Thực thi đồng bộ phương châm 'thầy ra thầy, trò ra trò'

3 giờ trướcBài gốc

Kế thừa lời dạy của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng năm 1981, Nghị quyết 71 xác định: "Thực hiện phương châm "thầy ra thầy, trò ra trò" trên các mặt đạo đức, nhân cách và tri thức. Chấn chỉnh tiêu cực trong giáo dục và tôn vinh danh dự người thầy".

Nghị quyết 71 có được triển khai thành công hay không phụ thuộc một phần vào việc thực thi một cách đồng bộ và kiên quyết phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò” trên cả 3 trụ cột đạo đức, nhân cách và tri thức.

Học sinh Trường Tiểu học Dịch Vọng B (phường Cầu Giấy, TP Hà Nội) trong ngày đầu năm học 2025-2026. Ảnh: HUY ĐĂNG

Điểm nghẽn “đạo đức, nhân cách và tri thức”

Nghị quyết 71 tái khẳng định vị thế tối thượng của giáo dục, đưa ra giải pháp đột phá, đặc biệt là xây dựng nghị định quy định chính sách ưu đãi đặc thù cho đội ngũ nhà giáo. Việc nâng phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên mầm non và phổ thông lên tối thiểu 70% và 100% ở khu vực khó khăn là bước đi căn cơ nhằm giải quyết vấn đề vật chất, tạo nền tảng chấn chỉnh đạo đức và chuyên môn.

Phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò” nhấn mạnh sự thống nhất hữu cơ giữa người dạy và người học: Thầy giỏi, chuẩn mực thì trò mới giỏi, đạo đức tốt. Nếu Nghị quyết 71 cung cấp công cụ tài chính và thể chế, thì phương châm này là yêu cầu phẩm chất, bảo đảm chuyển hóa chính sách thành giá trị xã hội bền vững. Thiếu chuẩn mực ở bất kỳ chủ thể nào cũng dẫn đến mất cân bằng, suy thoái hệ thống, đòi hỏi kiên định thực thi trên 3 mặt cốt lõi.

Việc thực hiện phương châm "thầy ra thầy, trò ra trò" là cần thiết và cấp bách, nhằm giải quyết các điểm nghẽn nghiêm trọng về chất lượng và đạo đức đã tích tụ trong ngành giáo dục, tạo vòng luẩn quẩn tiêu cực.

Về “thầy ra thầy”, vị trí người thầy-nghề cao quý, sáng tạo bậc nhất-bị xói mòn do áp lực kinh tế. Giáo viên phải chạy theo dạy thêm để bảo đảm cuộc sống, dẫn đến nguy cơ trục lợi, thương mại hóa giáo dục, làm lu mờ danh dự nghề nghiệp. Các hành vi vi phạm đạo đức, dù thiểu số, cũng làm suy yếu vai trò gương mẫu. Chính sách đột phá về lương (xếp cao nhất trong hệ thống hành chính sự nghiệp) và phụ cấp được xem là “giao dịch chiến lược”: Nhà nước dùng đãi ngộ xứng đáng để đổi lấy lòng liêm chính và sự tập trung chuyên môn tuyệt đối. Gỡ bỏ gánh nặng kinh tế giúp người thầy toàn tâm giữ vững chuẩn mực đạo đức, nhân cách và tri thức.

Về “trò ra trò”, khủng hoảng đạo đức và nhân cách học đường ngày càng báo động. Theo thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong 5 năm (2017-2022), cả nước xảy ra hơn 2.600 vụ bạo lực học đường. Nguyên nhân gốc rễ là sự phát triển thiếu toàn diện về nhân cách, thiếu kỹ năng ứng xử và sống hướng thiện của học sinh. Học sinh đánh đập bạn bè mà người chứng kiến không can ngăn, thậm chí cổ vũ, phản ánh khủng hoảng văn hóa ứng xử. Quản trị nhà trường yếu kém, chạy theo thành tích dẫn đến che giấu vụ việc, thiếu báo cáo, xử lý triệt để, làm giảm tính răn đe của pháp luật. Hệ quả này xuất phát từ sự thiếu vắng chuẩn mực của người thầy và thất bại trong ưu tiên giáo dục đạo đức.

Củng cố nhân cách người thầy và đạo đức học trò

Việc triển khai phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò trên các mặt đạo đức, nhân cách và tri thức” theo tinh thần Nghị quyết 71 là một định nghĩa chuẩn xác và toàn diện.

“Thầy ra thầy” gồm: Đạo đức-tuyệt đối trung thực, tận tâm, chấm dứt trục lợi dạy thêm; nhân cách-gương mẫu, tôn nghiêm nghề nghiệp, phát huy sáng tạo; tri thức-năng lực vượt trội, cập nhật kiến thức, đổi mới giảng dạy.

