Thương mại điện tử Trung Quốc trước áp lực từ Mỹ và EU

8 giờ trướcBài gốc

Thương mại điện tử Trung Quốc đối mặt sức ép lớn

Những tuần sau Tết Nguyên đán, nhiều xưởng may tại Quảng Châu chuyên cung cấp hàng cho các công ty thương mại điện tử (TMĐT) như Shein và Temu, vẫn chưa thể hoạt động bình thường trở lại. Bà Zou Deli - một chủ xưởng cung cấp hàng cho Shein suốt hơn năm năm qua, cho biết đây là một sự tương phản rõ rệt so với những năm trước.

“Vào thời điểm này năm ngoái, hàng dệt may và vải vóc chất đống trên sàn như núi, và chúng tôi phải làm việc hết công suất”, bà Zou chia sẻ.

Nguyên nhân khiến các xưởng sản xuất rơi vào tình trạng ảm đạm, được cho là bởi sức ép đang ngày càng gia tăng từ Mỹ và châu Âu. Hôm 1-2, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp tăng thuế đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc thêm 10%, đồng thời xóa bỏ miễn trừ de minimis đối với hàng hóa từ Trung Quốc. Ba ngày sau đó, Dịch vụ Bưu chính Mỹ (USPS) tuyên bố sẽ không chấp nhận các gói hàng đến từ Trung Quốc.

Các quyết định này ngay lập tức đã đẩy chuỗi cung ứng TMĐT xuyên biên giới rơi vào tình trạng hỗn loạn. Hơn một triệu bưu kiện đã chất đống tại sân bay quốc tế John F. Kennedy của New York và các cảng biển của Mỹ. Các công ty vận tải bắt đầu nhận thấy một số bưu kiện chuyển đến Mỹ phải chịu mức thuế cao lên tới gần một nửa giá trị sản phẩm.

Tình hình dần lắng dịu sau khi các quyết định của giới chức Mỹ được đảo ngược. USPS đã tiếp nhận lại các bưu kiện từ Trung Quốc chỉ vài giờ sau quyết định tạm dừng, trong khi Tổng thống Donald Trump vài ngày sau đó cũng tuyên bố trì hoãn việc miễn trừ de minimis cho tới khi chính quyền tìm ra cách thu thuế đối với tất cả các gói hàng được vận chuyển từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, sự trì hoãn này sẽ chỉ mang tính tạm thời. Chuyên gia Clara Riedenstein tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu có trụ sở tại Washington, cho biết mặc dù ông Trump đã đảo ngược quyết định “nhưng mối quan tâm cốt lõi vẫn còn đó, vì vậy ông ấy có thể sẽ đưa ra một giải pháp chậm rãi và bền vững hơn”.

Sức ép cũng gia tăng tại EU. Hôm 5-2, Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố một loạt các biện pháp mạnh mẽ nhằm “siết chặt” hoạt động TMĐT, đặc biệt là đối với các nền tảng bán hàng trực tuyến đến từ bên ngoài châu Âu như Shein, Temu. Theo đó, EC đề xuất một khoản phí xử lý mới đối với hàng nhập khẩu TMĐT được gửi trực tiếp đến người tiêu dùng. Nhiều biện pháp kiểm soát gắt gao hơn cũng sẽ được đưa ra.

Phương Tây nỗ lực bịt lỗ hổng

Trước đó, trong vài năm trở lại đây, các nền tảng TMĐT Trung Quốc như Shein và Temu đã tận dụng rất tốt quỹ tắc miễn trừ de minimis - cho phép các sản phẩm có giá trị dưới 800 đô la (tại thị trường Mỹ) hoặc 150 euro (tại thị trường EU) được miễn thuế và hưởng các thủ tục hải quan tối thiểu.

Lỗ hổng này cho phép các nền tảng có thể duy trì mức giá cực thấp ngay cả khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gia tăng. Theo Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ, hơn 1,36 tỉ bưu kiện đã vào Mỹ theo dạng miễn trừ de minimis vào năm ngoái, trong đó hai phần ba đến từ Trung Quốc.

Tình hình tương tự cũng diễn ra với thị trường châu Âu. Kể từ khi biện pháp miễn trừ thuế de minimis được Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất hồi năm 2023, số lượng bưu kiện giá trị thấp được chuyển tới EU đã tăng gấp đôi, lên khoảng 4,6 tỉ mỗi năm, trong đó hơn 90% đến từ Trung Quốc.

Nhờ đó, chỉ riêng trong chín tháng đầu năm 2024, Temu đạt doanh thu 40,3 tỉ đô la, tăng gần 80% so với cùng kỳ năm trước. Shein, nền tảng chuyên về thời trang nhanh dành cho nhóm khách hàng trẻ tuổi cũng đạt doanh số 38 tỉ đô la trong cả năm 2024, tăng 19% so với năm 2023, và vượt qua các thương hiệu tên tuổi như H&M hay Zara.

Sự trỗi dậy của Temu và Shein khiến các cơ quan quản lý phương Tây lo ngại về sự cạnh tranh không công bằng. Bằng cách gửi sản phẩm trực tiếp từ Trung Quốc đến người tiêu dùng trên toàn thế giới, các nền tảng của Trung Quốc tránh được chi phí kho bãi khổng lồ mà các nhà bán lẻ lớn khác như Amazon phải đầu tư. Việc Temu và Shein xâm chiếm thị phần Mỹ hay châu Âu không chỉ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất mà còn khiến các chính phủ bị mất nguồn thu từ thuế.

