Thuế quá cao, chứng khoán có giảm hấp dẫn?

3 giờ trướcBài gốc

Nhà đầu tư lo lắng

Anh Trần Ngọc Quang, một nhà đầu tư tại Ba Đình, đã gắn bó với thị trường chứng khoán suốt hơn một thập kỷ nhận xét, đây là một "chiến trường" khốc liệt, nơi chỉ những ai đủ bản lĩnh và kiên trì mới có thể trụ vững.

Nhiều chuyên giao cho rằng, đề xuất thu 20% trên lãi chuyển nhượng chứng khoán là quá cao và khó khả thi.

Bởi vậy, khi xuất hiện thông tin Bộ Tài chính đề xuất áp mức thuế 20% trên lợi nhuận chứng khoán, anh Quang cho rằng, thực tế đầu tư không phải lúc nào cũng có lãi; nhiều khoản lỗ trước đó thường chỉ được bù đắp khi thị trường bước vào chu kỳ tăng trưởng.

Những thời điểm thuận lợi, nhà đầu tư mới có cơ hội lấy lại phần nào vốn liếng và công sức đã bỏ ra. Thế nhưng, nếu mức thuế 20% được áp dụng trực tiếp lên phần lãi, số tiền thực nhận sẽ bị giảm đáng kể, đặc biệt là trong bối cảnh nhà đầu tư thường phân bổ danh mục, "không bỏ tất cả trứng vào một giỏ".

Theo anh Quang, mức thuế này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý và chiến lược của nhiều nhà đầu tư lâu năm, khiến họ phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn trước mỗi quyết định mua bán. Anh lo ngại, thay vì khuyến khích dòng vốn ở lại thị trường, quy định này có thể khiến một bộ phận nhà đầu tư rút lui hoặc tìm đến các kênh đầu tư khác an toàn hơn.

Chị Mai, người vừa kinh doanh vừa đầu tư chứng khoán như một hình thức tích lũy dài hạn. Chị chia sẻ, thường mua và nắm giữ cổ phiếu của những doanh nghiệp uy tín, có lịch sử chia cổ tức cao. Đối với chị, đây không chỉ là kênh đầu tư sinh lời mà còn là cách bảo toàn và gia tăng giá trị tài sản theo thời gian.

Thế nhưng, khi nghe thông tin có thể phải đóng thuế ngay tại thời điểm nhận cổ tức, chị không khỏi bối rối. Theo chị, với những nhà đầu tư dài hạn, cổ tức là nguồn thu quan trọng giúp bù đắp phần thua lỗ tạm thời khi giá cổ phiếu giảm.

Đặc biệt, cổ tức bằng cổ phiếu thường không thể bán ngay mà phải chờ một khoảng thời gian nhất định mới được chuyển nhượng. Điều này đồng nghĩa, nếu bị thu thuế ngay khi nhận, nhà đầu tư sẽ phải bỏ ra một khoản tiền trong khi giá trị cổ phiếu nắm giữ vẫn đang âm, dẫn đến áp lực tài chính ngắn hạn đáng kể.

"Con số quá cao"

Không chỉ giới đầu tư, nhiều chuyên gia dù đồng tình với nguyên tắc chỉ thu thuế khi nhà đầu tư có lãi, nhưng mức 20% là quá cao. Vì thế, cần có sự tính toán hợp lý hơn để vừa bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, đồng thời không làm chậm lại đà phát triển của thị trường vốn.

Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay gần như do nhà đầu tư cá nhân chiếm ưu thế tuyệt đối, với tỷ lệ lên tới 99,8%, phần lớn theo đuổi chiến lược nắm giữ ngắn hạn.

So với các thị trường phát triển, quy mô, độ sâu và tính ổn định của thị trường Việt Nam vẫn còn hạn chế, vì vậy, mức thuế 20% trên lợi nhuận chứng khoán được nhiều công ty chứng khoán và chuyên gia đánh giá là quá cao so với thông lệ quốc tế.

Ông Phan Văn Nhân, đại diện Công ty Chứng khoán SSI cho rằng, mức thuế 20% "vừa quá cao vừa thiếu tính khả thi". Ông Nhân nhấn mạnh, cổ phiếu tại Việt Nam thường biến động mạnh, có thể tăng nhanh rồi giảm sâu trong thời gian ngắn, khác biệt hoàn toàn với các thị trường lớn như Mỹ, nơi cổ phiếu bluechip có xu hướng tăng ổn định trong nhiều năm, thậm chí hàng thập kỷ, song hành cùng sự phát triển của doanh nghiệp.

