Thuốc hạ sốt, giảm đau phổ biến ảnh hưởng đến gan như thế nào?

một ngày trướcBài gốc

Paracetamol là một loại thuốc phổ biến, an toàn và hiệu quả để hạ sốt và giảm đau. Do quá thông dụng nên đôi khi người dùng sử dụng thuốc một cách bất cẩn, có thể dẫn đến tổn thương gan. Vậy paracetamol ảnh hưởng đến gan và các cơ quan khác như thế nào và cách dùng thuốc như thế nào cho an toàn?

1. Tác dụng của paracetamol

Nội dung

1. Tác dụng của paracetamol

2. Paracetamol ảnh hưởng đến gan như thế nào?

3. Quá liều paracetamol được điều trị như thế nào?

4. Cách uống paracetamol an toàn

Paracetamol là thuốc giảm đau và hạ sốt, thường dùng để điều trị sốt, đau đầu, đau họng, đau răng và các nguyên nhân gây đau khác. Thuốc làm giảm nhiệt độ cơ thể do tác dụng lên vùng dưới dồi - phần não kiểm soát nhiệt độ.

Thuốc làm giảm đau bằng cách can thiệp vào cảm giác đau của cơ thể. Mặc dù không giải quyết được nguyên nhân gây đau nhưng thuốc có thể làm giảm cơn đau trong một thời gian. Cách paracetamol làm giảm đau vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng người ta cho rằng thuốc ức chế cyclooxygenase-2 của hệ thần kinh trung ương (CNS COX-2). COX-2 là một loại enzyme ảnh hưởng đến cách cơ thể cảm thấy đau, nếu bị chặn, bạn sẽ cảm thấy ít đau hơn.

Paracetamol thường an toàn khi dùng theo khuyến cáo, nhưng có thể gây tổn thương gan khi dùng quá liều…

2. Paracetamol ảnh hưởng đến gan như thế nào?

Paracetamol được hấp thụ nhanh chóng vào máu qua đường tiêu hóa. Khi vào máu, thuốc sẽ phát huy tác dụng rồi được phân hủy ở gan, bài tiết qua nước tiểu.

Gan phân hủy hầu hết thuốc thành các thành phần an toàn được loại bỏ khỏi cơ thể qua nước tiểu. Tuy nhiên, một lượng nhỏ paracetamolchuyển hóa thành một sản phẩm phụ có hại gọi là NAPQI (N-acetyl-p-benzoquinoneimine). Khi dùng paracetamoltheo liều khuyến cáo, cơ thể sẽ liên kết NAPQI với một chất gọi là glutathione và bài tiết nó qua nước tiểu. Tuy nhiên, khi dùng quá nhiều paracetamol, cơ thể sẽ bị quá tải, có khả năng gây hại cho các tế bào chính của gan (tế bào gan).

Một loại enzyme gan được gọi là cytochrome P450 là cần thiết để phân hủy paracetamol. Cytochrome P450 cũng tham gia vào quá trình phân hủy rượu. Nếu bạn uống rượu và tiêu thụ paracetamol cùng nhau (ví dụ như để ngăn ngừa đau đầu do say rượu), quá trình chuyển hóa paracetamol sẽ bị thay đổi, có thể dẫn đến sự tích tụ các sản phẩm phụ độc hại nhanh hơn tốc độ cơ thể có thể bài tiết chúng.

Sự tích tụ này có thể gây tổn thương gan với liều paracetamolthấp hơn nhiều. Ngoài ra, nghiện rượu có thể làm giảm khả năng hấp thụ glutathione, chất cần thiết để bài tiết NAPQI ra khỏi cơ thể một cách an toàn. Vì vậy, lý tưởng nhất là không uống rượu khi dùng paracetamol.

Paracetamol cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác. Trong trường hợp quá liều cấp tính, suy thận và viêm tụy cũng có thể xảy ra cùng với rối loạn chức năng gan.

