Một bệnh nhân nhập viện trong tình trạng co giật, khó thở sau khi uống thuốc phong tê thấp được cấp cứu kịp thời tại Bệnh viện Đa khoa Trí Đức Thành.
Những ca cấp cứu “thập tử nhất sinh”
Đầu tháng 12-2025, một cụ ông 80 tuổi ở tỉnh Thanh Hóa được gia đình đưa vào bệnh viện cấp cứu trong tình trạng tím tái, không thở được, toàn thân gồng cứng như khúc gỗ và co giật liên tục. Gia đình bệnh nhân cho biết, cụ ông có tiền sử viêm đa khớp. Do đau nhiều nên thời gian gần đây, ông đã tự ý uống một loại thuốc phong tê thấp. Loại thuốc này rất nổi tiếng và được rao bán tràn lan trên mạng xã hội…
Khám và làm xét nghiệm, chụp CT sọ não bệnh nhân đều cho kết quả bình thường, giúp bác sĩ loại trừ bệnh động kinh và uốn ván. Tuy nhiên, từ các dấu hiệu điển hình và tiền sử dùng thuốc đông y không rõ nguồn gốc, bác sĩ chẩn đoán, bệnh nhân bị ngộ độc hạt mã tiền (strychnine) - hoạt chất có thể xuất hiện trong một số loại thuốc phong tê thấp không nguồn gốc. Chất này gây co giật dữ dội, tăng trương lực cơ và có thể dẫn đến ngưng thở nếu không được xử lý kịp thời. May mắn, nhờ được cấp cứu và điều trị kịp thời, cụ ông đã qua cơn nguy hiểm, sức khỏe dần ổn định.
Trước đó, nam bệnh nhân 43 tuổi ở tỉnh Phú Thọ tin theo quảng cáo trên mạng xã hội về một loại thuốc bột gia truyền chữa đau xương khớp và uống đều đặn trong vài tuần. Cơn đau khớp có thuyên giảm, nhưng đổi lại là những cơn đau bụng dữ dội, chướng hơi ngày càng tăng. Khi nhập viện, hình ảnh chụp CT cho thấy, khí tràn ổ bụng vùng thượng vị, dấu hiệu điển hình của thủng dạ dày. Các bác sĩ buộc phải phẫu thuật nội soi cấp cứu, rửa ổ bụng nhiễm trùng và khâu lỗ thủng…
Theo bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Tuấn Anh, Bệnh viện Đa khoa Trí Đức Thành, tình trạng người dân tự ý sử dụng thuốc phong tê thấp, thuốc nam - thuốc bắc không rõ nguồn gốc điều trị các bệnh mãn tính như xương khớp đang ngày càng phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Rất nhiều sản phẩm có thể chứa mã tiền hoặc các hoạt chất độc tính cao nhưng không được ghi rõ trên nhãn, tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho người sử dụng.
Không tùy tiện sử dụng thuốc đông y
Các bác sĩ y học cổ truyền khẳng định, thuốc đông y không đồng nghĩa với việc thích uống sao, dùng sao cũng được. Y học cổ truyền có lịch sử hàng nghìn năm với hệ thống lý luận chặt chẽ, nguyên tắc “biện chứng luận trị” và quy trình bào chế nghiêm ngặt. Nhiều vị thuốc vừa là thuốc vừa là thực phẩm, an toàn nếu dùng đúng cách. Tuy nhiên, cũng có không ít vị thuốc có độc tính cao, như: Phụ tử, ô đầu, mã tiền, ba đậu, thần sa, hùng hoàng… chỉ được phép sử dụng khi đã chế biến đúng quy chuẩn và có thầy thuốc chuyên môn chỉ định, theo dõi liều lượng chặt chẽ. Khi những nguyên tắc này bị phá vỡ vì lợi nhuận hoặc thiếu hiểu biết, thuốc đông y từ phương tiện chữa bệnh có thể biến thành chất độc.
Thạc sĩ - bác sĩ Vũ Văn Đại, Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện trung ương Quân đội 108 cảnh báo, việc tự ý mua và sử dụng các loại đông dược không rõ nguồn gốc, chưa được Bộ Y tế cấp phép là nguyên nhân khiến nhiều người ngộ độc, suy gan, suy thận, thậm chí tử vong. Không khó để bắt gặp trên mạng xã hội những lời rao bán “thuốc chữa bách bệnh”, từ thoái hóa cột sống, loãng xương đến viêm khớp dạng thấp… Với những người mắc bệnh mạn tính như xương khớp thì việc phải dùng thuốc tân dược lâu dài dễ khiến họ mệt mỏi và nảy sinh tâm lý tìm đến thuốc đông y lành tính, mang tới hiệu quả cao. Chính tâm lý này khiến người bệnh dễ dàng đặt cược sức khỏe, thậm chí tính mạng vào những may rủi không thể lường trước.
“Thực tế, nhiều loại thuốc đông y trôi nổi bị trộn các thuốc giảm đau, chống viêm thế hệ cũ, thậm chí đã bị hạn chế hoặc cấm sử dụng với vô số tác dụng phụ. Bên cạnh đó, việc bào chế dược liệu thủ công, không kiểm soát có thể khiến thuốc nhiễm kim loại nặng như chì, thủy ngân, asen, gây tổn thương gan, thận, tim và hệ thần kinh…”, Thạc sĩ - bác sĩ Vũ Văn Đại lưu ý.
Trên mạng xã hội, những video quảng cáo “ba đời chữa khỏi đau xương khớp” đã giảm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, để chấm dứt hoàn toàn vấn nạn này, điều quan trọng hơn cả là sự cảnh giác và tỉnh táo của chính người tiêu dùng. Các bác sĩ khuyến cáo, người bệnh xương khớp tuyệt đối không tự ý mua thuốc phong tê thấp, hay các loại thuốc đông y quảng cáo trên mạng, dù được giới thiệu là “gia truyền” hay “thảo mộc an toàn 100%”. Mọi loại thuốc, kể cả đông y, đều phải được sử dụng đúng chỉ định, đúng liều lượng và có sự theo dõi của thầy thuốc có chuyên môn. Khi có nhu cầu điều trị bằng y học cổ truyền, người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và kê đơn phù hợp với thể bệnh, thể trạng.
Thu Trang