Những kịch bản tiếp theo và tác động dài hạn

Với những lo ngại kể trên, không có gì khó hiểu khi cả Washington và Brussels đều đang siết chặt việc kiềm chế các nền tảng TMĐT Trung Quốc.

Quá trình này được dự báo sẽ không hề dễ dàng, và việc Chính phủ Mỹ phải đảo ngược các quyết định một cách chóng vánh là minh chứng rõ ràng nhất. Việc xây dựng một hệ thống có thể đánh thuế tất cả các bưu kiện TMĐT được vận chuyển từ Trung Quốc sẽ đòi hỏi nhiều thời gian và chi phí, từ việc xây dựng khung pháp lý, cho tới triển khai thêm hàng ngàn nhân viên hải quan.

Trước sức ép từ Mỹ và châu Âu, các nhà cung cấp Trung Quốc tuyên bố sẽ duy trì lợi nhuận của mình bằng cách tăng giá, trong khi các quan chức và đại diện từ Shein, Temu lập luận rằng khả năng cạnh tranh của ngành TMĐT Trung Quốc nằm ở chuỗi cung ứng hiệu quả của họ, chứ không phải quy tắc de minimis.

Tuy nhiên, các nhà cung cấp Trung Quốc chắc chắn sẽ thấy sức cạnh tranh của họ trên thị trường Mỹ và EU bị xói mòn khi họ buộc phải tăng giá và sản phẩm của họ phải đối mặt với thời gian giao hàng lâu hơn đáng kể.

Các chuyên gia của Nomura dự đoán việc Mỹ loại bỏ dần miễn trừ de minimis có thể làm giảm 1,3 điểm phần trăm tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc và 0,2 điểm phần trăm tăng trưởng GDP trong năm 2025. Các nhà máy nhỏ sản xuất các sản phẩm không có thương hiệu, giá trị gia tăng thấp và thâm dụng lao động sẽ dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là trong lĩnh vực may mặc, đồ điện tử tiêu dùng và đồ trang trí nội thất.

Đối với các nền kinh tế phương Tây, tác động cũng sẽ là rất đáng kể, buộc giới chức các nước phải thận trọng khi hành động.

“Nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp Mỹ ngày càng phụ thuộc vào de minimis, đặc biệt là các hộ gia đình có thu nhập trung bình đến thấp”, ông Nick Marro, chuyên gia về thương mại toàn cầu tại Economist Intelligence Unit cho biết.

“Việc đóng “lỗ hổng” này... hiện đang đưa cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc đến gần hơn nhiều với các hộ gia đình có mức thu nhập trung bình tại Mỹ, đây có lẽ là một trong những lý do khiến chúng ta thấy Washington phải tạm dừng việc đưa ra quyết định”.

Dẫu vậy, giáo sư Sheng Lu tại Khoa Nghiên cứu Thời trang và May mặc của Đại học Delaware, tin rằng Mỹ khó có thể hủy bỏ việc gây sức ép lên các nền tảng TMĐT của Trung Quốc, mà thậm chí có thể mở rộng chính sách này hơn nữa để phòng ngừa khả năng các doanh nghiệp Trung Quốc dịch chuyển sản xuất sang các nước thứ ba nhằm tiếp tục được hưởng miễn trừ de minimis.

“Quy tắc de minimis được áp dụng cho các sản phẩm từ khắp nơi trên thế giới”, giáo sư Lu cho biết. “Do đó, việc đình chỉ de minimis đối với các sản phẩm chỉ từ Trung Quốc về cơ bản sẽ không đóng lỗ hổng. Chúng ta không thể loại trừ khả năng chính quyền Trump sẽ mở rộng lệnh cấm de minimis sang nhiều quốc gia hơn”.

Còn tại châu Âu, DW cho biết, các quan chức sẽ yêu cầu những công ty như Temu và Shein - chứ không phải những nhà bán lẻ, là người phải chịu trách nhiệm về việc bán các sản phẩm nguy hiểm trên nền tảng của mình. Giới chức EU đã đề xuất về việc cần có sự kiểm tra trước khi sản phẩm được vận chuyển từ Trung Quốc tới châu Âu để đảm bảo tuân thủ các quy định.

Chuyên gia Christoph Busch, Giám đốc Viện Nghiên cứu Luật pháp châu Âu tại Đại học Osnabrück của Đức cho biết điều này là cần thiết vì “theo quan điểm luật hợp đồng, Temu hiện không phải là người bán, mà chỉ là một bên trung gian. Người bán ở đâu đó tại Trung Quốc, còn người mua là người tiêu dùng tại Mỹ hoặc EU.

Ông Busch cũng cho biết EC muốn các nền tảng TMĐT trở thành đơn vị nhập khẩu, do đó họ sẽ có nghĩa vụ phải trả thuế hải quan. Điều này cũng sẽ cắt giảm phần lớn thủ tục hành chính mới mà các cơ quan hải quan châu Âu phải đối mặt.

Nguồn: SCMP, DW, Strait Times, CNN Business

Song Thanh

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/thuong-mai-dien-tu-trung-quoc-truoc-ap-luc-tu-my-va-eu/