Thực trạng đáng báo động: Tỷ lệ đái tháo đường thai kỳ tăng gấp 5 lần, mẹ bầu không được chủ quan!

3 giờ trướcBài gốc

Gia tăng tình trạng thai phụ mắc đái tháo đường thai kỳ

Đái tháo đường là một bệnh mạn tính thường gặp. Theo Liên đoàn Đái tháo đường quốc tế, năm 2021 có khoảng 538 triệu người mắc đái tháo đường trên thế giới ở độ tuổi 20 đến 79 tuổi và dự kiến đến năm 2045 sẽ có khoảng 700 triệu người mắc đái tháo đường. Tại Việt Nam, năm 2021, tỷ lệ đái tháo đường ở người trưởng thành là 7,1%.

Cùng với bệnh đái tháo đường, đái tháo đường thai kỳ cũng ngày càng tăng do tuổi sinh đẻ tăng, phụ nữ ngày càng thừa cân, béo phì và ít vận động. Theo Hội Nội tiết Hoa Kỳ, đái tháo đường thai kỳ là tình trạng liên quan đến tăng glucose huyết tương của mẹ và làm tăng nguy cơ các kết cục sản khoa bất lợi.

Đái tháo đường thai kỳ ngày càng có xu hướng gia tăng. Ảnh minh họa.

Theo tài liệu "Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ" do Bộ Y tế ban hành ngày 29/5/2024, tỷ lệ đái tháo đường thai kỳ thay đổi tùy thuộc vào dân số nghiên cứu, tiêu chí chọn mẫu, tiêu chuẩn chẩn đoán.

Tại Việt Nam, một số nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ phụ nữ mang thai mắc đái tháo đường thai kỳ ở TP.HCM có xu hướng tăng dần trong những năm qua, từ 2,1% năm 1997 lên 4% năm 2007, 11% năm 2008 và khoảng 20% trong năm 2017.

Theo khảo sát của các bệnh viện chuyên khoa sản trên toàn quốc, trong giai đoạn từ năm 2001-2004, tỷ lệ phát hiện bệnh đái tháo đường thai kỳ vào khoảng 3% - 4%, tuy nhiên đến năm 2017, tỷ lệ này đã tăng lên mức 20% trên tổng số thai phụ được khám tại các bệnh viện/cơ sở y tế chuyên khoa.

Đáng chú ý, khoảng 50% phụ nữ mắc đái tháo đường thai kỳ sẽ tiến triển thành đái tháo đường type 2 trong vòng 5-10 năm sau sinh và chỉ có 31,1% được chẩn đoán. Trong số bệnh nhân được chẩn đoán, chỉ có 28,9% được điều trị.

Những ai có nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ?

Cũng theo tài liệu Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ, bệnh này có xu hướng hay gặp ở những thai phụ sinh con khi lớn tuổi, sinh nhiều con, thừa cân, tiền căn gia đình có đái tháo đường, tiền căn sản khoa: thai lưu, sinh con to.

Một số nhóm người có nguy cơ cụ thể như:

- Thừa cân hay béo phì: Ở người thừa cân hay béo phì có tình trạng kháng insulin và tăng tiết insulin gây rối loạn chuyển hóa glucose.

- Tiền sử gia đình: Tiền sử gia đình có người đái tháo đường thế hệ thứ nhất là một trong những yếu tố nguy cơ cao của đái tháo đường thai kỳ, chiếm 50 - 60% so với nhóm tiền sử gia đình không có người đái tháo đường.

- Tiền sử sinh con to: Cân nặng trẻ sơ sinh to ≥ 4000 gam vừa là hậu quả của đái tháo đường thai kỳ vừa là yếu tố nguy cơ cho mẹ ở những lần mang thai sau.

- Tiền sử bất thường về dung nạp glucose: Đây là yếu tố nguy cơ cao đối với đái tháo đường thai kỳ, đa số người có tiền sử rối loạn dung nạp glucose thì khi có thai đều bị đái tháo đường thai kỳ.

- Tuổi mang thai: Theo nhiều nghiên cứu, khi phụ nữ lớn hơn 35 tuổi mang thai thì nguy cơ đái tháo đường tăng cao hơn.

- Tiền sử sản khoa bất thường: Thai lưu không rõ nguyên nhân, con bị dị tật bẩm sinh, tiền sản giật, sinh non.

