Thuế, kế toán, kiểm toán 2025-2026: Điều chỉnh để thích ứng

2 giờ trướcBài gốc

Năm 2025, môi trường pháp lý liên quan đến thuế, kế toán và kiểm toán tại Việt Nam đang chuyển sang một giai đoạn điều chỉnh mang tính hệ thống. Những thay đổi này cho thấy nỗ lực tái cấu trúc chính sách nhằm tiệm cận thông lệ quốc tế, đồng thời tăng cường kỷ cương tuân thủ trong bối cảnh Việt Nam cạnh tranh ngày càng trực tiếp với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á về thu hút đầu tư.

Các nội dung trên được thảo luận tại Hội thảo chuyên đề “Thuế và Kế toán, Kiểm toán 2025-2026: Cập nhật chính sách và khám phá ưu đãi thuế Đông Nam Á” do Công ty Dịch vụ Tư vấn thuế Him Lam tổ chức tại TP.HCM sáng 12/12. Hội thảo thu hút sự tham gia của các chuyên gia thuế, kế toán, kiểm toán trong nước và quốc tế, cùng đông đảo doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, trong bối cảnh mùa lập báo cáo tài chính và quyết toán thuế đang đến gần.

Toàn cảnh Hội thảo

Đặt trong bức tranh khu vực, nhiều chuyên gia cho rằng Đông Nam Á đang bước vào giai đoạn cạnh tranh đầu tư theo chiều sâu. Ưu đãi thuế không còn là công cụ duy nhất để thu hút vốn, mà được đặt trong tổng thể các yếu tố như tính ổn định chính sách, mức độ minh bạch, khả năng dự đoán và chi phí tuân thủ. Singapore, Thái Lan hay Malaysia đều đã chuyển từ ưu đãi dàn trải sang ưu đãi có điều kiện, gắn với ngành nghề, công nghệ và cam kết đầu tư dài hạn.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam vẫn giữ nhiều lợi thế nền tảng như quy mô thị trường, lực lượng lao động và vị trí địa chính trị. Tuy nhiên, từ góc nhìn của nhà đầu tư quốc tế, các vấn đề liên quan đến thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế đất, điều kiện hưởng ưu đãi và mức độ ổn định của chính sách vẫn là những yếu tố được cân nhắc kỹ lưỡng. Điều này lý giải vì sao giai đoạn 2025-2026 được xem là thời điểm bản lề của chính sách thuế, kế toán và kiểm toán tại Việt Nam.

Cơ sở thuế được mở rộng, ưu đãi được sàng lọc

Một trong những điểm nổi bật của chính sách thuế giai đoạn này là việc mở rộng phạm vi điều chỉnh để bao phủ đầy đủ hơn các mô hình kinh doanh mới, đặc biệt trong nền kinh tế số.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Lê Văn Hải - Phó Trưởng Ban Pháp chế của Cục Thuế - Bộ Tài chính cho biết Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 67/2025/QH15 (sửa đổi) có hiệu lực từ kỳ tính thuế năm 2025 đã mở rộng phạm vi người nộp thuế, đặc biệt đối với doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh thương mại điện tử và nền tảng số. Việc xác định cơ sở thường trú bao gồm cả nền tảng số được đánh giá là phù hợp với xu hướng quản lý thuế quốc tế, góp phần bảo đảm công bằng giữa các loại hình doanh nghiệp.

Ông Lê Văn Hải - Phó Trưởng Ban Pháp chế của Cục Thuế - Bộ Tài chính chia sẻ tại Hội thảo

Quy định này thể hiện rõ định hướng mở rộng cơ sở thuế, bảo đảm công bằng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp xuyên biên giới, đồng thời hạn chế thất thu ngân sách từ các mô hình kinh doanh dựa trên nền tảng số. Theo các chuyên gia, đây là xu hướng tất yếu khi thương mại điện tử và kinh tế nền tảng phát triển nhanh, vượt ra ngoài khuôn khổ quản lý truyền thống.

Song song với việc mở rộng đối tượng nộp thuế, chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cũng được điều chỉnh theo hướng chọn lọc hơn. Thay vì ưu đãi dàn trải, các chính sách mới tập trung vào những lĩnh vực Nhà nước ưu tiên như nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Cách tiếp cận này nhằm duy trì sức hấp dẫn đầu tư, đồng thời bảo đảm tính bền vững của nguồn thu ngân sách trong dài hạn.

