Thượng đỉnh CIS và Trung Á-Nga: Khuôn khổ cũ, động lực mới

8 giờ trướcBài gốc

Tajikistan đăng cai một loạt cuộc họp quan trọng của Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) và Trung Á từ ngày 9-10/10. (Nguồn: newscentralasia)

Đa phương hợp tác, củng cố lòng tin

Nhiều nhà phân tích cho rằng, trong bối cảnh thế giới biến động và trật tự đa cực định hình, chuỗi sự kiện có sự hiện diện của các nhà lãnh đạo Nga và CIS tại thủ đô của Tajikistan mang thông điệp củng cố đoàn kết nội khối, khẳng định vai trò trung tâm của Moscow và định hướng hợp tác Á-Âu giai đoạn mới.

Báo The Times of Central Asia nhắc lại, sau cuộc gặp lịch sử với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Alaska ngày 15/8, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã điện đàm với lãnh đạo các nước Trung Á để thông báo kết quả đàm phán, cho thấy Moscow đặc biệt coi trọng các đối tác khu vực.

Các cuộc tiếp xúc song phương giữa Tổng thống Nga và lãnh đạo các nước CIS cũng được duy trì thường xuyên. Đầu tháng Chín, bên lề Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Thiên Tân (Trung Quốc), ông Putin tiếp tục gặp gỡ, trao đổi sâu rộng với lãnh đạo các nước thành viên.

Theo hãng thông tấn Anadolu, trước chuyến công du Dushanbe, Tổng thống Putin đã điện đàm với từng lãnh đạo Trung Á để trao đổi về hợp tác song phương và phối hợp trong khuôn khổ CIS. Nhân dịp này, các nhà lãnh đạo gửi lời chúc mừng sinh nhật lần thứ 73 tới ông chủ Điện Kremlin (7/10), thể hiện bầu không khí thân tình, gần gũi giữa Moscow và các đối tác khu vực.

Những động thái này cho thấy quan hệ gắn bó, tin cậy chiến lược giữa Nga và các nước Trung Á, đồng thời phản ánh vị thế ngày càng quan trọng của khu vực trong tính toán của cả Moscow và các trung tâm quyền lực toàn cầu. Với Nga, Trung Á là “hành lang an ninh phía Nam”, còn các nước trong khu vực coi hợp tác với Moscow là trụ cột giúp giữ cân bằng trong trật tự đa cực mới.

Ngày 9/10, Hội nghị thượng đỉnh Trung Á-Nga lần thứ hai khai mạc với sự tham dự của lãnh đạo sáu nước: Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Tajikistan, Uzbekistan và Nga. Hội nghị tập trung thảo luận về hợp tác kinh tế - an ninh toàn diện, đặc biệt trong phòng, chống khủng bố, buôn bán ma túy và tội phạm xuyên quốc gia, đồng thời thông qua Tuyên bố chung và Kế hoạch hành động giai đoạn 2025–2030.

Ngày 10/10, tại Cung Quốc gia ở Dushanbe, Tổng thống nước chủ nhà Emomali Rahmon chủ trì Hội nghị thượng đỉnh CIS với sự tham dự của Tổng thống các nước Azerbaijan, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Nga, Turkmenistan, Uzbekistan và Thủ tướng Armenia.

Ba chủ đề trọng tâm dự kiến được thảo luận tại Hội nghị: Tăng cường đối thoại chính trị, phối hợp lập trường về các vấn đề quốc tế; thúc đẩy liên kết kinh tế - thương mại - tài chính, mở rộng thanh toán bằng đồng nội tệ; phát triển hợp tác nhân văn, giáo dục và văn hóa như nền tảng gắn kết bền vững hậu Xô viết. Sau hội nghị, các nhà lãnh đạo chứng kiến việc ký kết nhiều văn kiện hợp tác đa phương, trong đó có sáng kiến mở rộng cơ chế “CIS+” nhằm kết nối với các đối tác thân thiện ngoài khối.

Giới quan sát nhận định, nếu Hội nghị thượng đỉnh CIS tại Moscow năm 2024 là dấu mốc củng cố thể chế của khối, thì hội nghị tại Dushanbe năm 2025 tiếp tục đặt nền tảng cho hạ tầng tài chính độc lập, phản ánh xu thế chuyển dịch sang trật tự đa cực và khẳng định quyền tự chủ của các thành viên.

Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm cấp Nhà nước tới Tajikistan ngày 8/10 và tham dự các cuộc họp với lãnh đạo các nước thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) và Hội nghị thượng đỉnh Trung Á-Nga. (Nguồn: Intellinews)

Từ truyền thống tới hiện đại

Hơn ba thập kỷ sau khi Liên Xô tan rã, CIS vẫn là nền tảng hợp tác chính trị, kinh tế và nhân văn chủ chốt giữa các nước hậu Xô viết, trong đó Nga giữ vai trò trục liên kết trung tâm, đối tác thương mại và nhà đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực hạ tầng, năng lượng và công nghiệp.

Năm 2024, kim ngạch thương mại giữa Nga và năm nước Trung Á đạt hơn 47 tỷ USD, chiếm gần một phần ba tổng thương mại khu vực. Nga hiện triển khai nhiều dự án quy mô lớn, tiêu biểu là các nhà máy điện hạt nhân tại Kazakhstan và Uzbekistan, cùng kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân quy mô nhỏ ở Kyrgyzstan, mở ra giai đoạn hợp tác công nghệ cao mới giữa hai bên.

Trong lĩnh vực an ninh, các cơ chế phối hợp trong khuôn khổ CIS, Tổ chức Hiệp ước An ninh tập thể (CSTO) và SCO đã hình thành vành đai an ninh tập thể, giúp đối phó các thách thức phi truyền thống, từ khủng bố quốc tế đến tội phạm xuyên biên giới.

Cùng với đó, hợp tác giáo dục và nhân văn tiếp tục là cầu nối bền chặt giữa Nga và Trung Á. Hiện có hơn 270.000 sinh viên Trung Á theo học tại các trường đại học Nga, trong khi mạng lưới chi nhánh đại học Nga tại khu vực ngày càng mở rộng, góp phần lan tỏa ngôn ngữ, văn hóa và các giá trị chung Á-Âu. Mối giao lưu con người - ngôn ngữ - tri thức này giúp CIS duy trì sức sống bền bỉ. Sự ổn định trong quan hệ Nga-Trung Á không chỉ dựa trên đối thoại chính trị, mà còn được củng cố bởi gắn kết xã hội - văn hóa sâu sắc, xây dựng trên nền tảng tin cậy và cùng có lợi.

Nhiều nhà phân tích cho rằng, chuỗi sự kiện diễn ra tại Dushanbe là cơ hội để các quốc gia Á-Âu có cơ hội định hình lại mô hình hợp tác khu vực. CIS tiếp tục chứng minh vai trò ở khu vực, nơi các quốc gia từng chung lịch sử và ngôn ngữ có thể cùng nhau định hình tương lai trên cơ sở đối thoại, tôn trọng và hợp tác bình đẳng. Trong bức tranh trật tự thế giới đang định hình đó, CIS không chỉ là di sản của quá khứ, mà đang trở thành một thực thể chính trị năng động, phản ánh xu thế chủ đạo của thời đại đa cực, tự chủ và cùng phát triển.

Thế Quân

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/thuong-dinh-cis-va-trung-a-nga-khuon-kho-cu-dong-luc-moi-330426.html