- Hội chứng buồng trứng đa nang.

- Tăng huyết áp (>=140/90 mmHg hay đang điều trị thuốc hạ huyết áp)

- Rối loạn lipid máu.

Hệ lụy khi mắc đái tháo đường thai kỳ

Các chuyên gia nhận định, đái tháo đường thai kỳ ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe của bà mẹ cũng như của thai nhi. Cụ thể, khi mắc đái tháo đường thai kỳ, người mẹ có nguy cơ xảy ra các tai biến trong suốt quá trình mang thai cao hơn các thai phụ bình thường. Các tai biến thường gặp là:

- Tăng huyết áp:Thai phụ đái tháo đường thai kỳ dễ bị tăng huyết áp hơn các thai phụ bình thường. Tăng huyết áp trong thai kỳ có thể gây ra nhiều biến chứng cho mẹ và thai nhi như: tiền sản giật, sản giật, tai biến mạch máu não, suy gan, suy thận, thai chậm phát triển trong tử cung, sinh non và tăng tỷ lệ chết chu sinh.

- Sinh non:Tỷ lệ sinh non ở phụ nữ đái tháo đường thai kỳ là 26%, trong khi ở nhóm thai phụ bình thường là 9,7%.

- Sẩy thai và thai lưu:Thai phụ mắc đái tháo đường thai kỳ tăng nguy cơ sẩy thai tự nhiên, các thai phụ bị sẩy thai liên tiếp cần phải được kiểm tra glucose huyết một cách thường quy.

- Ảnh hưởng về lâu dài:Nhiều nghiên cứu nhận thấy rằng, các phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ cao diễn tiến thành đái tháo đường type 2 trong tương lai. Có khoảng 17% đến 63% các phụ nữ đái tháo đường thai kỳ sẽ bị đái tháo đường type 2 trong thời gian 5 năm đến 16 năm sau sinh.

Với thai nhi, đái tháo đường ở người mẹ sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi chủ yếu vào giai đoạn 3 tháng đầu và 3 tháng cuối thai kỳ. Giai đoạn 3 tháng đầu, thai có thể không phát triển, sảy thai tự nhiên, dị tật bẩm sinh, những thay đổi này thường xảy ra vào tuần thứ 6, thứ 7 của thai kỳ.

Đến giai đoạn 3 tháng giữa, đặc biệt 3 tháng cuối thai kỳ có hiện tượng tăng tiết insulin của thai nhi, làm thai nhi tăng trưởng quá mức.

Một số hệ lụy thường gặp ở trẻ như:

- Hạ glucose huyết tương và các bệnh lý chuyển hóa ở trẻ sơ sinh: Chiếm tỷ lệ khoảng từ 15% - 25% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường.

- Bệnh lý đường hô hấp: Hội chứng nguy kịch hô hấp.

- Dị tật bẩm sinh:ở thời điểm thụ thai của người mẹ bị mắc bệnh đái tháo đường, nếu lượng glucose huyết tương không được kiểm soát tốt thì tỷ lệ dị tật bẩm sinh của trẻ sơ sinh sẽ rất cao từ 8 - 13%, gấp 2 - 4 lần nhóm không bị đái tháo đường.

- Tử vong ngay sau sinh:Có bằng chứng cho thấy tăng glucose huyết tương mạn tính ở cơ thể mẹ giai đoạn từ 3 - 6 tuần cuối của thai kỳ dẫn đến tăng sử dụng glucose ở thai nhi, xuất hiện tình trạng thiếu oxy ở thai nhi, tăng tình trạng toan máu của thai là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp gây chết thai.

- Các ảnh hưởng lâu dài: Gia tăng tần suất trẻ béo phì, khi lớn trẻ sớm bị mắc bệnh đái tháo đường type 2, rối loạn tâm thần - vận động. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ bị đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ đái tháo đường và tiền đái tháo đường tăng gấp 8 lần khi đến 19 đến 27 tuổi.

Nguyễn Mai

Nguồn GĐ&XH : https://giadinh.suckhoedoisong.vn/thuc-trang-dang-bao-dong-ty-le-dai-thao-duong-thai-ky-tang-gap-5-lan-me-bau-dung-chu-quan-172250922160034467.htm