Thuế thu nhập cá nhân bảo đảm lợi ích, công bằng, khả năng nộp thuế

10 giờ trướcBài gốc

PGS-TS. Lê Xuân Trường (Học viện Tài chính).

Sau nhiều lần sửa đổi, Bộ Tài chính đã quyết định xây dựng luật thay thế Luật Thuế TNCN. Bất cập lớn nhất của thuế TNCN hiện nay, theo ông, là những điểm nào?

Thuế TNCN của nước ta đã bảo đảm được nguyên tắc của sắc thuế này là lợi ích, công bằng và khả năng nộp thuế. Nguyên tắc lợi ích là mọi người trong xã hội đều được hưởng những thành quả phát triển của đất nước về thể chế luật pháp, hạ tầng, phúc lợi xã hội, an ninh trật tự, văn hóa, giáo dục… Đồng thời, mọi cá nhân có thu nhập ở mức nhất định cũng có nghĩa vụ đóng góp một phần thu nhập cho xã hội thông qua nộp thuế.

Nguyên tắc công bằng và khả năng nộp thuế thể hiện ở chỗ, người có thu nhập cao hơn thì nộp thuế nhiều hơn, người có thu nhập như nhau, nhưng có hoàn cảnh khó khăn hơn thì nộp thuế ít hơn, người có thu nhập thấp chưa phải nộp thuế. Tuy nhiên, do sự phát triển kinh tế - xã hội rất nhanh, trong khi Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành đã được ban hành được gần 20 năm, dù nhiều lần sửa đổi, bổ sung, nhưng càng ngày càng xa rời nguyên tắc của sắc thuế này, nên đã đến lúc phải ban hành luật thay thế.

Khởi điểm chịu thuế, giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc, miễn thuế đối với hộ gia đình, cá nhân kinh doanh... là những bất cập đã được doanh nghiệp, người dân, chuyên gia kinh tế nói đến nhiều, nên tôi chỉ đề cập một số vấn đề khác mà Bộ Tài chính đang nghiên cứu sửa đổi. Đó là biểu thuế lũy tiến từng phần, miễn thuế đối với quà biếu, quà tặng, thừa kế; mở rộng đối tượng miễn, giảm thuế.

Đối với biểu thuế lũy tiến từng phần, quan điểm của ông thế nào?

Biểu thuế thu nhập cá nhân của nước ta có 7 bậc, từ 5% đến 35%, có thể nói là quá nhiều và giãn cách giữa các bậc thuế quá dày, dẫn đến không hợp lý và không công bằng giữa các tầng lớp dân cư, đặc biệt là những người có thu nhập trung bình phải nộp nhiều thuế hơn. Bậc thuế quá nhiều, khoảng cách giữa các bậc quá hẹp, nên thực tế cho thấy, cá nhân dễ “nhảy bậc thuế” khi tổng hợp thu nhập vào cuối năm, làm tăng số thuế phải nộp, làm số lượng phải quyết toán thuế TNCN hàng năm tăng một cách không cần thiết, trong khi số thuế phải nộp thêm do nhảy bậc không nhiều.

Các nước trong khu vực như Indonesia chỉ có 5 bậc thuế với các mức thuế suất 5%, 15%, 25%, 30% và 35%; Philippines cũng chỉ có 5 bậc thuế với thuế suất 15%, 20%, 25%, 30%, 35%... Malaysia là quốc gia có nhiều bậc thuế TNCN nhất, nhưng từ năm 2024 đã giảm từ 11 bậc xuống còn 9 bậc và đang nghiên cứu giảm tiếp.

Theo tôi được biết, Ban Soạn thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế (Bộ Tài chính) đang nghiên cứu để cắt giảm số bậc thuế của biểu thuế hiện nay từ 7 bậc xuống mức phù hợp. Cùng với đó, xem xét nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế, đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn đối với những người có thu nhập ở bậc thuế cao. Thực hiện theo hướng này sẽ góp phần đơn giản hóa, giảm số bậc thuế nhằm tạo thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế, giảm mức đóng góp của cá nhân có thu nhập trung bình cao và tạo điều kiện thu hút nguồn lao động chất lượng cao.

