Những ngày này, lũ lụt xảy ra tại nhiều tỉnh phía Bắc, người dân khắp nơi đang hướng về đồng bào vùng bị ảnh hưởng với tinh thần "lá lành đùm lá rách". Những nồi bánh chưng, nắm cơm, hộp xôi, thùng nước… được người dân các tỉnh thành gấp rút chuẩn bị, chuyển đến các địa phương đang chịu thiệt hại, bị chia cắt do mưa lũ.
Tuy nhiên, cùng với tấm lòng sẻ chia, vấn đề an toàn thực phẩm của hàng cứu trợ đang được các chuyên gia lưu ý. Bởi nếu thực phẩm không được chế biến, bảo quản đúng cách, chúng có thể gây hại cho sức khỏe người dân vùng thiên tai.
Bánh chưng được người dân các tỉnh thành gửi tới bà con vùng lũ lụt. Ảnh: MXH.
Chị Thanh Hằng (trú tại Hà Nội) chia sẻ rằng việc gửi hàng cứu trợ "tưởng dễ mà không hề đơn giản". Điều quan trọng nhất là nắm rõ tình hình thực tế tại địa phương. Có vùng nước ngập sâu, chưa thể tiếp cận, chỉ nên gửi lương thực khô hoặc thực phẩm đóng gói kín. Có nơi nước đã rút, người dân cần dụng cụ dọn dẹp, thuốc men, chứ không phải đồ ăn.
Nhóm thiện nguyện của chị Hằng thường chia thực phẩm thành hai loại: thực phẩm sử dụng ngay (như cơm nắm, bánh chưng, ruốc, muối vừng, nước đóng chai) và thực phẩm sử dụng sau (gạo, mắm, muối, nhu yếu phẩm). Tất cả đều được đóng gói cẩn thận, dán nhãn rõ ràng ngày sản xuất và hạn sử dụng.
"Chúng tôi luôn có người phụ trách kiểm tra từng thùng hàng, đảm bảo không để đồ ẩm, mốc, rách bao bì. Khi trao tận tay người dân, nhóm cũng nhắc bà con kiểm tra lại kỹ trước khi sử dụng", chị Hằng cho hay.
Chuyên gia khuyến cáo: Chọn đúng thực phẩm, bảo quản đúng cách
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh – nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng tinh thần tương thân tương ái của người dân cả nước trong những ngày mưa lũ là vô cùng đáng trân trọng. Tuy nhiên, việc cứu trợ hiệu quả, đúng nơi, đúng nhu cầu và đảm bảo an toàn thực phẩm cần được quan tâm.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh chia sẻ, các loại thực phẩm thích hợp cho cứu trợ bao gồm bánh chưng, cơm nắm, gạo rang, thịt kho khô, cá biển khô… Đây là những món dễ vận chuyển, có thể dùng được ngay mà không cần chế biến thêm. Tuy nhiên, nếu không được đóng gói kỹ, thực phẩm rất dễ bị ẩm mốc, nhiễm khuẩn trong quá trình vận chuyển.
"Các sản phẩm cần được hút chân không, ghi rõ ngày sản xuất để đơn vị vận chuyển và cấp phát sắp xếp thời gian trao tận tay người dân. Những món tự chế biến chỉ nên dùng cho khu vực gần, thời gian vận chuyển ngắn. Việc hút chân không thực phẩm cần được thực hiện đúng kỹ thuật và chỉ dùng trong thời gian ngắn. Nếu sử dụng lâu dài, ngày này qua tháng khác, sẽ ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm và sức khỏe người tiêu dùng", PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh khuyến cáo.
Thực phẩm cứu trợ được hút chân không, giúp bảo đảm an toàn nhưng chỉ phù hợp sử dụng trong thời gian ngắn. Ảnh minh họa.
Tăng cường kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm mùa mưa lũ
Trước diễn biến phức tạp của hoàn lưu bão số 10 và bão số 11 gây mưa lớn, ngập lụt, sạt lở tại nhiều địa phương, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã ban hành Công văn số 1997/ATTP-NĐTT gửi Sở Y tế, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm các tỉnh khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, yêu cầu tăng cường công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc trong mùa mưa lũ năm 2025.
Theo đó, Cục đề nghị các địa phương xây dựng phương án bảo đảm cung cấp lương thực, thực phẩm, nước uống an toàn; ưu tiên thực phẩm chế biến sẵn, dùng ngay như lương khô, mì gói, nước uống đóng chai, đồng thời khuyến khích bổ sung vitamin để tăng sức đề kháng.
Người dân được khuyến cáo tuyệt đối không sử dụng gia súc, gia cầm chết để làm thực phẩm.
Nguồn nước giếng khơi, giếng khoan bị ngập úng phải được lọc và khử trùng trước khi dùng.
Các cơ sở y tế địa phương cần tăng cường giám sát, phát hiện sớm các trường hợp rối loạn tiêu hóa, nghi ngờ ngộ độc thực phẩm để xử lý kịp thời.
Đồng thời, cơ quan chức năng phải kiểm tra, giám sát chặt chẽ chất lượng hàng cứu trợ, không để thực phẩm hư hỏng, mốc, hết hạn hoặc không rõ nguồn gốc đến tay người dân.
Đan Tâm