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi cũng điều chỉnh biểu thuế suất theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong bối cảnh khu vực này vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế. Tuy nhiên, các ưu đãi về thuế suất đi kèm với yêu cầu chặt chẽ hơn về hóa đơn, chứng từ và thanh toán không dùng tiền mặt. Theo các chuyên gia, ưu đãi thuế trong giai đoạn tới sẽ gắn chặt với mức độ tuân thủ; doanh nghiệp càng minh bạch, khả năng tiếp cận ưu đãi càng cao.

Ở góc độ khu vực, một số ý kiến tại hội thảo cho rằng Việt Nam và Thái Lan có nhiều nét tương đồng trong thu hút FDI, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất, chế biến, nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp nhẹ. Tuy nhiên, trong khi Thái Lan áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ mạnh cho doanh nghiệp FDI, Việt Nam đang lựa chọn hướng đi thận trọng hơn, ưu tiên ổn định chính sách và kỷ luật tài khóa thay vì chạy đua ưu đãi.

Minh bạch trở thành chuẩn bắt buộc

Cùng với cải cách chính sách thuế, lĩnh vực kế toán và kiểm toán cũng ghi nhận những điều chỉnh quan trọng, phản ánh yêu cầu ngày càng cao về minh bạch tài chính.

Theo bà Hà Thị Phương Thanh - Phó Trưởng phòng Quản lý, giám sát kiểm toán Cục Quản lý giám sát kế toán, kiểm toàn - Bộ Tài chính, Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế Thông tư 200 đã thay đổi cách tiếp cận trong quản lý kế toán doanh nghiệp. Trọng tâm của chế độ kế toán mới là chất lượng thông tin trên báo cáo tài chính, thay vì việc tuân thủ cứng nhắc các biểu mẫu.

Các chuyên gia chia sẻ tại Hội thảo

Tinh thần xuyên suốt của chế độ kế toán mới là tăng quyền chủ động cho doanh nghiệp, nhưng không làm giảm yêu cầu về trách nhiệm giải trình. Bà Phương Thanh nhấn mạnh: “Doanh nghiệp được tạo điều kiện linh hoạt trong việc áp dụng chế độ chứng từ, sổ sách và hệ thống tài khoản kế toán, với trọng tâm là bảo đảm chất lượng và tính minh bạch của thông tin trên báo cáo tài chính; đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền cho doanh nghiệp trong công tác kế toán, qua đó góp phần đơn giản hóa và cắt giảm các thủ tục hành chính”.

Theo đó, doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong tổ chức hệ thống kế toán, thiết kế chứng từ và sổ sách phù hợp với đặc thù hoạt động. Tuy nhiên, việc tăng tính linh hoạt cũng đồng nghĩa với trách nhiệm pháp lý cao hơn. Doanh nghiệp phải ban hành quy chế hạch toán kế toán nội bộ và chịu trách nhiệm trước pháp luật về các lựa chọn của mình. Điều này đòi hỏi ban lãnh đạo doanh nghiệp phải nhìn nhận công tác kế toán như một phần quan trọng của quản trị thay vì chỉ là hoạt động mang tính kỹ thuật.

Trong lĩnh vực kiểm toán độc lập, việc điều chỉnh các quy định về luân chuyển kiểm toán viên, mở rộng đối tượng kiểm toán bắt buộc và tăng mức xử phạt vi phạm hành chính cho thấy yêu cầu minh bạch tài chính đang trở thành chuẩn mực bắt buộc. Khi rủi ro tuân thủ ngày càng lớn, kiểm toán không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là công cụ giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín trong quan hệ với đối tác, nhà đầu tư và các tổ chức tài chính.

Từ góc độ doanh nghiệp, giai đoạn 2025-2026 không chỉ là thời điểm cập nhật quy định mới, mà là lúc cần rà soát lại toàn bộ chiến lược thuế, hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ. Việc chủ động thích ứng sớm sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý, đồng thời tạo nền tảng minh bạch cần thiết trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng đòi hỏi chuẩn mực cao hơn.

Thanh Hưng

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/thue-ke-toan-kiem-toan-2025-2026-dieu-chinh-de-thich-ung-330788.html