ninh cho châu Âu.
Chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Trump đã gia tăng áp lực lên các nước thành viên NATO để tăng cường ngân sách quốc phòng và tự bảo vệ mình tốt hơn. Ông Trump từng tuyên bố rằng Mỹ sẽ không bảo vệ các nước thành viên NATO nếu họ không đóng góp đủ vào ngân sách quốc phòng của liên minh. Thực tế này khiến nhiều quốc gia châu Âu, trong đó có Đức, phải suy nghĩ lại về chính sách quốc phòng của mình.
Tuy nhiên, ông Merz không đồng tình với việc Đức sẽ từ bỏ "ô hạt nhân" của Mỹ. Thủ tướng đắc cử của Đức khẳng định rằng ông vẫn muốn duy trì quan hệ hợp tác chặt chẽ với Mỹ trong lĩnh vực an ninh hạt nhân, đồng thời tiếp tục thúc đẩy các thỏa thuận chia sẻ hạt nhân với Anh và Pháp để tăng cường sức mạnh răn đe của NATO tại châu Âu.
Ngọc Bảo (T/h)