Điểm thứ hai ông muốn nói đến chắc là quy định về việc miễn thuế TNCN?

Theo quy định hiện hành, có 16 khoản thu nhập được miễn thuế TNCN, vừa thừa lại vừa thiếu. Các khoản được miễn thuế TNCN là thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh, chị, em ruột với nhau. Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa các đối tượng trên với nhau cũng được miễn thuế.

Các đối tượng được miễn thuế quá rộng, cần phải thu hẹp, như không miễn thuế là bất động sản giữa anh chị em ruột chuyển nhượng hoặc thừa kế, tặng quà với nhau. Các đối tượng khác khi chuyển nhượng, thừa kế, quà tặng cũng nên quy định, miễn thuế cho giá trị bất động sản ở mức nhất định. Ví dụ, miễn thuế cho giá trị của bất động sản 3-4 tỷ đồng, còn trên mức này phải nộp thuế theo mức thuế lũy tiến từng phần mới bảo đảm công bằng, không thất thu thuế và tránh việc lợi dụng. Bởi trên thực tế, cha mẹ vợ với con rể; cha mẹ chồng với con dâu; cha mẹ nuôi với con nuôi giao dịch với nhau khối bất động sản hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng không phải nộp đồng thuế nào khi hợp đồng ghi là quà tặng, chuyển nhượng, trong khi thực chất là họ mua bán với nhau.

Vậy còn thiếu những khoản miễn thuế nào, thưa ông?

Cần mở rộng đối tượng được miễn thuế cho cá nhân có thu nhập từ lợi tức cổ phần của thành viên hợp tác xã nông nghiệp, nông dân tham gia “cánh đồng lớn”; thu nhập do quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung chi trả; thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải, chuyển nhượng tín chỉ carbon lần đầu; thu từ tiền lãi trái phiếu xanh...

Hiện tại, nông dân có thu nhập từ cổ phần của hợp tác xã nông nghiệp phải nộp thuế TNCN theo loại thu nhập từ đầu tư vốn, nông dân có thu nhập do tham gia “cánh đồng mẫu lớn” phải nộp thuế TNCN 5%.

Miễn thuế TNCN đối với nông dân cũng là đúng tinh thần của Nghị quyết 19-NQ/TW (ngày 16/6/2022) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Nghị quyết 20-NQ/TW (ngày 16/6/2022) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.

Theo quy định hiện hành, chỉ miễn thuế TNCN đối với tiền lương hưu do Quỹ Bảo hiểm xã hội chi trả; tiền lương hưu do quỹ hưu trí tự nguyện chi trả hàng tháng. Như vậy, cá nhân có thu nhập từ việc rút “một cục” tiền lương hưu, thì không được miễn thuế là bất hợp lý. Thực tế, lương hưu là tiền tích lũy của cá nhân khi đi làm, hết tuổi lao động, họ được nhận lại hàng tháng để bảo đảm cuộc sống, nhưng cũng có rất nhiều trường hợp, vì lý do nào đó (như ra nước ngoài định cư với người thân), người lao động cần rút một lần tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm hưu trí từ quỹ hưu trí tự nguyện.

Theo ông, có cần bổ sung đối tượng được miễn, giảm thuế TNCN nữa không?

Nghị quyết 57-NQ/TW (ngày 22/12/2024) về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia khẳng định, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia, là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu, đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN, nhóm 50 nước đứng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số và Chỉ số Phát triển Chính phủ điện tử; nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực ASEAN về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, trung tâm phát triển một số ngành, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế. Vì vậy, cần nghiên cứu bổ sung quy định về miễn giảm thuế TNCN đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của các cá nhân là nhân lực công nghệ cao làm việc tại các doanh nghiệp, dự án trong lĩnh vực công nghệ thông tin, nông nghiệp, chế biến nông sản, dự án ứng dụng công nghệ cao, dự án sản xuất sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển.

Mạnh Bôn

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/thue-thu-nhap-ca-nhan-bao-dam-loi-ich-cong-bang-kha-nang-nop-thue-d304227.html