“Trò ra trò” hướng tới người học toàn diện: Đạo đức-kính trọng, đoàn kết, tự chủ, nói không với tiêu cực; nhân cách-hình thành lý tưởng sống, kỹ năng ứng xử văn hóa; tri thức-chủ động học tập, vận dụng thực tiễn, hướng tới chuẩn toàn cầu.

Việc triển khai Nghị quyết 71 phải kết hợp giữa việc tăng cường đãi ngộ (tôn vinh danh dự) và siết chặt kỷ luật, quản lý (chấn chỉnh tiêu cực). Để thực hiện tốt chiến lược “thầy ra thầy, trò ra trò trên các mặt đạo đức, nhân cách và tri thức” cần triển khai, thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp.

Trước hết, nhóm giải pháp đột phá về chính sách đãi ngộ: Khẩn trương xây dựng nghị định để hiện thực hóa cam kết xếp lương nhà giáo cao nhất trong hệ thống hành chính sự nghiệp. Hoàn thành trong năm 2026 việc nâng phụ cấp ưu đãi nghề lên tối thiểu 70% đối với giáo viên mầm non và phổ thông; nâng lên 100% đối với khu vực đặc biệt khó khăn. Cam kết dành tối thiểu 20% ngân sách nhà nước cho giáo dục, chuyển dịch sang cơ chế phân bổ dựa trên sứ mạng, chất lượng và hiệu quả, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho giáo viên đi tham quan, du lịch hay nghiên cứu khoa học để mở mang tri thức.

Thứ hai, nhóm giải pháp quản lý và kiểm soát tiêu cực. Đầu tiên cần kiểm soát và minh bạch hóa dạy thêm: Hoạt động dạy thêm/học thêm cần được quản lý chặt chẽ theo các quy định mới (như Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT ngày 30-12-2024 của Bộ Giáo dục và Đào tạo) nhằm trả lại sự trong sạch và lành mạnh cho hoạt động này. Cần thiết phải tăng cường các giải pháp giám sát, thanh tra và kiểm tra một cách bài bản, nghiêm túc. Việc này không chỉ nhằm loại bỏ triệt để các hình thức trục lợi, ép buộc học sinh học thêm mà còn bảo đảm giáo viên toàn tâm tập trung vào giảng dạy chính khóa, khôi phục niềm tin của xã hội.

Để giải quyết thực trạng "trò không ra trò" và kiềm chế bạo lực học đường, việc thiết lập kỷ cương học đường cần có sự kết hợp hài hòa giữa tính nghiêm khắc và sự bao dung. Tuy nhiên, các cơ sở giáo dục phải kiên quyết khắc phục tình trạng che giấu vụ việc và cần báo cáo ngay cho cơ quan công an để kịp thời giải quyết, ngăn chặn phức tạp phát sinh. Việc xử lý kỷ luật phải công khai kết quả đối với cả người học và người có liên quan (kể cả giáo viên hoặc cán bộ quản lý nếu có sai phạm). Sự nghiêm minh trong quản lý và tăng cường tính răn đe là yếu tố then chốt để phục hồi môi trường học tập an toàn và chuẩn mực

Thứ ba, nhóm giải pháp phát triển năng lực và môi trường sư phạm. Bên cạnh chính sách tài chính, cần tập trung vào việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, khuyến khích tham gia nghiên cứu khoa học, tận dụng các cơ hội học bổng và đào tạo quốc tế. Nhà trường cần chủ động hơn trong công tác giáo dục đạo đức và kỹ năng sống, kịp thời nhận diện những dấu hiệu lệch chuẩn. Đồng thời, cần huy động tổng lực xã hội thông qua sự hợp tác công-tư, tăng cường vai trò của các quỹ tài trợ và chuyển dần sang cơ chế đặt hàng đào tạo theo kết quả đầu ra.

Kiến nghị chiến lược là xây dựng các chỉ số đánh giá phi tài chính (Non-Financial KPIs) để đo lường hiệu quả thực thi phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò”, bao gồm: Chỉ số đạo đức nhà giáo (giảm thiểu trục lợi dạy thêm) và chỉ số an toàn học đường (giảm thiểu bạo lực học đường phức tạp). Đồng thời, cần bảo đảm Luật Nhà giáo được thực thi nhất quán với chính sách ưu đãi đặc thù cho nhà giáo.

Bằng sự kiên định, nền giáo dục Việt Nam sẽ có bước đột phá căn bản, tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, toàn diện, qua đó khẳng định và quyết định vận mệnh quốc gia, tương lai dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Theo QĐND

Nguồn Lạng Sơn : https://baolangson.vn/thuc-thi-dong-bo-phuong-cham-thay-ra-thay-tro-ra-tro-5060980.html