Thực tế phức tạp bên trong việc Mỹ viện trợ cho Ukraine dưới thời ông Trump

3 giờ trướcBài gốc

Tại cuộc họp nội các tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra một tuyên bố đánh dấu cột mốc quan trọng. Theo ông, Mỹ hiện không còn tài trợ cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga.

“Chúng ta không còn tham gia tài trợ cho Ukraine, nhưng chúng ta vẫn nỗ lực chấm dứt giao tranh và thương vong ở đó. Chúng ta đang bán tên lửa và trang thiết bị quân sự, trị giá hàng triệu và thậm chí hàng tỷ USD cho các nước thành viên NATO. Như vậy, họ đang chi trả toàn bộ chi phí của cuộc xung đột, còn chúng ta thì không bỏ ra gì cả. Tôi nghĩ đây là một điểm quan trọng cần nhấn mạnh", ông Trump nói.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Reuters

Ukraine vẫn nhận mức viện trợ quân sự tương đương các năm trước?

Tuy nhiên, theo các báo cáo của chính phủ và phân tích từ giới chuyên gia, phát biểu của ông Trump chỉ đúng một phần. Về quân sự, Mỹ dự kiến vẫn chi hàng tỷ USD cho vũ khí viện trợ Ukraine và về dân sự, dòng viện trợ vẫn tiếp tục, dù đã giảm đáng kể.

Phần lớn viện trợ của Mỹ cho Kiev đến từ 5 đạo luật ngân sách khổng lồ được Quốc hội thông qua, với tổng giá trị 175 tỷ USD. Trong đó, 128 tỷ USD dành cho các chương trình trực tiếp hỗ trợ quân sự và dân sự cho Ukraine, theo số liệu từ Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR). Phần còn lại được phân bổ cho các mục tiêu gián tiếp liên quan đến nguy cơ tấn công từ Nga như hỗ trợ các quốc gia láng giềng và tăng cường hiện diện quân sự của Mỹ tại châu Âu.

Trong số 128 tỷ USD nói trên, khoảng 70,6 tỷ USD được dùng cho các hoạt động hỗ trợ quân đội Ukraine, chủ yếu dưới dạng cung cấp vũ khí và đạn dược. Washington chuyển giao khí tài quân sự thông qua ba chương trình chính: quyền rút vũ khí từ kho dự trữ của Tổng thống (PDA), cho phép mua vũ khí mới để thay thế số vũ khí đã gửi sang Ukraine; Sáng kiến Hỗ trợ An ninh cho Ukraine (USAI) và Tài trợ Quân sự Nước ngoài (FMF) đều nhằm mua trực tiếp khí tài mới cho Kiev. Ngoài ra, Ukraine còn tự mua vũ khí và nhận viện trợ từ các đối tác phương Tây khác.

Số tiền còn lại trong gói 128 tỷ USD được phân bổ cho các chương trình nhân đạo và hỗ trợ ngân sách trực tiếp, giúp Ukraine trả lương cho lực lượng cứu hộ, giáo viên và các nhân viên thiết yếu khác. Điều này giảm bớt gánh nặng tài chính, cho phép Kiev tập trung nguồn thu ngân sách vào việc duy trì mức chi tiêu quân sự đang gia tăng mạnh.

Về phương diện quân sự, ông Trump đã nói đúng ở điểm: trong nhiệm kỳ thứ hai của ông, Quốc hội Mỹ chưa phê chuẩn bất kỳ khoản ngân sách mới nào cho Ukraine. Trước đó, chính quyền ông Biden đã công bố kế hoạch sử dụng toàn bộ 70,6 tỷ USD được phân bổ cho viện trợ quân sự, Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho hay.

