Thuế chống bán phá giá tôm tăng sốc, doanh nghiệp chạy đua làm việc với DOC

14 giờ trướcBài gốc

Điều gì đang xảy ra khi thuế chống bán phá giá tôm tăng gần 5.000% sau một kỳ rà soát. Ảnh: Trung Chánh

DOC đã công bố kết quả sơ bộ đợt rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) đối với lệnh áp thuế chống bán phá giá tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam trong giai đoạn 1-2-2023 đến 31-1-2024.

Tăng gần 5.000% sau một kỳ rà soát

DOC xác định Công ty thủy sản Thông Thuận (bao gồm Thông Thuận Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa) không bán phá giá nên có mức thuế là 0%. Trong khi đó, Công ty cổ phần thủy sản Sóc Trăng (STAPIMEX) bị áp mức thuế 35,29%, là mức thuế cao kỷ lục trong 19 lần Việt Nam tham gia các kỳ rà soát hành chính của vụ kiện chống bán phá giá tôm tại Mỹ.

Trao đổi với KTSG Online, ông Trần Văn Phẩm, Chủ tịch HĐQT STAPIMEX, cho biết kỳ xem xét hành chính lần thứ 18 (POR18) đơn vị này chịu mức thuế chỉ 0,7%, nhưng bước sang POR19 mức thuế nhảy vọt lên mức hơn 35%. Điều này có nghĩa, mức thuế STAPIMEX gánh chịu ở lần công bố mới nhất này tăng đến hơn 49 lần, tương đương gần 5.000 so với kỳ trước.

Mức thuế 35,29% cũng được áp dụng cho 22 doanh nghiệp khác thuộc nhóm đủ điều kiện hưởng mức thuế riêng biệt, nhưng không bị kiểm tra bắt buộc. Đây là quyết định đi ngược lại thông lệ của DOC, bởi lẽ ra đơn vị này phải áp mức thuế “trung bình gia quyền”.

Trao đổi với KTSG Online về mức thuế "trung bình gia quyền" giám đốc một doanh nghiệp thủy sản ở Đồng bằng sông Cửu Long trả lời với điều kiện không nêu tên, cho biết Công ty Thông Thuận hưởng thuế 0% và “giả sử” có giá trị hàng hóa xuất khẩu là 1 triệu đô la Mỹ, trong khi STAPIMEX chịu thuế 35,29% và “giả sử” giá trị hàng hóa xuất khẩu là 0,5 triệu đô la Mỹ. “Điều này có nghĩa, tổng giá trị hàng hóa là 1,5 triệu đô la Mỹ, tức Thông Thuận sẽ chiếm tỷ trọng 66,67%, trong khi STAPIMEX là 33,33%. Khi đó, thuế “trung bình gia quyền” ở mức chưa đến 12%”, vị này tính toán và nói rằng, dĩ nhiên tỷ trọng thực tế, thì phải dựa vào con số xuất khẩu đi Mỹ của hai bị đơn bắt buộc này.

Từ kết quả nêu trên, vị giám đốc doanh nghiệp này, nhấn mạnh DOC áp mức 35,29% cho 22 doanh nghiệp khác là điều "bất thường" so với thông lệ các kỳ xem xét hành chính trước đây, tức lẽ ra phải áp mức thuế “trung bình gia quyền” của hai bị đơn bắt buộc, nhưng lần sơ bộ POR19 DOC lại bỏ qua Công ty Thông Thuận.

Trở lại mức thuế DOC áp cho STAPIMEX, một đại diện doanh nghiệp không nêu tên đánh giá có khả năng đã gặp "trục trặc" trong vấn đề cung cấp hồ sơ, các dữ liệu liên quan để minh chứng cho phía Mỹ hoặc hồ sơ không đầy đủ nên bị áp mức thuế bất lợi.

Theo vị này, về lý thuyết, DOC tính tổng chi phí sản xuất 1 kí lô gam tôm dựa trên FAV (Factor Averaging Value - giá trị bình quân các yếu tố đầu vào), sau đó, so sánh giá bán thực tế từ Việt Nam vào Mỹ để xác định bán phá giá.

Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa được Mỹ công nhận là quốc gia có "nền kinh tế thị trường", tức giá trị FAV của Việt Nam (con giống, thuốc thú y, hóa chất, điện, nước, đóng gói, nhân công...) không phản ánh đúng cung- cầu thị trường, cho nên, chi phí sản xuất tại Việt Nam bị coi là "không đáng tin cậy".

Do đó, DOC chọn một quốc gia thay thế (có trình độ tương đương, điều kiện sản xuất ngành nghề liên quan...) để tính FAV. Khi đó, kết quả FAV ở quốc gia thay thế và giá xuất khẩu thực tế của Việt Nam bán sang Mỹ là căn cứ xác định mức thuế chống bán phá giá.

Vị chủ tịch HĐQT STAPIMEX, cho biết hiện đơn vị này vẫn chưa biết DOC lấy giá trị thay thế từ quốc gia nào (thông thường các lần xem xét trước, Indonesia là quốc gia được chọn), có thay đổi gì hay không... “Bây giờ đang chờ xác định lỗi gì mới sửa được”, ông cho biết nhưng tin rằng, không thể có mức thuế cao một cách vô lý như kết quả sơ bộ đã nêu.

