Thực phẩm chức năng bổ não: Công dụng có thật hay hiệu ứng marketing thổi phồng?

một giờ trướcBài gốc

1. Sự bùng nổ của thị trường thực phẩm chức năng bổ não

Nội dung

1. Sự bùng nổ của thị trường thực phẩm chức năng bổ não

2. Tác dụng của các hoạt chất bổ não phổ biến

3. Lỗ hổng quản lý và vấn đề an toàn

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường thực phẩm chức năng cho não bộ (hay còn gọi là nootropics) được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố. Thứ nhất là dân số già hóa và nỗi sợ suy giảm nhận thức. Mọi người tìm kiếm bất kỳ giải pháp nào để ngăn chặn sự lãng quên hoặc các bệnh liên quan đến tuổi tác. Thứ hai là môi trường làm việc và học tập có tính cạnh tranh cao. Sinh viên và các chuyên gia luôn tìm kiếm một lợi thế nhỏ nhất để vượt lên.

Các chiến lược marketing của ngành công nghiệp này thường tập trung vào cảm xúc. Họ sử dụng hình ảnh của các nhà khoa học, doanh nhân thành đạt, hoặc các minh chứng cá nhân đầy cảm hứng để tạo ra ảo tưởng về hiệu quả tức thì. Điều này khiến người tiêu dùng dễ dàng chi tiền cho các sản phẩm đắt đỏ mà không đòi hỏi bằng chứng khoa học nghiêm ngặt. Thị trường này hoạt động mạnh mẽ dựa trên niềm tin và sự hy vọng hơn là dữ liệu lâm sàng rõ ràng.

Nhiều loại thực phẩm chức năng được quảng cáo là bổ não khiến người tiêu dùng lầm tưởng.

2. Tác dụng của các hoạt chất bổ não phổ biến

Một số hoạt chất đã được nghiên cứu và cho thấy tiềm năng nhất định, nhưng hiệu quả thực tế thường khác xa so với lời quảng cáo.

Ginkgo biloba: Chiết xuất từ cây bạch quả là một trong những loại nootropics lâu đời nhất. Các nghiên cứu chủ yếu chứng minh ginkgo cải thiện lưu thông máu lên não, điều này có lợi cho những người lớn tuổi bị suy giảm trí nhớ liên quan đến tuần hoàn. Tuy nhiên, đối với người trẻ tuổi, khỏe mạnh thì bằng chứng ginkgo có thể giúp tăng cường trí nhớ còn hạn chế và không nhất quán trong các đánh giá.

Bacopa monnieri: Thường được quảng cáo là chất tăng cường trí nhớ. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy bacopa có triển vọng trong việc cải thiện tốc độ xử lý thông tin và trí nhớ nhưng hiệu quả này không đến ngay lập tức. Người dùng cần sử dụng bacopa một cách kiên trì và liên tục trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng mới thấy sự thay đổi nhỏ.

- Caffeine và L-theanine: Đây là sự kết hợp phổ biến, thường có trong trà xanh. Caffeine giúp tăng sự tỉnh táo và tập trung, trong khi L-theanine giúp làm dịu và giảm bớt sự bồn chồn do caffeine gây ra. Sự kết hợp này mang lại lợi ích về sự tập trung, nhưng nó hoạt động như một chất kích thích chứ không phải là chất "xây dựng" hoặc sửa chữa tế bào thần kinh theo đúng nghĩa của một nootropic.

Nhìn chung, tác dụng của các hoạt chất này thường chỉ dừng lại ở mức hỗ trợ tinh thần, duy trì sự tập trung hoặc cải thiện nhẹ chức năng nhận thức ở một số nhóm đối tượng cụ thể. Điều này hoàn toàn khác với việc "tăng chỉ số IQ" hay "mở khóa tiềm năng não bộ" như các quảng cáo mô tả.

3. Lỗ hổng quản lý và vấn đề an toàn

Vấn đề lớn nhất của thực phẩm chức năng cho não bộ nằm ở khâu quản lý. Hầu hết các sản phẩm này được phân loại là thực phẩm chức năng chứ không phải thuốc chữa bệnh. Sự khác biệt này là then chốt dẫn đến sự quảng bá quá mức:

- Tiêu chuẩn kiểm duyệt lỏng lẻo: Để một loại thuốc được phê duyệt, nhà sản xuất phải tiến hành các thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt để chứng minh cả tính an toàn và tính hiệu quả của sản phẩm. Ngược lại, thực phẩm chức năng thường chỉ cần chứng minh tính an toàn trước khi đưa ra thị trường. Điều này dẫn đến việc nhiều sản phẩm được bán ra mà không có bằng chứng khoa học vững chắc về khả năng tăng cường trí nhớ như đã tuyên bố.

- Nguy cơ về thành phần: Các phòng thí nghiệm độc lập thường xuyên phát hiện các vấn đề nghiêm trọng trong thực phẩm chức năng. Chúng bao gồm liều lượng hoạt chất được ghi trên nhãn không chính xác hoặc việc sản phẩm bị nhiễm các chất không được công bố. Nghiêm trọng hơn, một số sản phẩm còn bị phát hiện chứa các thành phần dược phẩm chưa được phê duyệt, gây rủi ro tương tác thuốc nguy hiểm cho người dùng.

- Tác dụng phụ và tương tác: Mặc dù các thành phần tự nhiên thường được coi là vô hại, chúng vẫn có thể gây ra tác dụng phụ như mất ngủ, đau đầu, hoặc vấn đề tiêu hóa. Đối với những người đang sử dụng thuốc điều trị bệnh mạn tính, việc bổ sung tùy tiện có thể dẫn đến tương tác nghiêm trọng.

Sức mạnh thực sự của não bộ đến từ một lối sống khoa học và chế độ ăn uống cân bằng...

Như vậy, thực phẩm chức năng cho não bộ tồn tại như một con dao hai lưỡi. Một mặt, một số hoạt chất tự nhiên có thể đóng vai trò hỗ trợ dinh dưỡng và cải thiện sự tập trung khi được sử dụng đúng cách. Mặt khác, ngành công nghiệp này lại tràn ngập những lời hứa suông và lỗ hổng quản lý.

Sức mạnh thực sự của não bộ đến từ một lối sống khoa học: Ngủ đủ giấc, chế độ ăn uống cân bằng, và tập thể dục thường xuyên. Đây là những yếu tố nền tảng mà không một loại viên uống nào có thể thay thế được.

Trước khi chi tiền cho các sản phẩm "thần dược", người tiêu dùng nên giữ thái độ hoài nghi. Hãy luôn ưu tiên tham vấn ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả, tránh rơi vào bẫy của marketing.

DS.Việt Lâm

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/thuc-pham-chuc-nang-bo-nao-cong-dung-co-that-hay-hieu-ung-marketing-thoi-phong-169251211125641471.htm