Tại Hội nghị "Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025", diễn ra ngày 10/12, hàng loạt vấn đề nóng về khoa học công nghệ, chuyển đổi số, bán hàng online và mở rộng thị trường đã được các đại biểu nêu ra thẳng thắn trước người đứng đầu Chính phủ và lãnh đạo các bộ, ngành.
Giá trị sản xuất nông nghiệp của Việt Nam kém 24 lần so với Hàn Quốc
Mở đầu đối thoại, bà Phạm Thị Lý - nhà khoa học thuộc Liên hiệp HTX và Nông nghiệp hữu cơ - dược liệu Việt Nam, bày tỏ sự đồng tình với chủ đề hội nghị do Thủ tướng trực tiếp lựa chọn và nhấn mạnh vai trò then chốt của khoa học công nghệ trong thực thi Nghị quyết 57. Tuy nhiên, theo bà Lý, thực tế hiện nay vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng. “Có những đề tài nghiên cứu xong nhưng không chuyển giao, hoặc chuyển giao quá muộn tới người nông dân,” bà nói.
Từ đó, bà Lý đề nghị Chính phủ sớm có cơ chế rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng; tăng cường chuyển giao các kết quả nghiên cứu cho Hội Nông dân, Hội Phụ nữ để xây dựng mô hình trình diễn; và ban hành cơ chế phối hợp ba bên giữa nhà khoa học – lực lượng khuyến nông – HTX nhằm đưa công nghệ đến đúng người cần.
Bà Phạm Thị Lý đặt câu hỏi tại diễn đàn
Giải đáp ý kiến, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho rằng đây là “vấn đề nhức nhối” của ngành khoa học công nghệ. Theo ông, khoa học đã đóng góp gần 30% vào tăng trưởng nông nghiệp nhưng Việt Nam vẫn còn một khoảng cách rất lớn so với các quốc gia phát triển.
Ông Duy dẫn chứng: Giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân đầu người của Việt Nam hiện dưới 1.000 USD, trong khi Hàn Quốc đạt 24.000 USD. Khoảng cách này phản ánh đồng thời hạn chế về công nghệ, thương hiệu, năng suất và cả thị trường.
Theo Thứ trưởng Duy, năm nay ngành khoa học công nghệ bước vào giai đoạn điều chỉnh mạnh khi có 10 luật liên quan được sửa đổi; hơn 30 quy định tài chính được điều chỉnh nhằm tháo gỡ điểm nghẽn cho doanh nghiệp và HTX khi đưa công nghệ vào sản xuất.
"Quỹ Đổi mới sáng tạo quốc gia sẽ hỗ trợ lãi suất vay cho các mô hình đổi mới; đồng thời triển khai voucher công nghệ để HTX và nông dân thí điểm sử dụng công nghệ, chuyển đổi số trước khi quyết định đầu tư dài hạn. Đặc biệ, từ năm nay, toàn bộ đề tài khoa học sẽ phải xuất phát từ đặt hàng của doanh nghiệp - HTX - nông dân, đồng thời phải chuyển giao lại cho chính các chủ thể này sau khi nghiệm thu", Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho hay.
Nông nghiệp cần bước vào giai đoạn tự chủ
Tại diễn đàn, chị Vương Thị Thương - Nông dân xuất sắc Việt Nam 2025 từ Lạng Sơn, nêu câu chuyện bán nông sản online, xu thế tất yếu với vùng cao nhưng đang gặp nhiều rào cản. Chị Thương cho biết nông dân miền núi thiếu nhân lực viết nội dung, thiếu người livestream quảng bá sản phẩm; đường truyền internet chập chờn, “nhiều lúc phải leo lên đỉnh núi để hứng sóng”; trong khi khi tham gia HTX hoặc lên các sàn thương mại điện tử (TMĐT), nhiều loại thuế, phí khiến giá nông sản bị đội lên, giảm sức cạnh tranh.
Chị Thương đề nghị các bộ ngành hỗ trợ đào tạo kỹ năng bán hàng online cho nông dân và HTX; đầu tư mạnh cho hạ tầng internet vùng sâu vùng xa; và xây dựng các cổng, sàn bán hàng dành riêng cho nông dân với mức phí thấp.
Trả lời các câu hỏi của đại biểu, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, khoa học công nghệ cần phải đến với thực tiễn “nhanh hơn, mạnh hơn”, gắn chặt với sản xuất và nhu cầu thị trường. Việc nghiên cứu phải dựa trên đặt hàng của nông dân, HTX, doanh nghiệp; và ngược lại, người sản xuất cũng phải đặt hàng ngược trở lại với nhà khoa học thì tri thức mới đi vào được cánh đồng.
Thủ tướng nhắc lại yêu cầu căn bản khi bán hàng online, "nếu mạng mà chập chờn thì nông dân làm sao bán hàng nổi”. Thủ tướng cho biết đã chỉ đạo các tập đoàn viễn thông bảo đảm sóng, điện cho vùng sâu vùng xa; thúc đẩy Chính phủ số, Xã hội số, Công dân số để người dân có khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ số như một kỹ năng thiết yếu. “Ra chợ ai cũng bán được, thì trên mạng cũng phải bán được, nhưng muốn vậy phải có công nghệ số,” Thủ tướng nói.
Thủ tướng cho rằng, khoa học công nghệ cần phải đến với thực tiễn “nhanh hơn, mạnh hơn".
Thủ tướng cho rằng cần xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là then chốt tháo gỡ những nút thắt, điểm nghẽn trong nông nghiệp, nông thôn hiện nay, là động lực đột phá để nâng cao giá trị gia tăng, chất lượng cả sản phẩm nông nghiệp.
Trước các kiến nghị của nông dân, Thủ tướng khẳng định nông nghiệp đang được hưởng rất nhiều chính sách ưu tiên, từ miễn giảm thuế đất, mặt nước tới hỗ trợ tín dụng, tuy nhiên, “không thể ỷ lại mãi”.
Thủ tướng yêu cầu nông dân, HTX phải nâng cao năng lực cạnh tranh, nghiên cứu sản xuất hài hòa với mặt bằng chung. “Các chính sách cứ miễn mãi thì sao được, phải cạnh tranh lành mạnh, phải trưởng thành,” Thủ tướng nhấn mạnh.
Về truy xuất nguồn gốc, Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành quy định cụ thể, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, kiểm soát chặt chẽ truy xuất nguồn gốc trong cả sản xuất và lưu thông. Mọi sản phẩm phải có căn cứ khoa học, nguồn gốc rõ ràng, có cơ quan quản lý nhà nước giám sát.
Đối với chính sách thuế phí, Thủ tướng cho biết Nhà nước đã miễn giảm hầu hết các loại thuế đất, thuế mặt nước, thuế mặt bằng… Giai đoạn tới, ngành nông nghiệp cần bước vào giai đoạn tự chủ và phát triển bền vững, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào hỗ trợ.
Tại diễn đàn, trả lời câu hỏi liên quan đến đảm bảo an toàn thực phẩm trong sản xuất nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết ngành sẽ chuyển đổi mạnh mẽ về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Từ 1/1/2026, Bộ sẽ thí điểm quản lý sầu riêng cả xuất khẩu lẫn tiêu thụ nội địa gắn với vùng trồng, cơ sở đóng gói và truy xuất nguồn gốc bắt buộc để loại bỏ sản phẩm chứa chất cấm. Mục tiêu đến cuối 2026, cơ bản tất cả sản phẩm nông, lâm, thủy sản xuất khẩu hoặc tiêu thụ đều phải gắn truy xuất nguồn gốc.
Dương Hưng