Thay vì đề nghị Quốc hội thông qua ngân sách mới, chính quyền Tổng thống Trump cho biết các quốc gia châu Âu sẽ đảm nhận việc tài trợ mua vũ khí cho Ukraine. Tháng 8 vừa qua, Hà Lan trở thành nước đầu tiên tuyên bố tham gia cơ chế mới này nhằm hỗ trợ Kiev.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Mỹ đã ngừng chi tiền cho viện trợ quân sự Ukraine. Việc bàn giao vũ khí thường mất nhiều tháng, còn chế tạo mới có thể kéo dài nhiều năm. Điều đó đồng nghĩa rằng chỉ một phần trong số 70,6 tỷ USD viện trợ quân sự đã được phân bổ trước đây thực sự được chuyển giao. Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, hơn 50 tỷ USD từ các chương trình PDA, USAI và FMF liên quan đến Ukraine đã được phê chuẩn nhưng chưa giải ngân. Kết hợp với nguồn tài trợ dự kiến từ châu Âu theo kế hoạch của ông Trump, Ukraine sẽ tiếp tục nhận mức viện trợ quân sự tương đương các năm trước, theo phân tích của CSIS.

Theo cố vấn của CSIS Mark Cancian, số viện trợ này chưa đủ để tiến hành các chiến dịch tấn công, vốn đòi hỏi các lực lượng phải vượt trội tuyệt đối về vũ khí và đạn dược. Dù vậy, ông Cancian nhận định, đây vẫn là “một khối lượng viện trợ khá dồi dào”, đủ để khiến Nga khó đạt được đột phá trên chiến trường, nhưng đồng thời cũng khiến Ukraine gặp khó khăn trong việc giành lại lãnh thổ. Tình hình hiện tại thực chất là đóng băng tiền tuyến.

Thực tế phức tạp bên trong viện trợ phi quân sự cho Ukraine

Ở phương diện phi quân sự, thực tế cũng phức tạp hơn so với tuyên bố của ông Trump. Về viện trợ ngân sách trực tiếp, theo Bộ Ngoại giao Mỹ, nước này đã hoàn tất gần như toàn bộ việc chuyển giao 33 tỷ USD thuộc Quỹ Hỗ trợ Kinh tế - công cụ chính để Washington bơm ngân sách cho Kiev. Washington hiện chưa công bố bất kỳ khoản viện trợ ngân sách mới nào cho Ukraine.

Theo Financial Times, khoảng trống trong hỗ trợ của Mỹ, cùng với một số yếu tố khác, đồng nghĩa với việc Ukraine có thể đối mặt với thâm hụt ngân sách lên tới 19 tỷ USD trong năm tới. Về lý thuyết, điều này làm dấy lên nguy cơ các công chức phải nghỉ việc. Các quốc gia thành viên EU hiện đang thảo luận phương án bù đắp khoản thiếu hụt này.

Trái với tuyên bố của ông Trump, Mỹ vẫn tiếp tục viện trợ nhân đạo cho Ukraine. Theo phân tích của New York Times hồi tháng 6, các chương trình viện trợ cho Ukraine gần như không bị ảnh hưởng bởi các đợt cắt giảm lớn đối với viện trợ toàn cầu trong giai đoạn đầu nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, với 91% ngân sách viện trợ cho Ukraine được giữ nguyên.

Những chương trình còn duy trì bao gồm hỗ trợ cung cấp nước sạch – yếu tố then chốt trong bối cảnh nguồn cung nước bị gián đoạn do chiến sự và dịch vụ y tế cho trẻ em, theo tài liệu Bộ Ngoại giao Mỹ gửi Quốc hội vào tháng 3 và được chia sẻ với Foreign Policy.

Theo bà Dafna Rand – cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ từng phụ trách viện trợ đối ngoại cho Ukraine, việc cắt giảm thêm chưa chắc sẽ gây ra khủng hoảng nghiêm trọng. Một phần nguyên nhân là chính phủ Ukraine và xã hội đã thích ứng tốt trong việc bảo đảm nhu cầu khi xung đột kéo dài.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Foreign Policy

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/thuc-te-phuc-tap-ben-trong-viec-my-vien-tro-cho-ukraine-duoi-thoi-ong-trump-post1227838.vov