Thực tế phức tạp đằng sau tuyên bố của ông Trump về lệnh ngừng bắn ở Gaza

3 giờ trướcBài gốc

Chấm dứt xung đột ở Gaza đang “gần hơn bao giờ hết”?

Sau cuộc trao đổi với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 29/9 tuyên bố việc chấm dứt xung đột ở Gaza đang "gần hơn bao giờ hết" sau khi ông Netanyahu chấp thuận kế hoạch 20 điểm xác định các điều kiện cho lệnh ngừng bắn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, bản đề xuất được ông Trump công bố lần đầu trước công chúng vẫn cần sự chấp thuận từ phía Hamas. Hơn nữa, nhiều điều khoản trong kế hoạch vốn là những điểm mà lực lượng này từng bác bỏ.

Dù vậy, ông Trump vẫn tỏ ra lạc quan rằng sau gần 2 năm giao tranh, một hồi kết cho cuộc xung đột khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và Gaza chìm trong đổ nát có thể sắp thành hiện thực.

“Tôi nghĩ chúng ta đã vượt xa mức gọi là "rất gần", ông Trump phát biểu khi xuất hiện cùng ông Netanyahu tại Nhà Trắng.

“Chúng ta vẫn chưa hoàn tất. Chúng ta phải có được sự đồng ý từ Hamas", ông Trump nói.

Theo kế hoạch, Hamas sẽ phải thả toàn bộ con tin còn lại, cả còn sống lẫn đã thiệt mạng, trong vòng 72 giờ kể từ khi Israel công khai chấp thuận thỏa thuận, đồng nghĩa với việc đồng hồ đếm ngược cho Hamas bắt đầu điểm.

Cả ông Trump và ông Netanyahu đều cảnh báo sẽ có những hệ quả nghiêm trọng nếu Hamas bác bỏ đề xuất này.

“Tôi hy vọng chúng ta sẽ có một thỏa thuận hòa bình. Và nếu Hamas từ chối, điều đó hoàn toàn có thể xảy ra, vì họ là bên duy nhất chưa đồng ý trong khi tất cả các bên khác đã chấp nhận thì tôi vẫn tin rằng chúng ta sẽ nhận được một câu trả lời tích cực", ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng.

“Nếu Hamas từ chối kế hoạch của ngài, thưa Tổng thống hoặc bề ngoài họ chấp nhận nhưng trên thực tế tìm cách phá hoại, thì Israel sẽ tự mình hoàn thành công việc. Việc này có thể thực hiện một cách dễ dàng hoặc khó khăn nhưng chắc chắn sẽ phải tiến hành", ông Netanyahu khẳng định.

Ông Trump tuyên bố Israel sẽ nhận được “sự hậu thuẫn hoàn toàn" từ ông trong trường hợp Hamas khước từ thỏa thuận.

Cả ông Trump lẫn ông Netanyahu đều không nhận câu hỏi sau phần xuất hiện chung, cho rằng tốt hơn hết là chờ đến khi kế hoạch được hoàn tất và được tất cả các bên chấp thuận.

Thực tế phức tạp bên trong kế hoạch của ông Trump

Một thỏa thuận chấm dứt gần 2 năm chiến tranh tại Gaza sẽ được coi là chiến thắng ngoại giao lớn với ông Trump. Theo các quan chức Mỹ, thỏa thuận này cũng có thể mở khóa một kế hoạch rộng hơn, tái định hình Trung Đông, thậm chí tạo điều kiện mở rộng Hiệp định Abraham - vốn giúp Israel bình thường hóa quan hệ với Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Bahrain. Đây từng là dấu ấn lớn nhất trong chính sách đối ngoại nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Trước khi công bố vào 29/9, ông Trump đã công khai bày tỏ sự tự tin rằng một thỏa thuận đang trong tầm tay, dù ông Netanyahu vẫn thận trọng và chưa hoàn toàn ủng hộ kế hoạch.

“Chúng tôi vẫn đang làm việc. Mọi thứ vẫn chưa hoàn tất", ông Netanyahu nói cuối tuần qua. Quan chức Nhà Trắng gọi đây là phương án tốt nhất mà cả Israel lẫn Hamas có thể trông đợi.

Nỗ lực thúc đẩy lệnh ngừng bắn mới đây của chính quyền ông Trump diễn ra trong bối cảnh một loạt quốc gia phương Tây đã công nhận Nhà nước Palestine tại kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuần trước. Một kế hoạch trước đó, được Washington đưa ra gần đây, đề xuất Hamas trả tự do cho 48 con tin còn lại, trong đó 20 người được cho là vẫn còn sống để đổi lấy việc chấm dứt chiến sự và rút quân Israel theo lộ trình. Giống như bản kế hoạch công bố hôm 29/9, phương án này loại trừ hoàn toàn khả năng Hamas tham gia điều hành Gaza trong tương lai mà thay vào đó đề xuất hai cấp độ quản trị lâm thời: một cơ chế quốc tế và một ủy ban Palestine.