Từ góc độ quản lý, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho rằng, chính sách thuế chứng khoán không chỉ tác động đến nhà đầu tư trong nước mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định phân bổ vốn của nhà đầu tư nước ngoài.

Nếu áp dụng mức thuế không phù hợp với thực tiễn, dòng vốn ngoại có thể bị hạn chế, làm giảm sức cạnh tranh của thị trường Việt Nam so với các nước trong khu vực. Theo ông Sơn, thuế nên được thiết kế để điều tiết thu nhập hợp lý, thay vì trở thành rào cản khiến dòng vốn và sự sôi động của thị trường bị thu hẹp.

Về giải pháp thay thế, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đã đưa ra đề xuất áp mức thuế 3%, chỉ tính trên phần lợi nhuận khi nhà đầu tư bán chứng khoán có lãi.

Theo VAFI, mức này vừa đủ để đóng góp vào ngân sách, vừa tạo động lực thu hút thêm người dân tham gia thị trường, qua đó giúp các doanh nghiệp niêm yết dễ dàng huy động nguồn vốn khổng lồ từ cả trong và ngoài nước.

Đồng thời, nhiều nhà đầu tư cho rằng, chính sách thuế cần linh hoạt, công bằng và bám sát thực tế, với mức hợp lý chỉ từ 3-5% trên lợi nhuận ròng, đồng thời có cơ chế ưu đãi thuế cho các khoản đầu tư dài hạn nhằm khuyến khích sự gắn bó với thị trường.

Không thể tính thuế cổ phiếu thưởng chưa bán

VAFI cũng cho rằng, về nguyên tắc, thuế thu nhập cá nhân chỉ nên áp dụng khi một hoạt động kinh doanh hoặc khoản đầu tư thực sự tạo ra lợi nhuận. Bản chất cơ bản của thuế thuế thu nhập cá nhân là đánh thuế trên thu nhập đã hình thành, chứ không phải trên tài sản hay quyền sở hữu chưa được hiện thực hóa thành tiền.

Đối với cổ phiếu thưởng, khoản lợi nhuận chỉ phát sinh khi nhà đầu tư bán số cổ phiếu này và thu được giá trị cao hơn so với mệnh giá. Trong thời gian nắm giữ, dù cổ phiếu có giá trị trên thị trường, nhà đầu tư vẫn chưa thu được tiền mặt, vì vậy không thể coi là đã có thu nhập.

Việc áp dụng thu thuế ngay tại thời điểm nhận cổ phiếu thưởng sẽ gây ra hàng loạt hệ quả bất lợi. Thứ nhất, điều này trực tiếp làm giảm quyền lợi tài chính của nhà đầu tư, bởi họ buộc phải nộp thuế khi chưa có dòng tiền thực sự phát sinh.

Thứ hai, chính sách này tạo ra áp lực tài chính và rủi ro thanh khoản rõ rệt, nhất là đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ vốn hạn chế về nguồn lực, nhưng ngay cả các nhà đầu tư tổ chức cũng sẽ chịu ảnh hưởng.

Cuối cùng, đây là yếu tố có thể làm giảm sức hấp dẫn của chiến lược đầu tư dài hạn, bởi nhà đầu tư sẽ phải đóng thuế trước cả khi hiện thực hóa lợi nhuận, khiến họ cân nhắc việc nắm giữ lâu dài.

Không chỉ tác động đến nhà đầu tư, việc thu thuế sớm sẽ gián tiếp ảnh hưởng đến doanh nghiệp phát hành. Khi nhà đầu tư bị giảm khả năng tài chính, nguồn lực dành cho tái đầu tư hoặc mua thêm cổ phiếu sẽ suy giảm, từ đó làm giảm tính hấp dẫn của doanh nghiệp trên thị trường vốn.

Theo đề xuất của VAFI, thời điểm xác định nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phiếu thưởng nên được lùi đến khi nhà đầu tư bán số cổ phiếu đó. Nếu bán và có lãi, khoản thuế sẽ được tính theo quy định hiện hành, tức tổng giá trị cổ phần bán ra theo mệnh giá nhân với thuế suất 5%.

Trong trường hợp nhà đầu tư bán cổ phiếu thưởng nhưng thua lỗ, họ sẽ không phải chịu thuế. Cách tiếp cận này vừa bảo vệ quyền lợi hợp lý của nhà đầu tư, vừa duy trì được sức hấp dẫn của thị trường và vẫn đảm bảo nguồn thu hợp pháp cho ngân sách Nhà nước.

Thanh Thắng

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/thue-qua-cao-chung-khoan-co-giam-hap-dan-192250825215022061.htm