Thúc đẩy một cuộc cách mạng trong phát triển năng lượng

6 giờ trướcBài gốc

Việc ứng dụng các giải pháp công nghệ năng lượng mới để đảm bảo an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường. Ảnh tư liệu

Giải bài toán về đảm bảo nhu cầu năng lượng đáp ứng yếu tố xanh

Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao để phục vụ cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. Tại Diễn đàn "Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới" với chủ đề "nền tảng thiết yếu cho tăng trưởng nhanh và phát thải thấp" diễn ra ngày 29/7/2025, TS. Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cảnh báo, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3% tổng GDP hàng năm, theo tính toán của các chuyên gia quốc tế.

Đầu tư công nghệ năng lượng tương lai

Công nghệ năng lượng tương lai cần nghiên cứu ứng dụng hydro xanh, amoniac xanh, hệ thống lưu trữ năng lượng (pin, thủy điện tích năng) và công nghệ thu giữ carbon (CCS). Cùng với đó là ứng dụng năng lượng nguyên tử, phát triển điện hạt nhân. Những ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp tại diễn đàn sẽ mang đến góc nhìn đa chiều, góp phần để các cơ quan hoạch định chính sách như Quốc hội, Chính phủ hoạch định chính sách hiệu quả, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới.

Theo dự báo của Bộ Công thương, nhu cầu điện năng sẽ tăng trưởng khoảng 8 -10%/năm trong những năm tới. Trong khi đó, các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống đang dần cạn kiệt và gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Do đó, việc tìm kiếm và ứng dụng các giải pháp công nghệ năng lượng mới, đặc biệt là năng lượng tái tạo, không chỉ là nhiệm vụ quan trọng, mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Đồng thuận quan điểm nêu trên, TS. Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội năng lượng Việt Nam cũng cho rằng, nhu cầu năng lượng cho sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân ngày càng tăng cao trong bối cảnh Việt Nam tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ là một dấu hiệu tích cực, thể hiện sự năng động trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, Việt Nam cũng phải giải bài toán về đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu rất lớn về năng lượng cũng như đáp ứng yếu tố về xanh, ổn định. Con đường phát triển năng lượng theo phương cách truyền thống, dựa vào nguồn năng lượng hóa thạch đã không còn phù hợp. Chính vì vậy, cần một tư duy mới, cách tiếp cận mới, một cuộc cách mạng thực sự trong lĩnh vực năng lượng theo hướng tăng trưởng xanh, phát thải thấp đạt mục tiêu Chính phủ Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26).

Theo TS. Tạ Đình Thi để giải bài toán năng lượng, hiện thực hóa mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 về định hướng Chiến lược Phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó đã đề ra một trong những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu là “Phát triển hạ tầng năng lượng bền vững, kết nối khu vực; nâng cao nội lực ngành công nghiệp chế tạo, dịch vụ phục vụ ngành năng lượng”. "Nghị quyết này đang được sơ kết đánh giá, trên cơ sở đó xem xét ban hành một nghị quyết mới trong giai đoạn mới hiện nay" - ông Thi thông tin.

Đồng thời, trong thời gian gần đây, Quốc hội đã thông qua các luật như Luật Điện lực (năm 2024), Luật Năng lượng nguyên tử (vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 năm 2025) và Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi năm 2025); Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (năm 2025). Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 937/NQ-UBTVQH15 ngày 13/12/2023 về giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021. Thủ tướng Chính phủ đã thông qua Quy hoạch điện VIII và Bản điều chỉnh sau đó; trong đó đã đặt mục tiêu đầy tham vọng: tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) đạt 28 - 36% vào năm 2030 và 74 - 75% vào năm 2050. Đây là những quyết sách cơ hội cho doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức quan tâm đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng mới.

Cần minh bạch khung chính sách ưu đãi tài chính

TS. Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho biết, hiện nay, Nhà nước đã đề ra nhiều chính sách ưu đãi cho đầu tư phát triển năng lượng mà các tổ chức, doanh nghiệp có thể tận dụng.

Điển hình như, Luật Điện lực 2024 (hiệu lực từ ngày 1/2/2025), Nghị định 58/2025/NĐ-CP (hiệu lực từ ngày 3/3/2025) có quy định, miễn tiền sử dụng khu vực biển/đất 3 năm đầu xây dựng, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Đảm bảo sản lượng điện hợp đồng tối thiểu 70% trong thời gian trả nợ gốc (tối đa 12 năm). Ưu tiên đấu nối lưới cho dự án năng lượng tái tạo có lắp đặt hệ thống lưu trữ điện. Ưu đãi đặc biệt cho dự án sản xuất điện từ 100% hydro xanh hoặc amoniac xanh…

Mặc dù vậy, TS. Nguyễn Anh Tuấn cũng chỉ ra những khó khăn như thiếu hụt nhân lực chuyên môn cao trong lĩnh vực năng lượng tái tạo là một rào cản. Việt Nam cần khoảng 135 tỷ USD để tăng công suất phát điện vào năm 2030. Thị trường trái phiếu xanh chưa thực sự hấp dẫn. Chi phí đầu tư ban đầu cao. Không nhất quán trong chính sách, điều chỉnh giá điện hồi tố gây lo ngại cho nhà đầu tư. Thiếu lộ trình giá rõ ràng.

Về giải pháp, TS. Nguyễn Anh Tuấn đề xuất, cần đa dạng hóa năng lượng mới như điện hạt nhân và hydro xanh/amoniac xanh. Tuy nhiên, để phát triển các nguồn năng lượng mới, năng lượng tái tạo, nhà nước cần ổn định và minh bạch hóa khung chính sách. Xây dựng khung pháp lý ổn định, đặc biệt về cơ chế giá; triển khai đấu giá cạnh tranh minh bạch; hoàn thiện tiêu chuẩn phân loại xanh quốc gia…

Chia sẻ những ý kiến của chuyên gia kinh tế, TS. Tạ Đình Thi nêu quan điểm, nhà nước cần tập trung khai thác có hiệu quả tiềm năng về năng lượng tái tạo trong nước như điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối; thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế thông qua cơ chế ưu đãi, minh bạch, phù hợp với chiến lược phát triển của đất nước trong từng thời kỳ.

Tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho phát triển công nghệ năng lượng

TS. Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, Ủy ban sẽ luôn đồng hành cùng Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương để tháo gỡ rào cản, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho phát triển công nghệ năng lượng.

Theo TS. Tạ Đình Thi, về lưới điện thông minh cần hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số để vận hành hiệu quả khi tích hợp số lượng lớn các nguồn năng lượng tái tạo. Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là cơ sở chính trị quan trọng để thúc đẩy phát triển nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực năng lượng một cách toàn diện, trong các khâu của chuỗi cung ứng, dịch vụ.

Về hoàn thiện thể chế, Nhà nước cần tiếp tục tháo gỡ "điểm nghẽn" trong cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư và tài chính xanh. Ưu tiên phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng, đào tạo nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực năng lượng, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước nhằm nội địa hóa và giảm chi phí sản xuất, tiến tới làm chủ công nghệ và dần hướng tới xuất khẩu công nghệ.

Song Linh

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/thuc-day-mot-cuoc-cach-mang-trong-phat-trien-nang-luong-180838.html