Theo kế hoạch mới, cơ chế quốc tế được gọi là “Hội đồng Hòa bình” do chính ông Trump giữ ghế chủ tịch, “cùng các thành viên và nguyên thủ quốc gia sẽ được công bố sau", trong đó có cựu Thủ tướng Anh Tony Blair.

Ông Trump nói việc ông đứng đầu cơ chế này không phải do ông quyết định.

“Tin tôi đi, tôi rất bận rộn", nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh nhưng cuối cùng vẫn chấp thuận. Ông cho biết: “Các nhà lãnh đạo Arab, Israel và tất cả các bên liên quan đều yêu cầu tôi làm việc này".

Vòng đàm phán cuối cùng hồi cuối tháng 7 mặc dù cũng được kỳ vọng nhiều nhưng đã đổ vỡ sau khi Mỹ bất ngờ rút khỏi các cuộc trao đổi, tiếp đó là Israel. Cả hai nước đều đổ lỗi cho Hamas không đàm phán một cách thiện chí.

Theo các quan chức Nhà Trắng, nhiều tháng qua ông Trump ngày càng mất kiên nhẫn trước việc Thủ tướng Netanyahu do dự chấm dứt giao tranh và mở rộng các hoạt động quân sự ở Trung Đông. Từng tin rằng mối quan hệ cá nhân của mình có thể thúc đẩy ông Netanyahu đi đến thỏa thuận, ông Trump gần đây đã công khai hoài nghi về việc liệu ông có đang bị “một người bạn” lợi dụng hay không.

Những căng thẳng này càng gia tăng khi Israel tiến hành các cuộc không kích tại thủ đô Doha của Qatar hồi đầu tháng nhằm loại bỏ các thủ lĩnh Hamas. Theo các nguồn thạo tin, Tổng thống Trump tỏ ra giận dữ trước chiến dịch này, lo ngại nó sẽ cản trở nỗ lực hòa giải để chấm dứt chiến tranh, đặc biệt là chỉ vài ngày sau khi chính quyền của ông đưa ra một đề xuất ngừng bắn trước đó. Hôm 29/9, trước khi công bố kế hoạch cùng ông Trump,Thủ tướng Israel đã gọi điện cho người đồng cấp Qatar để “bày tỏ sự hối tiếc sâu sắc” về việc một quân nhân Qatar thiệt mạng trong vụ tấn công.

Tuy nhiên, đến nay ông Trump vẫn tránh thể hiện sự rạn nứt công khai với ông Netanyahu và chưa từng sử dụng việc cắt giảm hỗ trợ quân sự hay tài chính của Mỹ đối với Israel như một công cụ gây sức ép. Ông nhiều lần công khai bày tỏ lạc quan về triển vọng ngừng bắn, dự đoán chiến sự có thể kết thúc chỉ trong vài ngày hoặc một tuần. Nhưng cho đến nay, những dự báo đó chưa thành hiện thực, khi giao tranh vẫn tiếp diễn. Tháng 8 vừa qua, nội các an ninh Israel đã phê chuẩn việc tiếp quản và chiếm đóng thành phố Gaza, mà theo ông Netanyahu là một trong những thành trì cuối cùng của Hamas.

Cuộc tấn công quân sự quy mô lớn nhằm vào đô thị lớn nhất Gaza đã dập tắt hy vọng sớm chấm dứt xung đột.

Theo Bộ Y tế Palestine, hơn 66.000 người Palestine đã thiệt mạng kể từ khi chiến sự bùng nổ, trong đó có hơn 17.000 trẻ em. Trong vụ tấn công ngày 7/10/2023, Hamas cùng các nhóm vũ trang khác đã khiến 1.200 người tại Israel thiệt mạng và bắt cóc hơn 250 người.

Kể từ đó, chỉ có hai lệnh ngừng bắn được thực thi, lần đầu diễn ra vào tháng 11/2023, nhưng chỉ kéo dài một tuần, trong thời gian đó 105 con tin được thả tự do để đổi lấy hàng chục tù nhân Palestine.

Lệnh ngừng bắn thứ hai đạt được vào tháng 1/2025, ngay trước khi ông Trump quay lại Nhà Trắng. Trong giai đoạn đầu kéo dài hơn 8 tuần, Hamas thả 33 con tin, còn Israel trả tự do cho khoảng 50 tù nhân Palestine cho mỗi con tin được trao trả.

Theo kế hoạch, giai đoạn hai sẽ bao gồm thỏa thuận ngừng bắn vĩnh viễn. Tuy nhiên, Israel đã nối lại chiến dịch tấn công từ ngày 18/3, phá vỡ lệnh ngừng bắn và làm chệch hướng đàm phán với lý do gây sức ép buộc Hamas phải trả tự do cho các con tin còn lại.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: CNN

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/thuc-te-phuc-tap-dang-sau-tuyen-bo-cua-ong-trump-ve-lenh-ngung-ban-o-gaza-post1233957.vov