Triệu chứng

Có thể mất thời gian để nhận thấy các dấu hiệu và triệu chứng của quá liều paracetamol(acetaminophen). Trong 18 giờ đầu tiên, người dùng có thể bị nôn, sau đó là đau bụng trên bên phải và hạ huyết áp. Rối loạn chức năng gan có thể không xuất hiện trong vòng 24 đến 72 giờ sau khi uống. Điều cần thiết là phải xác định tình trạng quá liều và bắt đầu điều trị trước khi xảy ra tổn thương gan đáng kể, để tránh tử vong hoặc cần ghép gan.

3. Quá liều paracetamol được điều trị như thế nào?

Quá liều paracetamol rất phổ biến. Ở trẻ em, thường là do cha mẹ vô tình cho dùng sai liều. Ở thanh thiếu niên và người lớn, có thể là cố ý thông qua hành vi tự gây hại hoặc vô tình (tức là kết hợp nhiều loại thuốc có chứa paracetamolkhi bị ốm).

Việc điều trị phụ thuộc vào thời điểm. Nếu một cá nhân đột nhiên uống quá nhiều paracetamol và phát hiện ra trong vòng hai giờ sau khi uống, nhân viên y tế có thể cho dùng than hoạt tính và đo nồng độ paracetamol.

N-acetylcysteine là phương pháp điều trị chính cho tình trạng quá liều paracetamol. Nếu cần, bác sĩ sẽ tiếp tục dùng thuốc cho đến khi nồng độ paracetamol không còn phát hiện được và men gan trở lại bình thường.

4. Cách uống paracetamol an toàn

Đối với hầu hết mọi người, paracetamolan toàn và không gây hại cho gan khi sử dụng theo khuyến cáo. Đối với người lớn, tùy thuộc vào sản phẩm, nhà sản xuất paracetamol khuyến cáo không dùng quá 1000mg sau mỗi sáu giờ và không quá 3.000-3.250 mg trong vòng 24 giờ, trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Liều dùng này giúp bạn nằm trong giới hạn khuyến cáo hàng ngày là 4.000 mg paracetamol. Mặc dù giới hạn trên là 4.000 mg mỗi ngày, nhưng không nên dùng quá 3.000 mg trong hơn ba đến năm ngày, trừ khi có khuyến cáo của bác sĩ.

Paracetamol có mặt trong nhiều sản phẩm với các tên thương mại khác nhau, và dưới nhiều dạng, bao gồm viên nang gel giải phóng nhanh, viên nén, chất lỏng, gói hòa tan và các sản phẩm giảm đau khác. Paracetamol cũng có trong thuốc cảm lạnh và cúm, thuốc theo toa kết hợp với các loại thuốc giảm đau khác và một số thuốc hỗ trợ giấc ngủ. Nếu bạn dùng nhiều loại thuốc khác nhau, điều quan trọng là phải biết liệu có paracetamol trong đó không để tính toán liều dùng nằm trong giới hạn an toàn hàng ngày.

Đối với người bị bệnh gan, hãy trao đổi với bác sĩ trước khi dùng paracetamol(acetaminophen). Nhìn chung, bệnh nhân bị bệnh gan không nên dùng quá 2.000 mg acetaminophen trong vòng 24 giờ. Những người bị bệnh gan nặng có thể cần dùng ít hơn.

Ngoài ra, thuốc có thể gây tương tác với các loại thuốc, thảo dược hoặc thực phẩm bổ sung khác. Ví dụ thuốc chống đông máu (như warfarin) và rượu là hai chất chính có thể tương tác tiêu cực với paracetamol.

Đối với trường hợp bị bệnh gan nghiêm trọng, hãy trao đổi với bác sĩ về liều lượng phù hợp và các phương pháp thay thế tốt nhất để điều trị cơn đau hoặc sốt.

Khi dùng với liều lượng khuyến cáo trên nhãn trong thời gian ngắn (ví dụ, khi thi thoảng bị đau đầu hoặc khi bị cúm), paracetamol thường được coi là an toàn trừ khi bạn có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Tuy nhiên, paracetamol không tốt cho gan nếu dùng quá nhiều.

DS. Thu Hoài

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/thuoc-ha-sot-giam-dau-pho-bien-anh-huong-den-gan-nhu-the-nao-16925060517051599.htm