Hành trình lan tỏa tình yêu sách
Đây là phương thức phục vụ bạn đọc được Thư viện tỉnh Quảng Trị triển khai từ tháng 10/2019, ngay sau khi tiếp nhận Dự án “Xe ô tô Thư viện lưu động đa phương tiện - Ánh sáng tri thức” của Vụ Thư viện (nay là Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Theo dự án, Thư viện được trang bị xe chuyên dụng với hơn 4.500 bản sách, thiết bị trình chiếu, máy tính, tài liệu điện tử và sách nói, phục vụ đa dạng nhu cầu đọc.
Từ khi triển khai đến nay, Thư viện luôn chú trọng mở rộng hoạt động phục vụ lưu động, hướng đến các địa bàn miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số nhằm nâng cao khả năng tiếp cận thông tin, tri thức và tạo điều kiện học tập suốt đời cho người dân. Trung bình mỗi năm, Thư viện tổ chức gần 90 chuyến phục vụ lưu động, triển khai tại khoảng 45 điểm thuộc khu vực có đồng bào dân tộc thiểu số Vân Kiều và Pa Cô tại Quảng Trị.
Mỗi năm, Thư viện tỉnh Quảng Trị tổ chức gần 90 chuyến xe lưu động. Nguồn: TVTQT
Bên cạnh các trường học, Thư viện tỉnh Quảng Trị cũng phục vụ các trung tâm học tập cộng đồng, nhà văn hóa thôn bản, vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn tại Hải Lăng, Tà Rụt, Vĩnh Hà… những nơi thiếu vắng hệ thống nhà sách và thư viện/tủ sách cơ sở còn nhiều khó khăn, thiếu thốn…
Theo Phó giám đốc Thư viện tỉnh Quảng Trị Trịnh Thị Thanh Hà, các hoạt động xuyên suốt được Thư viện tỉnh thực hiện như giới thiệu sách, hướng dẫn kỹ năng đọc, chiếu phim tư liệu, trò chơi trí tuệ, kể chuyện theo sách, tặng sách cho điểm trường vùng khó… “Hoạt động thư viện lưu động mong muốn góp phần thu hẹp khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa miền xuôi và miền núi; tăng cường thói quen đọc sách trong cộng đồng; hỗ trợ các nhà trường trong giáo dục kỹ năng, mở rộng vốn hiểu biết cho học sinh vùng khó; xây dựng môi trường học tập suốt đời và thúc đẩy phong trào đọc sách tại cơ sở”.
Thân thiện và gắn bó với lợi ích cộng đồng
Hoạt động của xe thư viện lưu động thực sự là điểm nhấn ấn tượng khi xe xuất hiện tại các thôn, bản, điểm trường. Nhiều học sinh chia sẻ niềm vui, cảm giác thú vị và bất ngờ khi được tiếp cận không gian đọc độc đáo, gọn gàng, ngăn nắp được thiết kế vừa vặn trên một chiếc xe bán tải. Các em đều thích thú với sách và các tiện ích mà xe đưa lại.
Hồ Thị Kiều Vy, dân tộc Vân Kiều, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Đakrông, xã Đakrông, cho biết: “Chúng em rất vui khi được đọc những cuốn sách mà mình yêu thích, được khám phá kho tàng kiến thức rộng lớn và bổ ích. Em mong muốn xe thư viện lưu động thường xuyên đến trường để chúng em có cơ hội học tập, vui chơi và được trải nghiệm nhiều hơn nữa”.
Nhìn các em háo hức khi cánh cửa xe mở ra, chờ đón giờ xe đến đã tạo động lực cho những người làm công tác thư viện, giúp họ có thêm nhiệt huyết để tiếp tục hành trình đưa ánh sáng tri thức đến mọi miền quê, lan tỏa giá trị của sách, truyền cảm hứng về niềm yêu thích sách và khơi dậy tinh thần đọc sách sôi động. Những cuốn sách, tài liệu bảo đảm phù hợp với người đọc ở từng điểm phục vụ, xe lưu động không chỉ đáp ứng tốt nhu cầu về tài liệu của người dân, mà còn tạo dựng môi trường thuận lợi giúp hình thành nhu cầu đọc mới.
Nhiều hoạt động được kết hợp tổ chức cùng Dự án "Xe ôtô thư viện lưu động đa phương tiện - Ánh sáng tri thức”. Nguồn: TVTQT
Bên cạnh việc phục vụ sách báo theo phương thức truyền thống, xe thư viện lưu động cung cấp dịch vụ truy cập internet, chiếu phim tư liệu…; hướng dẫn sử dụng máy tính cơ bản, hướng dẫn sử dụng thư viện, tìm kiếm tài liệu, khai thác thông tin; chia sẻ phương pháp đọc sách hiệu quả… Các đợt phục vụ lưu động cũng luôn gắn với hoạt động tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước thông qua việc phục vụ đọc có định hướng.
Trong năm 2025, các chuyến xe lưu động thuộc Thư viện tỉnh Quảng Trị (cơ sở 2) đã thực hiện 45 chuyến tại các trường học, đơn vị; phục vụ 9.000 lượt người đọc; luân chuyển 27.500 lượt sách, báo; và 850 lượt truy cập máy tính.
Bà Trịnh Thị Thanh Hà cho rằng, xe ô tô thư viện lưu động thực sự là giải pháp tối ưu hiện nay giúp thư viện mở rộng phạm vi hoạt động, tìm kiếm, tiếp cận và khai thác tốt lực lượng bạn đọc tiềm năng, phát huy tối đa giá trị của sách báo trong đời sống xã hội, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu, chỉ tiêu của Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng và Đề án Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong các thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc bộ. Đây cũng là phương thức phổ biến văn hóa đọc phù hợp với xu hướng và yêu cầu mới hiện nay.
Với những hiệu quả thiết thực mà xe thư viện lưu động mang lại thời gian qua, hy vọng mô hình này tiếp tục nhận được sự quan tâm, đầu tư hơn nữa, để phát huy vai trò, góp phần xây dựng văn hóa đọc bền vững trên mảnh đất Quảng Trị anh hùng.
(Vụ Pháp chế - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện)
Hương Sen