Cũng không loại trừ mức thuế cao bất thường như nêu trên đã có sự nhầm lẫn trong cách tính của DOC, dẫn đến ra một kết quả cao bất hợp lý.

Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng đưa ra dẫn chứng về sự sai sót, đó là trong kỳ POR12, DOC áp mức thuế sơ bộ 25,76% cho Công ty cổ phần thực phẩm Sao Ta (FIMEX) do lỗi tính toán và sau đó điều chỉnh còn 4,58% trong lần công bố kết quả cuối cùng.

Theo ông Phẩm, phía Việt Nam đã thuê luật sư và đang trong quá trình làm việc với DOC nhằm xác định nguyên nhân để xử lý. “Các luật sư nói mức thuế DOC đưa ra không hợp lý, nhưng để nói không hợp lý chỗ nào thì đang chờ kết quả làm việc cụ thể”, ông thông tin.

Trao đổi với KTSG Online, ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký VASEP cũng xác nhận, luật sư đang rà soát và làm việc với DOC, nhưng chưa thể đưa ra thêm những bình luận vì vẫn phải chờ kết quả làm việc.

Kỳ vọng rà soát có kết quả tích cực, nhưng nếu không đổi sẽ rất khó khăn cho ngành tôm Việt Nam. Ảnh: Trung Chánh

Cần đưa ra thêm bằng chứng và phản biện

Vị giám đốc doanh nghiệp trao đổi với điều kiện không nêu tên, cho biết sau khi xác định nguyên nhân dẫn đến việc DOC áp mức thuế quá cao, các bên liên quan của Việt Nam, nhất là STAPIMEX cần đưa ra thêm bằng chứng và phản biện để họ xem xét trước khi đưa ra kết quả cuối cùng vào tháng 12-2025. “Thiện chí hợp tác, có số liệu rõ ràng để chứng minh chắc chắn mức thuế sẽ được điều chỉnh xuống thấp”, vị này kỳ vọng.

Còn ông Phẩm của STAPIMEX, cho biết đang chờ kết quả làm việc của luật sư nhằm xác định chính xác nguyên nhân để xử lý.

Tuy nhiên, nếu trường hợp vẫn bị áp thuế cao, tôm Việt Nam sẽ rất khó khăn trong việc thâm nhập vào thị trường Mỹ. Bởi lẽ, khi tôm Việt Nam chưa bị áp thuế cao đã chịu “sức ép” cạnh tranh rất lớn từ các quốc gia đối thủ như Ecuador, Ấn Độ và Thái Lan - nơi có chi phí giá thành nuôi thấp hơn so với Việt Nam.

Theo ông Phẩm, việc kinh doanh xuất khẩu sang Mỹ ngày càng khó khăn, bởi ngoài mức thuế chống bán phá giá, tôm Việt Nam nói riêng và hàng hóa nói chung còn chịu thuế đối ứng. “Năm nay có “hai, ba lớp” chồng lên nhau gây khó khăn cho mình”, ông nói và cho biết, đó là chưa kể thuế chống trợ cấp Mỹ áp ở mức 2,3%.

Ông Nam của VASEP, nói rằng mức thuế cao chắc chắn ngành tôm sẽ bị tác động, nhưng vấn đề là vụ việc đang rà soát, chưa áp dụng.

Trong thông cáo báo chí phản hồi vấn đề thuế của DOC, VASEP bình luận, dù kết quả sơ bộ chưa có hiệu lực ngay và có thể được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng, nhưng thông tin bị áp thuế hơn 35% đã và đang tác động tiêu cực đến tâm lý nhà nhập khẩu Mỹ, ảnh hưởng đến kế hoạch mua hàng, đơn hàng xuất khẩu. Đáng lo ngại hơn, ở khía cạnh trong nước, thuế cao sẽ ảnh hưởng đến tâm lý và hoạt động của người nuôi tôm.

Theo VASEP, mức thuế sơ bộ bất thường cùng với chính sách thuế đối ứng cao được chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp cho nhiều quốc gia, trong đó, có Việt Nam càng làm trầm trọng thêm thách thức mà ngành tôm Việt Nam phải đối mặt khi tiếp cận thị trường này.

Mỹ là thị trường tiêu thụ tôm quan trọng của Việt Nam, trong đó, bốn tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm sang Mỹ đạt 193 triệu đô la Mỹ, tăng 15% so với cùng kỳ và là thị trường tiêu thụ tôm lớn thứ hai của Việt Nam sau Trung Quốc - Hong Kong.

Chính vì vậy, VASEP đề nghị DOC cân nhắc lại các tính toán trong kết quả sơ bộ, đảm bảo khách quan, công bằng và đúng với thông lệ đã thực hiện trong các kỳ rà soát trước đó để bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp Việt Nam và duy trì sự ổn định trong thương mại thủy sản giữa hai quốc gia.

Trung Chánh

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/thue-chong-ban-pha-gia-tom-tang-soc-doanh-nghiep-chay-dua-lam-viec-voi-doc/